H5 voeding en energie samengevat

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Uitleg opbouw

5.1 Verschillende voedingsstoffen en ruststofwisseling

5.2

5.3

5.4

5.5

Leerdoelen 5.2

1. Je weet wat ATP is en wat zijn functie is.
   
2. Je weet op welke vier manieren de spiercellen hun ATP krijgen b) hoe deze manieren werken en c) in welke volgorde ze plaatsvinden.
   
3. Je kent de verschillen tussen areobe en anaerobe verbanding (zowel qua plek, benodigdheden als eindproducten).
   

Sporten en verzuren

Waarom krijg je (soms) verzuring in je spieren als je (begint met) sporten?

Energie

(aerobe) dissimilatie

glucose + zuurstof --> water + koolstofdioxide 

Voorraadje glycogeen

Levert ATP

ATP

ATP = A tri phosphate (drie P) 

ADP = A di phosphate (twee P)

Hoe komen je cellen aan ATP?

• Kleine voorraad aanwezig in cel
  
• CP (creatinefosfaat)
• Verbranding/ dissimilatie!
• 1. Aeroob
• 2. Anaeroob
  

Aeroob vs anaeroob

Aerobe dissimilatie (38 ATP): 

1. in cytoplasma: glucose + zuurstof --> 2 pyrodruivenzuur --> 

2. in  mitochondriën: 2 pyrodruivenzuur --> water + koolstofdioxide

Anaerobe dissimilatie (2 ATP): glucose --> 2 melkzuur

Leerdoelen vandaag

- Ik weet wat assimilatie, voortgezette assimilatie (blz179) en dissimilatie is en kan er een voorbeeld van geven

- Ik kan de begrippen autotroof, heterotroof, anorganisch en organisch uitleggen.

- Ik kan uitleggen wat bruto en netto primaire productie inhoudt, kan hiermee rekenen en kan dit lezen in een grafiek.

- Ik kan het verband tussen verbranding en fotosynthese uitleggen in een keten (bron 16).

Fotosynthese

Assimilatie

= opbouwen van ingewikkelde moleculen (bijvoorbeeld glucose of eiwitten) uit simpele moleculen (koolstof of aminozuren)

voortgezette assimilatie

= Planten gebruiken glucose voor assimilatie andere stoffen

voortgezette assimilatie, omdat glucose eerder al gevormd is  dmv fotosynthese

koolstofdioxide + water --> glucose = assimililatie

glucose --> cellulose/zetmeel/vetten/... = voortgezette assimilatie

Organische stoffen

• Zijn grote moleculen
  
• Zijn energierijke moleculen
  
• Komen voor in levende organismen (of resten daarvan)
  
• Voorbeelden: Koolhydraten, eiwitten, cellulose.
  

Anorganische stoffen

• Zijn kleine moleculen
  
• Zijn energie arme moleculen
  
• Komen voor in vooral voor in levenloze dingen, en soms in levende dingen
  
• Voorbeelden: Ammoniak, stikstofgas, CO2, water
  

Autotroof vs heterotroof

Autotroof: maakt zelf organische stoffen door fotosynthese

Heterotroof: eet andere organismen om aan organische stoffen te komen

Brutto/netto productie

Productie van organische stoffen 

(glucose) door fotosynthese

Plant gebruikt deel gemaakte

glucose voor eigen dissimilatie

Bruto-/nettoproductie

• Brutoproductie: hoeveelheid glucose die een plant maakt bij fotosynthese (BP)
• Nettoproductie:  hoeveelheid glucose die over is na dissimilatie (NP)
• Compensatiepunt: fotosynthese en dissimilatie zijn even groot

Overdag: fotosynthese + dissimilatie

's Nachts: dissimilatie

Cyclus

Fotosynthese

Verbranding

5.5 Voedsel voor bacteriën en schimmels

Leerdoelen

- Ik begrijp hoe bacteriën/schimmels aan hun energie komen
- Ik ken de formules voor melkzuurgisting en alcoholgisting
- Ik kan het proces voor melkzuurgisting uitleggen en het effect op de pH
- Ik kan het proces van alcoholische gisting uitleggen en het ontstaan van bubbeltjes.

Klassieke biotechnologie

=> gebruik maken van micro-organismen bij voedselbereiding.

• Melkzuurgisting
• Alcoholgisting

Melkzuurgisting

• Door bacteriën
  
  
•  Bacteriën zetten lactose (melksuiker) om in melkzuur.
• Melkzuur verlaagt de pH (zuur).
  
• Anaerobe dissimilatie
  
  

Alcoholgisting

• Via eencellige gistcellen
  
  
• Glucose => ethanol (alcohol) + koolstofdioxide + ATP. 
  
  
• Anaeroob proces