4.2 Een bijzondere bestuursvorm

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.2 Een bijzondere bestuursvorm

Hoe heette de leider van de Opstand, die in 1584 werd vermoord.

1. Frederik - Hendrik van Oranje
2. Maurits van Oranje
3. Willem van Oranje
4. Filips II

Wat is de naam van de moordenaar van Willem van Oranje?

1. De katholiek Baltazar Gerards
2. De protestant Baltazar Gerards
3. De katholiek Vincent van Gogh
4. De protestants Vincent van Gogh

Kenmerkende Aspecten

• Het streven van vorsten naar absolute macht.
• De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.
  

Theorie

In 1588 besloot de Staten-Generaal geen nieuwe landsheer te zoeken. De zeven noordelijke gewesten gingen zichzelf besturen: De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. 

Vrij opmerkelijk, want overal in Europa was een vorst aan de macht. De Republiek werd bestuurd door regenten: bestuurders van de Republiek, komend uit rijke handelsfamilies. 

Wat zijn regenten?

1. Edelen en geestelijken
2. Burgers met politieke macht
3. Ambtenaren
4. Koningen en keizers

Theorie

De macht in de Republiek was verdeeld onder: 

Gewestelijke Staten: Elk gewest bepaalde eigen rechtspraak, regels en belasting. 

Staten-Generaal: Buitenlandpolitiek en verdediging van het land. 

Zo overheerste het Particularisme: elk gewest kon eigen regels en wetten maken. Godsdienstvrijheid! (?)

Theorie

In de Republiek hadden twee functionarissen veel macht: de stadhouder en de raadspensionaris: hoge ambtenaar van het gewest Holland en voorzitter Staten-Generaal. 

Theorie

De Republiek was nog steeds in oorlog met Spanje. Deze duurde inmiddels al tientallen jaren. Mensen binnen de Republiek raakten verdeeld in twee groepen over hoe nu verder: 

Oranjegezinden: Onder leiding van stadhouder Maurits oorlog voortzetten. 

Staatsgezinden: Onder leiding van Johan van Oldenbarnevelt de oorlog stoppen. 

Wat wordt er bedoeld met de raadspensionaris (of landsadvocaat)

1. Dat was de legerleider van de Republiek
2. Een adviseur van de stadhouder
3. Hoogste regent van Holland en soort minister-president van de Republiek
4. Een soort minister van financiën van de Republiek

Theorie

De belangrijke stadhouder - en leider van het leger en de vloot en zoon van Willem van Oranje - Maurits van Oranje Nassau had het niet zo met Johan Van Oldenbarnevelt. 

Wat was de taak van de stadhouder?

1. Hij was opperbevelhebber van leger en vloot
2. Hij was de hoogste regent van het gewest Holland
3. Hij was burgemeester van Amsterdam
4. Was een soort minister-president van de Republiek

Leg uit dat de Stadhouder zich als vorst gedroeg, maar toch minder macht had dan een vorst.

Theorie

Uiteindelijk kwamen de Republiek en Spanje overeen tot een wapenstilstand. Het Twaalfjarige Bestand: Vrede tussen de Republiek en Spanje (1609-1621). 

Maar in deze twaalf jaar brak er onrust in de Republiek uit tussen gematigde en de orthodoxe protestanten. Stadhouder Maurits en Van Oldenbarnevelt kozen beide partij..

Theorie

Maurits wilde iedereen laten zien wie de baas was in de Republiek en liet daarom Johan Van Oldenbarnevelt oppakken en berechten. Deze werd vermoord op het Binnenhof in Den Haag wegens landverraad. 

Iets waarover de Oranjes nog steeds niet willen praten of over nadenken.. 

Theorie

Vrede tussen de Republiek en Spanje kwam er uiteindelijk in 1648 met de Vrede van Munster. Hier werden door alle Europese staten de Republiek als soevereine staat gezien. 

Opschrijven: 

Met de Vrede van Munster (1648) eindigt de oorlog met Spanje en wordt de Republiek erkend als soeverein: onafhankelijk en bepaalt zelf de regels en wetten.  

Je kunt de bestuursvorm van de Republiek het best omschrijven als:

1. Monarchie
2. Aristocratie
3. Democratie
4. Oligarchie

Welke leider was altijd van de familie van Oranje- Nassau?

1. Raadspensionaris
2. Stadhouder
3. Gewestelijke Staten
4. Staten- Generaal

Welk stukje van het KA past het beste bij deze paragraaf?

1. De bijzondere plaats in staatkundig opzicht
2. De bloei in economisch opzicht
3. De bloei in cultureel opzicht
4. De Nederlandse Republiek

In 1618-1619 vond een vergadering plaats in Dordrecht om een eind te maken aan onenigheid binnen de calvinistische kerk in de Republiek. De vergaderstukken werden bewaard in een speciaal daarvoor gemaakte kist. De kist had acht sloten: één voor de Staten-Generaal en één voor elk van de zeven gewesten. Alleen als iedereen een vertegenwoordiger met een sleutel stuurde, kon de kist worden geopend.
Leg uit dat deze bijzondere wijze van bewaren van de vergaderstukken paste bij de staatsinrichting van de Republiek. 2p