Grammatica: taalkundig (WK 38 LES 1)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Wat gaan we doen?

- Terugblik (5 min.)

- Lesdoelen doornemen (2 min.)

- Sleepvraag maken (5 min.)

- Instructie (8 min.)

- Zelf aan de slag  (20 min.)

 - Basis: 14 t/m 17 (blz. 24 - 27)

 - Herhaling/verdieping: in Lessonup

- Evaluatie (5 min.)

Terugblik

- Wat hebben de vorige les (vrijdag) behandeld?

- Wie heeft er al een leesboek?

- Ga op tijd naar de bibliotheek/mediatheek!

De bijstelling is een apart zinsdeel.

1. Juist
2. Onjuist

Bedenk in je eentje of samen een zin met een bijstelling.

Lesdoelen

Aan het eind van deze les...

• ...heb je alle woordsoorten uit jaar 1 herhaald.

• ... kun je het bezittelijk, wederkerend en wederkerig 

          voornaamwoord benoemen.

Taalkundig ontleden

Redekundig ontleden

pers. vnw

woordsoorten

bijstelling

zinsdelen

bvb

hww

zww

wwg

bnw

mv

ond

lv

lw

vz

znw

Bezittelijk voornaamwoord

• Een bezittelijk voornaamwoord (bez. vnw) geeft aan van wie       iets is.
  

       - Dat is je vader die daar staat

       - Hé, blijf eens van mijn patatjes af!

       - Weet je wel zeker dat we aan hun spullen mogen komen?

• Een bezittelijk voornaamwoord staat altijd (!) vóór het zelfstandig   naamwoord (= het bezit).

Bezittelijk voornaamwoord

• Een bezittelijk voornaamwoord kan zowel bijvoeglijk     als zelfstandig in een zin voorkomen.
  

• Bij zelfstandig gebruik staat er altijd een lidwoord voor. 

        - Dat is mijn fiets. (bijvoeglijk)

        - Is dat de jouwe? (zelfstandig)

Bez. vnw vs. Pers. vnw

Dat is mijn boek! 

Mijn = bezittelijk voornaamwoord.

Dat boek is van mij.

Mij = persoonlijk voornaamwoord.

Bedenk altijd goed of je te maken hebt met een persoonlijk voornaamwoord of een bezittelijk voornaamwoord

Heb jij je tas al gepakt?
jij = ?
je = ?

1. jij = pers.vnw je = bez. vnw
2. jij = bez. vnw je = pers. vnw
3. jij = pers. vnw je = pers. vnw
4. jij = bez. vnw je = bez. vnw

Wat is het onderstaande rijtje het enige bezittelijk voornaamwoord?

1. mij
2. me
3. mijn
4. ik

Wederkerend voornaamwoord

• Wederkerend = keert terug
  

• Soms keert dezelfde persoon terug (= weder) in een zin, zoals bij de werkwoorden (zich)   gedragen en (zich) realiseren. Je zegt immers altijd: 'Ik gedraag me' en 'Wij realiseren ons'. 

• Alle vormen van 'zich' noemen we bij het woordbenoemen wederkerende voornaamwoorden.

• Wederkerende voornaamwoorden komen dus ALLEEN voor i.c.m. een wederkerend werkwoord, zoals: zich vergissen, zich schamen, zich ergeren, zich wassen etc.
  

Welke werkwoorden zijn wederkerend of zouden dat kunnen zijn?

1. uitleven
2. kopen
3. terugtrekken
4. verbazen

Welke van de onderstaande voorbeelden bevat een wederkerend voornaamwoord?

1. Die broer van jou
2. Je bezeert je
3. Ik lees ze niet
4. Hij heeft geleerd

Wederkerig voornaamwoord

• Het woordje elkaar.
  

• Je hebt meerdere mensen nodig om dit woord te gebruiken.  
  

       >   Ik geef elkaar een hand.  FOUT!

       >   Wij geven elkaar een hand.

• Het verwijst dus ALTIJD naar meerdere personen!!
  

Wat is het belangrijkste verschil tussen een wederkerend en wederkerig voornaamwoord?

Zelf aan de slag!

- Maak opdracht 14 t/m 17 (blz. 24 - 27).

- Meer uitleg nodig? Bekijk dan de instructievideo's.

- Eerst 10 min. in stilte, daarna mag je zachtjes overleggen.

- Klaar? Kijk je werk na via It's Learning.

Had je (bijna) alles goed? 

--> Maak de plusopdracht (paars)

Had je meer dan 4 foutjes in de opdrachten?

-->  Af? Maak de extra oefeningen (blauw)

-->  Af? Maak één van de plusopdrachten

Extra oefeningen

1.  Bestudeer nogmaals de theorie op blz. 25, 26 en 27 of bekijk het    instructiefilmpje over het bez. vnw  of  het wederkerend en wederkerig vnw.

2. Maak daarna één of meer van de volgende oefeningen:

     - Oefening bezittelijk vnw                    - Oefening pers. vnw & bez. vnw

     - Oefening wederkerend vnw 1          - Oefening wederkerend vnw 2

     - Oefening wederkerend vnw 3         - Oefening wederkerig vnw

4. Af?  Ga verder met de plusopdracht (paars).

Plusopdracht

Stap 1 -> Je hebt geleerd dat een wederkerend voornaamwoord altijd in combinatie voorkomt met een wederkerend werkwoord. Je hebt zowel verplichte als niet-verplichte wederkerende werkwoorden. Zoek uit wat het verschil is en noem bij elk een voorbeeld.  Laat je antwoord eerst door mij nakijken.

Stap 2 -> Wanneer hoort het wederkerend voornaamwoord wél bij het gezegde (grammatica zinsontleding) en wanneer niet? Indien het geen wederkerend vnw. is, hoe benoem je het dan?

Evaluatie