15.2 Het gehoorzintuig

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

15.2 Gehoorzintuig

Voorkennisvragen

1. Wat is geluid?

2. Welk type receptoren heb je dus nodig om geluidprikkel om te zetten in een impuls?

3. Wat is de hoogste toon dat mensen kunnen horen?

www.oorcheck.nl

Leerdoelen 15.2

• Je kunt de bouw en werking van het gehoorzintuig beschrijven;
• Je kunt het verband uitleggen tussen het geluidsvolume en een gehoorbeschadiging.

Receptorcellen voor geluid

• Haarcellen: zintuigcellen met lange cilien.
• Cilien: zintuigharen, bij verbuiging ontstaan er impulsen in de haarcel.
• Mechanoreceptor: zintuigcel gevoelig voor mechanische prikkeling. 

Het gehoorzintuig (BINAS 87D)

Buitenkant oor

• Buitenoor: oorschelp en gehoorgang.
  
• Oorschelp: vangt geluid op.
  
• Gehoorgang: verplaatst trillingen.
• Trommelvlies: vliesje, trilt mee met de frequentie van het geluid.
  
• Trommelholte = holte achter het trommelvlies waar de gehoorbeentjes liggen.

Middenoor

• Buis van Eustachius: Nauwe buis van het middenoor naar de keelholte, heft drukverschillen tussen buitenoor en middenoor op.
  

Gehoorbeentjes

• Gehoorbeentjes: beentjes in het middenoor (hamer, aambeeld, stijgbeugel).
  
  
•  Versterken de trillingen van het trommelvlies en geven ze door naar het binnenoor.

Binnenoor

• Slakkenhuis = Orgaan in het binnenoor, bevat de gehoorzintuigcellen.
  
• Ovale venster = Elastisch membraan in het slakkenhuis, verbonden met de stijgbeugel, brengt de perilymfe in de kanalen in beweging.
  

Begrippen

• Perilymfe = Vloeistof in de grote kanalen van het slakkenhuis, in beweging gebracht door de stijgbeugel.
  
  
  
• Endolymfe = vloeistof in het evenwichtsorgaan en slakkenhuisgang.

Uitgerold slakkenhuis

• Trillingen worden via de trommelholtetrap aan het basilair membraan doorgegeven.
  
  
• Basilair membraan is smal aan het begin en breed aan het einde.  Is verbonden met verschillende zenuwen die de impulsen van hoge of lage tonen doorgeven.

Smal trilt met hoge tonen

Breed trilt met lage tonen

Slakkenhuis

Eigen frequentie

basilair membraan.

10000 Hz (hoge toon):

dichtbij in het slakkenhuis

400 Hz (lage toon):

ver in het slakkenhuis

Werking binnenoor

• Ronde venster = Elastisch membraan in het
  slakkenhuis, beweegt mee met de perilymfe,
  zodat trillingen zich verplaatsen van het
   ovale naar het ronde venster.
  
  
  
• Basilair membraan = Membraan tussen
  trommelholtetrap en slakkenhuisgang, waarop
   het orgaan van Corti ligt.

Orgaan van Corti

• Een langgerekte strook mechanoreceptoren met zintuigharen op het basilair membraan in het slakkenhuis; neemt geluidstrillingen waar.
• Door het trillen van het basilair membraan worden de ciliën tegen het dakmembraan geduwd waardoor ze verbuigen.

Actiepotentiaal gehoorzintuig

1. In de endolymfe in de slakkenhuisgang zit meer K+ buiten de cellen dan erin.
2. Door het buigen van de ciliën openen K+ poorten => depolarisatie.
3. Depolarisatie tot drempelwaarde => Ca2+-poorten openen en blaasjes met neurotransmitterstof worden afgegeven.
4. Komt de neurotransmitterstof bij het membraan van de sensorische zenuwcel terecht, dan kan in de zenuwcel een potentiaalverandering optreden => actiepotentialen.

Endolymfe

Calciumpoort reageert op spanningsverschil

Blaasje met neurotransmitter

Perilymfe

Haarcel in orgaan van Corti

Depolarisatie

Gehoorzenuwcel

Gehoorbereik

• Onderste gehoorgrens = laagste tonen die je kunt horen (20 Hz).
  
  
• Bovenste gehoorgrens = hoogste tonen die je kunt horen (20000 Hz)

Geluidssterkte

• Decibel (dB) = eenheid van geluidssterkte.
  
  
• Logaritmische schaal => Elke 10 decibel betekent 10 keer zoveel energie van geluidsgolven.

Geluidssterkte

15.2 Vraag 15 t/m 22