2.3.10 Pancreas/ DM

• Anatomie Fysiologie Pathologie
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 2.3.10

Periode 3

Leerjaar 2

Vorige les

Zijn hier nog vragen over?

Nakijken vorige les

Lesindeling

1. Welkom + Osiris
2. Vorige les
3. Lesindeling en Lesdoelen 
   
4. Nakijken opdracht hormonen
5. Anatomie en Pathologie Pancreas 
6. Maken opdracht hormoonklieren
7. Afsluiting + huiswerk 
   

Lesdoelen

Aan het eind van de les kunnen jullie:

• Uitleggen welke hormonen er door de pancreas worden geproduceerd en wat de functie van deze hormonen is.
• Benoemen wat de oorzaken, symptomen en behandeling zijn bij de ziekte Diabetes Mellitus.

Wat weten jullie nog van de pancreas?

Pancreas

Endocriene weefsel belangrijk in hormoonstelsel.

Eilandjes van Langerhans: suikerstofwisseling

• Insuline: Stimuleert lever en spieren om glucose op te slaan in glycogeen en cellen om glucose op te nemen
• Glucagon: Stimuleert lever en spieren om glycogeen om te zetten in glucose
  

Deze hormonen zijn elkaars antagonist.

Bloedsuikerspiegel in je lichaam

Glucose:

•  is de stof die we binnenkrijgen als we koolhydraten (suikers/zetmeel) binnen  krijgen. 
• wordt verteerd in de darmen waardoor glucose in het bloed terecht komt. 
• De hoeveelheid glucose in het bloed is de bloedsuikerspiegel.
• De eilandjes van Langerhans in de alvleesklier maken de hormonen insuline (daling glucosegehalte) en glucagon (stijging glucosegehalte) aan.

Hoge bloedsuikerspiegel

1. De alvleesklier maakt insuline aan. Insuline zorgt voor een daling van de hoeveelheid glucose in het bloed door: 

A. Insuline gaat naar de cellen (weefsels) hierdoor daalt de bloedsuikerspiegel. Insuline zet als het ware de deur van cellen open om glucose op te nemen. (sleuteltje)
B. Insuline stimuleert de vorming van glycogeen (de opslagvorm van glucose) in de lever. Met als gevolg dat de bloedsuikerspiegel daalt. 

insuline zet als het ware de deur van cellen open om glucose op te nemen

Lage bloedsuikerspiegel

1. De alvleesklier maakt glucagon aan. Glucagon zorgt voor een stijging van de hoeveelheid glucose in het bloed door:

A.  Insuline stimuleert de afbraak van glycogeen in de lever door deze om te zetten in glucose. Hierdoor stijgt de bloedsuikerspiegel. 

insuline zet als het ware de deur van cellen open om glucose op te nemen

Diabetes Mellitus

Diabetes Mellitus: Suikerziekte

• Insuline is afwezig (type 1) of Insulineresistentie (type 2): het lichaam 'luistert' niet meer naar insuline.
• De 'deurtjes' van de cellen worden niet meer opengemaakt en krijgen dus geen glucose meer voor energie. 
• Glucose blijft in het bloed (hoge bloedsuiker)

Diagnostiek 

Diagnostiek

1. Op basis van klachten
2. Op basis van bloedsuikermetingen: minimaal 2x nuchter > 7.0 mmol/L of 1x hoger is dan 11 mmol/L.
3. Op basis van bloedonderzoek naar HbA1c (suiker in rode bloedcellen)
4. Later ook onderzoek naar ogen en neuropathie

Type I:

•  lichaam maakt (zeer weinig tot) geen insuline aan. 
  
• “absoluut tekort”
• auto-immuunziekte.
  
• diagnose meestal 0-35 jaar (piek 12 jaar)
• komt meestal niet in de familie voor
• behandeling: subcutaan insuline
  toedienen, zodat glucose alsnog naar de cellen kan.

Type 1:

•  omdat cellen geen toegang hebben tot de glucose gaan ze vetten en spieren afbreken. Hierdoor zie je:
  -afvallen
  -polydipsie (veel drinken)
  -polyurie (veel plassen)
  -glucosurie (glucose uitplassen.
  -zelden, maar zeer gevaarlijk: diabetische ketoacidose.

ketoacidose is verzuring van het bloed.

Type I:

•  Kans op hypo- en hyperglykemie.
• Lange termijn gevolgen:
  -hart- en vaatziekten,
  - blindheid,
  -polyneuropathie en 
  -vertraagde wondgenezing. 

ketoacidose is verzuring van het bloed.

Type II:

•  meer insuline nodig door overgewicht óf meer insuline nodig door afnemende gevoeligheid voor insuline door verouderingsproces (ouder worden)
•  “relatief tekort”
•  Erfelijkheid speelt een grotere rol

Type II:

• Behandeling:
  -geen subcutaan insuline, hier reageren de cellen/weefsels niet op. Maar:
  -leefstijl aanpassen. (oorzaak weghalen)
  -evt. orale antidiabetica zoals metformine. (Bevordert de gevoeligheid van weefsels)
  -bij ernstige vorm wel subcutaan insuline. 
• De symptomen op korte en lange termijn zijn gelijk aan type 1. Al komt afvallen minder vaak voor. 

Behandeling

1. Diabetes zo goed mogelijk instellen om klachten te voorkomen:

• Medicijnen, zoals insuline/metformine
• Gezonde leefstijl (afvallen, bewegen, dieet)

Bloedsuiker zo stabiel mogelijk houden om complicaties te voorkomen

Behandeling

2. Complicaties zo vroeg mogelijk opsporen:

3. Behalve de diabetes andere risicofactoren van hart- en vaatziekten in kaart brengen en indien mogelijk daar iets aan doen 

Driemaandelijkse controle bloedsuiker

Dagelijks controleren van voeten

1/2/3-jaarlijks oogonderzoek

Regelmatig bloeddruk meten

Hyperglykemie: te hoge bloedsuiker

• Te weinig insuline of nog geen behandeling
  

• Kan leiden tot hyperglykemisch coma (lage bloeddruk, acetongeur,

Hypoglykemie: Te lage bloedsuiker

• Teveel sporten, teveel insuline of te weinig eten
• Hongergevoel, bibberen, transpireren, onrust, agressie
• Eventueel een hypoglykemisch coma...

Complicaties 

Hyperglykemisch aciodotisch coma

- Coma met te hoge bloedsuikerspiegel en te zure (‘acid’) samenstelling van het lichaamsvocht

- Ontstaat heel geleidelijk

- Behandeling ingewikkeld en gebeurt in het ziekenhuis

Hypoglykemisch coma

- Patiënt voelt het vaak aankomen

- Kan snel ontstaan

- Suiker eten of intraveneus toedienen suikeroplossing of intramusculair glucagon

Complicaties op lange termijn

Normale functioneren van lichaam is verstoord:

• Verhoogde kans op infecties
• Slechte wondgenezing (open been)
• Oogafwijkingen (blindheid)
• Nierafwijkingen
• Vaatafwijkingen (hart- en vaatziekten,
    necrose aan been)

Aan de slag

Ga naar Cumlaude week 12 en  maak de opdracht: hormoonklieren

Huiswerk

• Maken Expert College: Diabetes 
• Afmaken ‘Opdracht Hormoonklieren’.
• Boek Medische kennis mee