klas 1 par. 6.1

• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Paragraaf 6.1

woonplaats en werkplaats

Kennen en Kunnen:

• Welke oorzaken er zijn voor de toenemende landbouwopbrengsten in Europa; 

• Wat een landbouwstedelijke samenleving was en waardoor die kon ontstaan in de late middeleeuwen; 

• Wat de gevolgen waren van de verstedelijking (m.n. op economisch gebied); 

• Wat gilden waren en hoe ze werkten; 

• Welke oorzaken en uitvindingen er zijn aan te wijzen voor de bloei van de handel na 1200. 

1000-1200: Hoge Middeleeuwen 

1200-1500: Late Middeleeuwen

Tijdvak 4: Steden en Staten 1000-1500

Paragraaf 6.1

• Lees de kopjes "Nieuwe landbouwgrond", "landbouwtechnieken" en "verstedelijking" op blz.  148-149
• Maak dan de opgaven op de volgende slides. Je kunt direct je antwoord controleren. 

Uitleg: Hieronder zie je vijf feiten over bepaalde ontwikkelingen in de periode na het jaar 1000. Sleep ze naar de goede stap in het pijlenschema. Sommige feiten gebeuren tegelijkertijd, en horen dus bij dezelfde stap. 

Stap 1

Stap 2

Stap 3

Boeren konden meer voedsel verkopen

De bevolking groeide

Landbouwtechnieken werden beter

Meer landbouwgrond werd gebruikt

De landbouw bracht meer op

Na 1000 ontstond in Europa een landbouwstedelijke samenleving. Beschrijf wat toen veranderde en wat gelijk bleef.

UITLEG: Continuïteit is wat hetzelfde bleef, discontinuïteit (of verandering) is wat er veranderde in de samenleving. Hieronder staan een aantal feiten over de tijd NA het  jaar 1000. Geef aan wat er veranderd was en wat er hetzelfde bleef vergeleken met de tijd vóór het jaar 1000 door de feiten naar "continuïteit" discontinuïteit" te slepen.

Continuïteit

Discontinuïteit

De meeste mensen woonden op het platteland

Er ontstonden veel nieuwe steden.

Er was een groeiende handel

Er waren leenmannen en leenheren

Er was een geldeconomie

Veel boeren moesten herendiensten leveren

Paragraaf 6.1

• Lees het kopje "Vraag en aanbod" en "Ambachtsgilden" op blz.  149-150
• Maak dan de opgaven op de volgende slides. Je kunt direct je antwoord controleren. 

Leg uit hoe een boerin met eieren zorgde voor zowel vraag als aanbod op de markt.

Uitleg bij de volgende vraag

Het maatschappelijk leven in de Middeleeuwse steden draaide om de handels- en ambachtsgilden. De gilden hadden een economische, sociale en politiek-militaire functie. 

Op de volgende slide zie je een aantal bepalingen uit het gilde van schoenmakers van Nijmegen. Vraag je bij elke bepaling af of het een voorbeeld is van een politiek-militaire, een economische of een sociale functie. Sleep ze vervolgens naar het juist vak (sociaal, economisch of politiek/militair). Soms zijn er meerdere mogelijk, dan mag je kiezen. 

Sociaal

Economisch

Politiek/

militair

Men is verplicht harnas en wapens te bezitten

De ambachtsbroeders zijn verplicht de begrafenis van een broeder bij te wonen met de kovel (=gildemuts) op het hoofd.

De gildebroeders moeten het feest van St. Crispijn (= de beschermheilige van de schoenmakers) bijwonen.

Het is verboden een knecht in te huren die bij een andere meester zijn contract niet is nagekomen.

Elk jaar moeten twee keurmeesters gekozen worden om het leer te keuren.

De werktijd loopt van ’s morgens vijf uur tot ’s avonds acht uur. Langer werken is verboden.

De leerjongens hebben een leertijd van twee jaar. Pas daarna kunnen zij gaan verdienen.

Weduwen van schoenmakers blijven lid van het gilde.

Waarom waren bankiers vaak joods?

Paragraaf 6.1

• Lees het kopje "Handel met noord en zuid" op blz.  151
• Maak dan de opgaven op de volgende slides. Je kunt direct je antwoord controleren. 

Leg uit waarom handelaren tegen tollen waren.

In de tijd van steden en staten steeg de vraag naar luxegoederen. Leg uit waardoor dat kwam.

Brugge (in Vlaanderen) werd het middelpunt van de handel tussen Noord- en Zuid Europa. Leg dat uit.

Op de volgende slides volgen nog enkele bronnenvragen. 

Uitleg: lees bron 1. Onder de bron staan een aantal beweringen over bron 2. Sleep ze naar "juist" of "onjuist."

juist

Onjuist

Uit bron 1 blijkt dat er in Londen in 1200 geen handel was in luxegoederen.

Uit bron 1 blijkt dat er in Londen in 1200 Franse handelaren kwamen.

Uit bron 1 blijkt dat er in Londen in 1200 Syrische handelaren kwamen.

Uit bron 1 blijkt dat er in Londen in 1200 handel was in goud en zilver.

VRAAG: Gebruik bron 2. Welke verklaring geeft de bron voor de levendige handel in bont?

VRAAG: Gebruik bron 3. Uit deze bron blijkt dat de Hanze soms harde maatregelen nam om zijn zin te krijgen. Geef aan:
- Welke harde maatregel de Hanze nam en
- Wat de Hanze zo probeerde te bereiken.