4.2 DNA-replicatie

Thema 4 DNA
4.2 DNA-replicatie
1 / 18
volgende
Slide 1: Tekstslide
BiologieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

In deze les zitten 18 slides, met tekstslides.

time-iconLesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les

Thema 4 DNA
4.2 DNA-replicatie

Slide 1 - Tekstslide

Leerdoelen
  • Je kunt het proces van DNA-replicatie toelichten en beschrijven hoe DNA-replicatie plaatsvindt.
  • Je kunt uitleggen op welke manieren de basenvolgorde in het DNA kan worden bepaald en hoe met de verkregen gegevens door DNA-analyse de graad van verwantschap van soorten kan worden vastgesteld.

Slide 2 - Tekstslide

DNA-replicatie = DNA kopiëren
  • Dit is nodig voor de celdeling (mitose) aan; zodat iedere dochtercel een exact kopie bevat van het DNA
  • Vindt plaats tijdens S-fase van celcylcus (Binas tabel 76A)

Slide 3 - Tekstslide

Benodigde energie
Vrije nucleotiden in kernplasma
  • dATP
  • dTTP
  • dGTP
  • dCTP

Bestaat uit: desoxyribose (d) + base (A, T, G of C) + drie fosfaatgroepen (TP)

Afsplitsen twee fosfaatgroepen = vrijkomen ENERGIE




Binas tabel 67L (voorbeeld met ATP)

Slide 4 - Tekstslide

Replicatiestartpunt
  • Prokaryoten: één punt
  • Eukaryoten: meerdere punten 

Helicase (enzym) verbreekt waterstofbruggen tussen basen in twee richtingen ..

.. er ontstaat een replicatiebel 

Slide 5 - Tekstslide

Eukaryoten

Slide 6 - Tekstslide

Replicatie
SSBP's (eiwitten) = voorkomen opnieuw vormen waterstofbruggen

Primase (enzym) maakt primer = stukje nucleïnezuur RNA

DNA-polymerase (enzym) = schuift langs enkele strengs DNA ketens en plakt daar DA/T/G/CTP's aan vast
  • Afleesrichting: 3' -> 5'
  • Maken nieuwe streng: 5' -> 3'

Slide 7 - Tekstslide

Replicatie
Leidende streng: in één weg mogelijk

Okazaki-fragmenten: in korte stukjes mogelijk (achterwaarts)

RNA-primers worden vervangen door DNA-nucleotiden

DNA-ligase (enzym) koppelt Okazaki-fragmenten aan elkaar
Binas tabel 71D

Slide 8 - Tekstslide

Uitzoomen op chromosoom niveau

Slide 9 - Tekstslide


Een DNA-molecuul wordt bij elke DNA-replicatie korter

Slide 10 - Tekstslide

Veroudering DNA
Telomeren (uiteinden chromosomen): voorkomen beschadiging aan genen

= niet-coderend DNA, beschermd door eiwitten (repetitief: 5'-TTAGGG-3')

Telomeer te kort? = APOPTOSE cel

Levensduur cellen afhankelijk van lengte telomeren en snelheid waarmee ze verkorten
Binas tabel 76B4

Slide 11 - Tekstslide

DNA: isolatie en analyse
Onderzoek:
  • Verwantschap
  • Risico ontwikkeling op/mogelijk voorkomen van bepaalde geestelijke/lichamelijke ziektes
  • Reactie op medicijnen

Slide 12 - Tekstslide

PCR
Polymerase Chain Reaction = vermeerdering DNA voor onderzoek

https://www.youtube.com/watch?v=iQsu3Kz9NYo
Binas tabel 71M2

Slide 13 - Tekstslide

Sequencen en Gel-elektroforese
Sequencen: bepalen nucleotiden volgorde in DNA

  1. PCR: kopiëren DNA
  2. Scheiden strengen; leidende streng gebruiken
  3. Didesoxynucleotiden (ddA/T/G/C) = geen OH-groep, dus replicatie stopt + fluorescerende stof
  4. Gelabelde DNA-fragmenten in verschillende lengtes in gel-eletroforese

Slide 14 - Tekstslide

Sequencen en Gel-elektroforese


  • - geladen DNA-fragmenten bewegen richting + geladen pool
  • Kleinere fragmenten bewegen sneller dan grotere fragmenten

https://www.youtube.com/watch?v=fPzWZVeHQJQ

Slide 15 - Tekstslide

DNA-fingerprinting: uniek per persoon; bijvoorbeeld repetitief DNA in niet-coderend DNA is uniek

Restrictie-enzymen (uit bacteriën): bepaalde stukken uit DNA knippen voor onderzoek

https://tsjok45.wordpress.com/2012/10/29/3517/

Slide 16 - Tekstslide

Leerdoelen behaald??
  • Je kunt het proces van DNA-replicatie toelichten en beschrijven hoe DNA-replicatie plaatsvindt.
  • Je kunt uitleggen op welke manieren de basenvolgorde in het DNA kan worden bepaald en hoe met de verkregen gegevens door DNA-analyse de graad van verwantschap van soorten kan worden vastgesteld.

Slide 17 - Tekstslide

Het huiswerk
Bestudeer blz. 72 t/m 83
Maken + nakijken opdr. 6 t/m 14

Slide 18 - Tekstslide