Jvo2 Grammatica HH woordsoorten brugklas

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1,2

JvO Grammatica

Taalkundig ontleden: woordsoorten benoemen

Redekundig ontleden

We hebben over negen weken vakantie!

OW - PV - WG/NG - LV - ND - MW - BWB

Taalkundig ontleden

We hebben over negen weken vakantie!

blw - olw - zn - eig - bn - zww - kop - hww - vz - pers - bez - aan - vra - wk - wg - onb - bht - oht - brt - ort - bw - tw

Nederlandse zin

Iets zeggen met werkwoorden (werkwoordelijk gezegde)

Mijn leerlingen roepen door de klas.

iets zeggen met naamwoorden (naamwoordelijk gezegde)

Mijn leerlingen zijn slim.

Lidwoord

De drie lidwoorden worden verdeeld in

Het bepaalde lidwoord (blw): de, het (geeft één speciaal ding aan)

Het onbepaalde lidwoord (olw): een (kan elke willekeurig ding zijn)

Zelfstandig naamwoord

Zn-en kunnen concreet zijn (iets wat je kunt vasthouden, bijv. een tafel) of abstract (iets wat je niet kunt vasthouden, bijv. geheugen).  

Eig: een vorm van een zn, maar wel apart benoemen.

Roepnamen van mensen en dieren, landen, steden, straatnamen, bedrijven et cetera: Johan, Frankrijk, de Mont Blanc, de Amstel).

Werkwoord (ww)

Een werkwoord is iets wat je doet of iets dat gebeurt.

Bijv. fietsen (kun je doen) of regenen (iets dat gebeurt).

Onthoud: een ww kun je vervoegen, dat betekent dat het verandert als je er ik, hij, wij voor zet.

Fietsen: ik fiets - hij fietst - wij fietsen

Regenen: het regent

Als je de tijd van een zin verandert, verandert het ww.

Ik fiets naar school. / Ik fietste naar school. ww=fiets, want dat verandert.

Het zelfstandig werkwoord (zww)

Het zelfstandig werkwoord is het belangrijkste werkwoord in een zin en geeft altijd een handeling (actie) aan. Het zelfstandig werkwoord is voor de betekenis van een zin onmisbaar. Als je het weg zou laten in een zin, blijft een zin over die niet te begrijpen is.

Het hulpwerkwoord (hww)

Hulpwerkwoorden staan nooit in hun ééntje in een zin!
Ze komen dus alleen voor als er twee of meer werkwoorden in de zin staan.
Hulpwerkwoorden bieden hulp aan het zelfstandig werkwoord of het koppelwerkwoord.
In een zin kunnen meerdere hulpwerkwoorden voorkomen.

Het koppelwerkwoord (kop)

Bij een naamwoordelijk gezegde is er altijd sprake van een koppelwerkwoord in combinatie met een naamwoordelijk deel, dat wordt dan samen met de rest van de werkwoorden het naamwoordelijk gezegde genoemd.

De kww zijn: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten  (dunken) en (voorkomen)   

Let op betekenissen:

lijken: niet in lijken op

schijnen: niet als in de zon schijnt

heten: niet als in ik heet Caro, maar als het heet hier leuk te zijn (soort schijnen)

dunken en voorkomen: zie heten

Het voorzetsel (vz)

Een voorzetsel is een woord dat je niet kunt veranderen. Het is dus altijd hetzelfde, of het nu voor een zn in enkel- of in meervoud staat.

Je kunt een vz voor een (lidwoord, gevolgd door) zelfstandig naamwoord zetten: De vogel vloog tegen het raam.

Let op: het scheidbare deel van een ww is een bijwoord: tel af

Het bijvoeglijk naamwoord (bn)

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een  zelfstandig naamwoord. Het geeft een eigenschap, kenmerk of toestand aan van een zelfstandig naamwoord. Vaak staan ze voor het zn waar ze bij horen, maar niet altijd!

Voorbeelden:

de rode auto -->  rode zegt iets over auto en is dus bn.

de auto is rood --> rood zegt auto en is dus bn.

Het bijwoord (bw)

Een bijwoord zegt iets over hoe, wanneer, waar iets gebeurt. Een bijwoord kan iets zeggen over alle andere woordsoorten BEHALVE over een zn (want dat doet het bn al).

Het aanwijzend voornaamwoord (aan)

Een aanwijzend voornaamwoord wijst (bijna) letterlijk iets of iemand aan.

Zulke opmerkingen accepteer ik niet.

Dit meisje is slim. 

Wij hebben dezelfde kleren aan.

Dit huis is duurder dan dat.

Het vragend voornaamwoord (vrag)

Het vragend voornaamwoord verwijst naar personen of dingen die ergens naar 'vragen'.

De vragende voornaamwoorden zijn: wie, wiens, wat, wat voor (een), welk en welke

Wat voor een dag is het vandaag?

Wie heeft mijn fiets gezien?

Persoonlijk voornaamwoord (pers)

Het persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon of een groep personen, zonder ze bij naam te noemen.

Tip: Vervang pers door namen van personen als je twijfelt. Kun je het niet vervangen door een naam, dan is het dus geen persoonlijk voornaamwoord!

Die moeder van haar is vriendelijk. 

Bezittelijk voornaamwoord (bez)

Het bezittelijk voornaamwoord staat bijna altijd voor een zn. Het zelfstandig naamwoord is dan van iemand.

mijn boek > maar: het boek is van mij (mij = pers)

jullie docent > maar: de docent is van jullie (jullie = pers)

Onbepaald voornaamwoord(onb)

Een onb verwijst naar een persoon of zaak die niet bepaald is. Je kunt dit voornaamwoord ook zelfstandig gebruiken, dus zonder dat er een zelfstandig naamwoord achter staat.

Hij doet alles voor niets. 

Het is al laat.

Elke artiest zingt voor iedereen.

Wederkerend voornaamwoord (wed)

een WED gebruik je in combinatie met een wederkerend werkwoord: zich haasten, zich verantwoorden, zich vergissen. Het wederkerend voornaamwoord is altijd gekoppeld aan het onderwerp van de zin.

Ik vergis me

Hij wast zich

Wederkerig voornaamwoord (wedig.vnw)

Dit zijn de woorden elkaar, elkander en mekander.

Benoem de woordsoorten:
Woordsoorten zijn lastig.

'Woordsoorten' is

1. zn
2. ww
3. bn
4. lw

Benoem de woordsoorten:
Woordsoorten zijn lastig.

'lastig' is

1. zn
2. ww
3. bn
4. lw

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
prijs is ..

1. vz
2. zn
3. bn
4. lw

Hoe noem je de volgende woordsoorten?

in, op, onder, door

1. lidwoorden
2. voorzetsels
3. telwoorden
4. aanwijzende voornaamwoorden

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
gewonnen is ..

1. vz
2. zn
3. ww
4. lw

Welk woord is een bijvoeglijk naamwoord?
'Judith trok een vragend gezicht.'

1. vragend
2. trok
3. gezicht
4. Judith

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
heeft is ..

1. ww
2. zn
3. bn
4. vz

Er zijn ... soorten werkwoorden. (woordsoorten)

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Elkaar is altijd een wederkerend voornaamwoord.

1. juist
2. onjuist

1. persoonlijk vnw
2. bezittelijk vnw
3. wederkerend vnw
4. wederkerig vnw

1. persoonlijk vnw
2. bezittelijk vnw
3. wederkerend vnw
4. wederkerig vnw

1. persoonlijk vnw
2. bezittelijk vnw
3. wederkerend vnw
4. wederkerig vnw

Wat is het vragend voornaamwoord?

1. het
2. is
3. wat
4. vragend

1. aanwijzend vnw
2. vragend vnw
3. onbepaald vnw

1. aanwijzend vnw
2. vragend vnw
3. onbepaald vnw

1. aanwijzend vnw
2. vragend vnw
3. onbepaald vnw

Wat is géén vragend voornaamwoord?

1. Wie
2. Hoe
3. Wat
4. Welk