Systematische naamgeving 4HV

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Binnen = Beginnen

Welke karakteristieke groepen zie je in

deze koolstofverbinding?

Systematische naamgeving

Les 1 + 2

Leerdoelen

- Je kunt karakteristieke groepen en functionele groepen herkennen in moleculen

- Je kunt de systematische naam geven van een koolstofverbinding 

- Je kunt de structuurformule geven van een koolstofverbinding waarvan de systematische naam is gegeven

Opbouw van de les

- Interactieve uitleg (laptop nodig)

- Verwerking (zelfstandig of extra uitleg)

- Afsluiting + quiz

Geef de naam van dit alkaan

Alkanen

- zonder dubbele bindingen

- verzadigd

- C_nH_2n+2

- Stam + aan

Alkenen

Alkenen bevatten een dubbele binding. Ze zijn dus onverzadigd. Stam + een

Bijv. etheen, propeen, buteen.  

Alkaan: 

Alkeen: 

Alkenen

opdracht: sleep de juiste naam bij de juiste structuur

propeen

ethaan

etheen

propaan

Geef de naam van de
volgende verbinding

Karakteristieke groepen

66

Stappenplan naamgeving

Stap 1: Stam

Stap 2: Achtervoegsel + voorvoegsel

Stap 3: Nummering

Stap 4: Systematische naam

Stap 1: Stam

- Langste onvertakte koolstofketen

bijvoorbeeld:

6 koolstofatomen = hex-

- Kijk of er ergens een tweevoudige of

drievoudige binding is.

-aan, -een of -yn

Stap 1: Wat is de stam?

1. Pentaan
2. Butaan
3. Penteen
4. Buteen

Vertakte koolwaterstoffen

- Koolstofketens die buiten de langste keten 

vallen.

- het aantal C-atomen bepaalt voorvoegsel

Stap 2: achter/voorvoegsel, numerieke voorvoegsels

- Karakteristieke groepen krijgen een voor- of achtervoegsel

- De karakteristieke groep met hoogste prioriteit krijgt het achtervoegsel (zie Binas tabel 66).

- Vertakkingen of halogenen altijd voorvoegsel

- Als een tak/karakteristieke groep vaker

voorkomt, dan griekse telwoorden gebruiken.

In ons voorbeeld: 2x een methyl-groep

Stap 2: voor/achtervoegsels
(zonder nummering!)

1. methylpenteen
2. ethylpenteen
3. dimethylpenteen
4. diethylpenteen

Stap 3: Nummering

Vuistregel: zo laag mogelijke nummering

In ons voorbeeld: dubbele binding zo laag

mogelijke nummering

Stap 3: Nummering
Wat wordt de nummering voor de
dubbele binding?

1. pent-2-een
2. pent-3-een

Stap 3: Nummering
Wat wordt de nummering voor de
twee methylgroepen?

1. 2,3-methyl
2. 3,4-methyl
3. 2,3-dimethyl
4. 3,4-dimethyl

Stap 4: systematische naamgeving

Voeg alles samen tot de systematische naam

Dubbele binding en stam: -pent-2-een

Twee methylgroepen: 3,4-dimethyl-

Stap 4: Systematische naamgeving
Wat is de systematische naam van het
molecuul?

1. 3,4-methylpent-3-een
2. 3,4-methylpent-2-een
3. 3,4-dimethylpent-3-een
4. 3,4-dimethylpent-2-een

Verwerking

2 keuzes:

- Je doet met mij mee (samen maken van opgaven)

- Zelfstandig werken aan werkblad

Werkblad:

3 niveau's (makkelijk, gemiddeld, moeilijk)

Gebruik het stappenplan van §3.2

Afsluiting

- Je kunt karakteristieke groepen en functionele groepen herkennen in moleculen

- Je kunt de systematische naam geven van een koolstofverbinding 

- Je kunt de structuurformule geven van een koolstofverbinding waarvan de systematische naam is gegeven

propaan

propaanzuur

1-fluorpropaan

propanol

propeen

propaan-1-amine

Wat is de systematische naam van deze verbinding?

1. 3-ethyl-2-methylbutaan
2. 2-ethyl-3-methylbutaan
3. 2,3-dimethylpentaan
4. 2,3-methylpentaan

Wat is de systematische naam van deze verbinding?

1. 5-carboxypentaan-1-ol
2. 1-carboxypentaan-5-ol
3. 5-hydroxypentaanzuur
4. 1-hydroxypentaanzuur

Wat is de systematische naam van deze verbinding?

1. 3-hydroxybut-2-een-2-amine
2. 3-aminobut-2-een-2-ol
3. 2-aminobut-2-een-3-ol
4. 2-hydroxybut-2-een-3-amine