2.6 De Republiek ontstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Programma

Vorige les

Verloop van de Opstand

Aan de slag

Opdrachten/tijdlijn

Terugblik

Hoe noem je de gebeurtenis waarbij Spaanse mannen Antwerpen plunderen?

1. Spaanse Furie
2. Spaanse nacht
3. Pacificatie van Gent
4. Unie van Utrecht

De Nederlandse opstand (of 80 jarige oorlog)

1

2

3

4

5

6

1648

1566

1567

1572

1579

1584

Moord Willem van Oranje

Verovering van Den Briel

Vrede Münster

 Unie van Utrecht

Hertog van Alva komt

Beeldenstorm

Doelen

1. Je kunt beschrijven op welke manier de gewesten van Unie verder gingen als de Republiek
2. Je kunt beschrijven hoe in 1648 de Vrede van Munster tot stand kwam.

Hertog van Anjou, broer koning van Frankrijk (vijand Spanje). Als 1e gevraagd, mislukte wilde zelf ook de baas spelen.

Koningin Elisabeth I van Engeland, als 2e gevraagd als bondgenoot.

Opstandige gewesten zoeken sterke bondgenoot tegen Spanje

• Willem van Oranje kon ook als graaf van Holland en Zeeland, maar aantal gewesten wilden dat niet, want ze vonden dat hij de Opstand was begonnen om zelf vorst te worden. Hij werd later in 1584 vermoord door Balthazar Gerards. 
  
• Als 2e koningin Elisabeth van Engeland, die weigerde, uit angst voor oorlog met Spanje. Ze stuurde wel de Graaf van Leicester met leger en wapens. Hij werd gouverneur, maar ook geen succes. 
  

1588: Oprichting Republiek der 7 Verenigde Nederlanden. 

• 1588: Spanje verliest de Armada.
• Doel Armada: met een vloot een invasie van Engeland en de opstandige Nederlanden uitvoeren.
• Door een zware storm geld, soldaten verloren voor Spanje=> voordeel Republiek. De stadhouder heroverde veel gebieden en steden.
• 1588: Republiek der 7 Verenigde Nederlanden: Staten-Generaal gaan zelf met burgers de Nederlanden besturen.

1609-1621: 12-jarig bestand tussen Spanje en de Republiek.

• Oorzaken: Spanje was bankroet. Hollandse gewesten willen weer gaan handelen met Spanje.
• 1588-1609 Maurits, 1621-1648: Frederik Hendrik als stadhouders heroverden gebieden, steden in het zuiden: katholieke, generaliteitslanden werden door Staten-Generaal bestuurd. 
• 1621: Hervatting oorlog met Spanje.
  
• 1648: Vrede van Münster, Spanje erkende Republiek als onafhankelijke staat.
  

Buitenlands beleid,

 oorlog, besturen generaliteitslanden 

(Noord-Brabant, Zuid-Limburg, 

Zeeuws-Vlaanderen).

Holland is het rijkste gewest, had daarom binnen de Republiek de meeste invloed. De raadspensionaris van Holland was een belangrijk man. Vaak kwam hij in botsing met de stadhouder, altijd de prins van Oranje-Nassau die ook streefde naar meer macht.

Gewesten regelden zelf de belastingen, de godsdienst en de rechtspraak

De Republiek der 7 Verenigde Nederlanden ging?

1. met een nieuwe vorst verder.
2. zichzelf besturen met burgers.

De Spaanse Armada was?

1. een groot Spaans leger om Engeland, opstandige gewesten te verslaan.
2. een groot Spaans feest gehouden in de Zuidelijke Nederlanden.
3. een invasie vloot tegen Engeland, opstandige gewesten.
4. een grote vloot met enorm veel goud uit de America's naar Spanje.

De oorzaken van het 12 jarig bestand waren?

1. Ruzie tussen prins Maurits ,Oldenbarnevelt en bankroet Spanje.
2. Bankroet Spanje, piraterij door kapers uit Duinkerken
3. Bankroet Spanje, Hollandse handelaren wilden weer handelen met Spanje.
4. Hollandse gewesten en Spanje wilden weer met elkaar kunnen handelen.

Met de vrede van Münster erkende Spanje de Republiek als onafhankelijke staat.

1. waar
2. niet waar

Aan de slag - 2.6

• Maken alle opdrachten behalve 85, 90
  
• - Markeren in leerboek 2.6
  
• - Doelenlijst
• Samenvatten - vraag docent om stappenplan

Doelen

1. Je kunt beschrijven op welke manier de gewesten van Unie verder gingen als de Republiek
2. Je kunt beschrijven hoe in 1648 de Vrede van Munster tot stand kwam.

Herhaling

Programma

Herhaling hoofdstuk 2

Samenvatten - leren - oefenen

Leg uit welke rol Maarten Luther speelde in de splitsing van de Katholieke kerk

Wat waren de oorzaken van de Nederlandse Opstand? 

Sleep de oorzaken naar de juiste plek. 

Religieus

economisch

politiek

Raad van Beroerten

Vervolgingen van Calvinisten

Tiende Penning

Centralisatiepolitiek

adel raakt zijn macht kwijt

Waarom past de afbeelding bij het
Kenmerkende aspect: De protestantse reformatie had splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg

Leg uit wat "hagenpreken" waren

Leg uit hoe rond 1515 het bestuur in de Nederlanden geregeld was. Gebruik daarbij de begrippen: Landsheer/landvoogd, Stadhouder en Gewesten

Wat is centralisatie van bestuur?

1. Het besturen vanuit een stad
2. Het besturen vanuit een gewest
3. Het besturen vanuit één plek
4. Het besturen vanuit meerdere plekken

Waarom vond Karel centralisatie handig?

1. Hij hield van Brussel
2. Hij wilde meer macht hebben
3. Het was niet handig dat ieder gewest eigen wetten en regels had
4. Hij wilde de gewesten straffen

Leg in eigen woorden uit wat het Plakkaat van Verlating betekent

De Nederlandse opstand (of 80 jarige oorlog)

1

2

3

4

5

6

1648

1566

1567

1572

1579

1584

Moord Willem van Oranje

Verovering van Den Briel

Vrede Münster

 Unie van Utrecht

Hertog van Alva komt

Beeldenstorm

Aan de slag

• Samenvatten. Drie mogelijkheden.
• Belangrijke zinnen gemarkeerd.
• Samenvatting af? Check of je alles van de doelenlijst in je samenvatting hebt. 

Wat ga je doen?

Zelfstandig samenvatten

Samenvatten met stappenplan

Samenvatten met docent en stappenplan

Aan de slag

• Samenvatten. Drie mogelijkheden.
• Belangrijke zinnen gemarkeerd.
• Samenvatting af? Check of je alles van de doelenlijst in je samenvatting hebt. 
• Klaar? Verder oefenen. Denk aan elkaar overhoren of woordkaartjes maken. (eigen manier)

dashboard.blooket.com

Toetsvraag:

Leg met de bron uit welke tegenstellingen er waren tussen Maurits en Van Oldenbarnevelt.

Bron over de relatie tussen prins Maurits van Oranje (stadhouder) en raadspensionaris van Oldenbarnevelt.

Het gaat fout tussen de twee in aanloop naar de Slag bij Nieuwpoort in 1600. Johan van Oldenbarnevelt pleit voor aanval op Duinkerkse kapers die de Hollandse handel belemmerden. Maurits is geen voorstander van deze veldtocht, waarbij de Noordelijke Nederlanden onbewaakt achterblijven en ze ver verwijderd raken van hun thuisbasis. De troepen zijn niet goed voorbereid en de bevoorradingslijnen zijn onverantwoord lang. Van Oldenbarnevelt gebruikt de  

Staten-Generaal tegen Maurits en hij moet gaan. Maurits wint toch van Spanje en zijn aanzien in de republiek stijgt enorm, maar Maurits is razend op Van Oldenbarnevelt. De relatie verslechtert door het Twaalfjarig Bestand, waar Van Oldenbarnevelt een groot voorstander van is omdat het goed is voor de handel van de republiek. Maar Maurits wil doorvechten, hij is bang dat Spanje zijn leger hergroepeert. De raadspensionaris regelt via een politiek besluit dat Maurits minder macht krijgt over het leger. Maurits slaat terug via de politiek, hij krijgt van de Staten-Generaal een volmacht. Hij laat via de Staten-Generaal Van Oldenbarnevelt arresteren en berechten wegens land- én hoogverraad en Oldenbarnevelt werd ter dood veroordeeld.

Toetsvragen:

Leg met de bron uit welke tegenstellingen er waren tussen Maurits en Van Oldenbarnevelt.

• Ze hadden gewoon een hekel aan elkaar, dat zie je aan:" maar Maurits is razend op Van Oldenbarnevelt."


• Van Oldenbarnevelt zijn hoofddoel was de positie van de Republiek in de internationale politiek en handel versterken. Terwijl Maurits vooral bezig is met het verdedigen van de Republiek zelf en daar macht via verkrijgt. Het 12-jarig bestand geeft ook goed aan waarom Maurits en Oldenbarnevelt andere doelen nastreefden. Bron: Johan van Oldenbarnevelt pleit voor aanval op Duinkerkse kapers die de Hollandse handel belemmerden. Maurits is geen voorstander van deze veldtocht, waarbij de Noordelijke Nederlanden onbewaakt achterblijven en ze ver verwijderd raken van hun thuisbasis. De relatie verslechtert door het Twaalfjarig Bestand, waar Van Oldenbarnevelt een groot voorstander van is omdat het goed is voor de handel van de republiek. Maar Maurits wil doorvechten, hij is bang dat Spanje zijn leger hergroepeert.