Vwo 4 Nectar 7.4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Paragraaf 7.4

Deze periode (TW3)

• Hoofdstuk 5: Erfelijkheid 
• Hoofdstuk 7: Evolutie

Deze periode (TW3)

Deze periode (TW3)

Met hulp van gidsfossielen kunnen wetenschappers aardlagen dateren. Welke fossielen zijn het best te gebruiken als gidsfossielen?

1. Een fossiel van een soort dat alleen in een bepaald gebied voorkomt.
2. Een fossiel van een soort dat wijdverspreid voorkomt gedurende een korte tijd.
3. Een fossiel van een soort die gedurende lange tijd op aarde heeft geleefd.
4. Een fossiel van een soort die wijdverspreid voorkwam gedurende een lange periode

Een gevonden fossiel bevat 25% oorspronkelijke C14.
De halveringstijd van C14 is 5730 jaar.
Hoe oud is het fossiel?

1. 5730 jaar
2. 11460 jaar
3. 17190 jaar
4. 22920 jaar

Ouderdomsbepaling

C14 methode:

100% C14: 0 jaar

50% C14 (gehalveerd): 5730 jaar

25% C14 (nog een keer gehalveerd): 11460 jaar

Wat is een voorbeeld van convergente evolutie?

1. eend en zwaluw
2. mens en chimpansee
3. dolfijn en haai
4. tijger en hyena

In een bepaald organisme is nog 12,5% C14 aanwezig. Hoe oud is dit fossiel?

1. 5730 jaar
2. 11460 jaar
3. 17190 jaar
4. 22920 jaar

Homoloog of
analoog?

1. homoloog
2. analoog

Homoloog of
analoog?

1. homoloog
2. analoog

Homoloog of analoog?
Links: gewervelde
Rechts: octopus

1. Homoloog
2. Analoog

Divergent en convergent

Homologe structuren

Analoge structuren

Leerdoelen 7.3

Leerdoelen 7.4

VSR

V = variatie 

• binnen de populatie zijn (genetische) verschillen tussen organismen

S = selectie

• de organismen die het beste zijn aangepast aan de omstandigheden overleven

R = reproductie

• de overlevers kunnen zich voortplanten en krijgen nakomelingen die ok de gunstige eigenschappen hebben

Ontstaan van leven

Miller-Ulrey experiment

• ontstaan van organische verbindingen uit mengsel

Murchison-meteoriet

• >70 verschillende aminozuren
• ook aminozuren die op aarde voorkomen (N.B.: dit zijn er slechts 20)

Endosymbiose theorie

Van ééncellig naar meercellig

Vanuit ééncellige ontstaan:

-> weefsels

-> organen

-> eenvoudige meercellige organismen

-> complexere meercellige organismen

-> ......

Evolutionaire stamboom

Weergeven van verwantschap tussen soorten

Evolutionaire stamboom

Evolutionaire stamboom

Cladogram

• Evolutionaire stamboom op basis van clades 
• clade = groep organismen met gemeenschappelijk uniek homoloog kenmerk

Welke eigenschappen van een plantencel ondersteunen de endosymbiose theorie/
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. Bestaan mitochondriën en chloroplasten
2. Het hebben van een celwand
3. Dubbele membraan mitochondriën en chloroplasten
4. Het hebben van een vacuole

Wat zijn argumenten voor de endosymbiose theorie?
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. Mitochondriën en chloroplasten hebben eigen DNA
2. Mitochondriën en chloroplasten delen niet.
3. Mitochondriën en chloroplasten hebben bacterieel DNA
4. Mitochondriën en chloroplasten delen zoals bacteriën.

Aan welk dier is de neushoorn volgens deze stamboom het meest verwant?

1. kangoeroe
2. nijlpaard
3. ringelrob
4. zebra

Stamboom slangen.
Welk soort is als eerste ontstaan?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 7

Aan welke groep zijn de gorilla's het meest verwant volgens de stamboom?

1. aan de apen van de nieuwe wereld
2. aan de orang-oetans
3. aan de chimpansees
4. aan de gibbons

In de afbeelding zie je een stamboom die de afstamming van verschillende groepen gewervelde dieren weergeeft
volgens de evolutietheorie.
Welke stelling is juist?

1. Beenvissen zijn eerder ontstaan dan haaien en roggen
2. Beenvissen stammen af van zoogdieren
3. Reptielen zijn meer verwant aan vogels dan aan zoogdieren
4. Alle 3 de stellingen zijn onjuist

Leerdoelen 7.4

• Lezen 7.5 (5 min!)
• Maken 7.4: opdracht 27, 28, 31-33, 35-38

Aan het werk