Trema en koppelteken

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Ik kan trema's en koppeltekens gebruiken in samenstellingen en afleidingen

010

Kies het juiste woord

1. officieel
2. officiëel

Kies het juiste woord

1. naäpen
2. na-apen

Kies het juiste woord

1. Dieet
2. Diëet

Kies het juiste woord

1. Caféëigenaar
2. café-eigenaar

Lesdoel

Aan het einde van de les:

- kan je trema's en koppeltekens gebruiken in samenstellingen en afleidingen 

Je gebruikt het koppelteken....

in samenstellingen tussen klinkers die je ook samen kunt uitspreken, de zogenaamde ‘botsende klinkers’, zoals aa, oe, ui:

– diploma-uitreiking, corona-angst, commando-eenheid (maar: informatieavond, rijexamen)

bij letters, cijfers, andere tekens, afkortingen en sint of Sint:

– tv-zender, X-as, 4-jarig (maar als je een afkorting zonder hoofdletters als woord uitspreekt, komt er geen koppelteken: pincode, simkaart)

bij aardrijkskundige namen of woorden die daarvan afgeleid zijn:

– ’s-Hertogenbosch, Zuid-Beveland, Noord-Ierland, Zuid-Amerikaan

in woorden met de voorvoegsels bijna-, collega-, ex-, interim-, leerling-, niet-, non-, oud-:

– bijna-botsing, niet-bewoner, oud-voetballer

in samenstellingen van twee gelijkwaardige woorden: minister-president en rooms-katholiek

Trema

Let op: Ook in woorden die géén samenstelling zijn, kunnen twee klinkers naast elkaar verwarrend zijn als ze bij verschillende lettergrepen horen. Dan gebruik je een trema om te voorkomen dat het woord verkeerd wordt uitgesproken: twee puntjes boven een letter. Bijvoorbeeld: aloë vera, echoën, geüpload, beëindigen, maar beangstigen. De regel is dus: samenstelling → koppelteken, geen samenstelling → trema. 

Zoek en schrijf op!

Vraag 1: Wanneer gebruik je een koppelteken? (3x)

Vraag 2: Op welke letter komt een trema te staan?

Koppelteken

Gebruik je:

In aardrijkskundige namen.

Zuid-Spanje

Noord-Hollandse

Koppelteken

Gebruik je:

Voor of na een cijfer, afkorting, letter(s) of symbool.

50-jarige

EU-land

tussen-s

Koppelteken

Gebruik je:

Als de samenstelling anders verkeerd wordt uitgesproken.

auto-onderdelen

mee-eten

Koppelteken

Gebruik je:

Voor of na een hoofdletter

Jan-Peter

T-shirt

(Noteren in het boekje)

Trema

Een trema zijn twee puntjes op een klinker.

Een trema is bedoeld om duidelijk te maken hoe je een woord uitspreekt.

Op welke letter komt een trema te staan?

Trema

Door een trema te zetten op de letter ná de breuk in de klank, spreek je het woord goed uit.

geïllustreerd

ge - illustreerd: vóór de i moet de klank worden gebroken.

Quizje

Je krijgt steeds een woord te zien. Je schrijft dat woord goed op. Gebruik daarbij een koppelteken of trema. 

Ik kan trema's en koppeltekens gebruiken in samenstellingen en afleidingen

010

geupload

apkkeuring

patienten

astmaaanval

meeeters