In deze les zitten 20 slides, met interactieve quiz en tekstslides.
Lesduur is: 45 min
Onderdelen in deze les
DNA
4.2 DNA-replicatie
Slide 1 - Tekstslide
Lesprogramma
Huiswerk
Leerdoelen
Uitleg
Vragen
Nabespreken
Huiswerk
Slide 2 - Tekstslide
Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?
Slide 3 - Open vraag
Leerdoelen
Je kunt het proces van DNA-replicatie toelichten en beschrijven hoe DN-replicatie plaatsvindt.
Je kunt uitleggen op welke manieren de basenvolgorde in het DNA kan worden bepaald en hoe met de verkregen gegevens door DNA-analyse de graad van verwantschap van soorten kan worden vastgesteld.
Slide 4 - Tekstslide
DNA-replicatie = DNA kopiëren
Dit is nodig voor de celdeling (mitose) aan; zodat iedere dochtercel een exact kopie bevat van het DNA
Vindt plaats tijdens S-fase van celcylcus (Binas tabel 76A)
Slide 5 - Tekstslide
Benodigde energie
Vrije nucleotiden in kernplasma
dATP
dTTP
dGTP
dCTP
Bestaat uit: desoxyribose (d) + base (A, T, G of C) + drie fosfaatgroepen (TP)
Afsplitsen twee fosfaatgroepen = vrijkomen ENERGIE
Binas tabel 67L (voorbeeld met ATP)
Slide 6 - Tekstslide
Replicatiestartpunt
Prokaryoten: één punt
Eukaryoten: meerdere punten
Helicase (enzym) verbreekt waterstofbruggen tussen basen in twee richtingen ..
.. er ontstaat een replicatiebel
Slide 7 - Tekstslide
Eukaryoten
Slide 8 - Tekstslide
Replicatie
SSBP's (eiwitten) = voorkomen opnieuw vormen waterstofbruggen
Primase (enzym) maakt primer = stukje nucleïnezuur RNA
DNA-polymerase (enzym) = schuift langs enkele strengs DNA ketens en plakt daar DA/T/G/CTP's aan vast
Afleesrichting: 3' -> 5'
Maken nieuwe streng: 5' -> 3'
Slide 9 - Tekstslide
Replicatie
Leidende streng: in één weg mogelijk
Okazaki-fragmenten: in korte stukjes mogelijk (achterwaarts)
RNA-primers worden vervangen door DNA-nucleotiden
DNA-ligase (enzym) koppelt Okazaki-fragmenten aan elkaar
Binas tabel 71D
Slide 10 - Tekstslide
Uitzoomen op chromosoom niveau
Slide 11 - Tekstslide
Een DNA-molecuul wordt bij elke DNA-replicatie korter
Slide 12 - Tekstslide
Veroudering DNA
Telomeren (uiteinden chromosomen): voorkomen beschadiging aan genen
= niet-coderend DNA, beschermd door eiwitten (repetitief: 5'-TTAGGG-3')
Telomeer te kort? = APOPTOSE cel
Levensduur cellen afhankelijk van lengte telomeren en snelheid waarmee ze verkorten
Binas tabel 76B4
Slide 13 - Tekstslide
DNA: isolatie en analyse
Onderzoek:
Verwantschap
Risico ontwikkeling op/mogelijk voorkomen van bepaalde geestelijke/lichamelijke ziektes
Reactie op medicijnen
Slide 14 - Tekstslide
PCR
Polymerase Chain Reaction = vermeerdering DNA voor onderzoek
https://www.youtube.com/watch?v=iQsu3Kz9NYo
Binas tabel 71M2
Slide 15 - Tekstslide
Sequencen en Gel-elektroforese
Sequencen: bepalen nucleotiden volgorde in DNA
PCR: kopiëren DNA
Scheiden strengen; leidende streng gebruiken
Didesoxynucleotiden (ddA/T/G/C) = geen OH-groep, dus replicatie stopt + fluorescerende stof
Gelabelde DNA-fragmenten in verschillende lengtes in gel-eletroforese
Slide 16 - Tekstslide
Sequencen en Gel-elektroforese
- geladen DNA-fragmenten bewegen richting + geladen pool
Kleinere fragmenten bewegen sneller dan grotere fragmenten
https://www.youtube.com/watch?v=fPzWZVeHQJQ
Slide 17 - Tekstslide
DNA-fingerprinting: uniek per persoon; bijvoorbeeld repetitief DNA in niet-coderend DNA is uniek
Restrictie-enzymen (uit bacteriën): bepaalde stukken uit DNA knippen voor onderzoek
https://tsjok45.wordpress.com/2012/10/29/3517/
Slide 18 - Tekstslide
Nabespreken
Je kunt het proces van DNA-replicatie toelichten en beschrijven hoe DN-replicatie plaatsvindt.
Je kunt uitleggen op welke manieren de basenvolgorde in het DNA kan worden bepaald en hoe met de verkregen gegevens door DNA-analyse de graad van verwantschap van soorten kan worden vastgesteld.