Havo 2: naamwoordelijk gezegde

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Grammatica

Zinsdelen

Koppelwerkwoorden (kww)

Naamwoordelijk gezegde (ng)

Bijwoordelijke bepaling (bwb)

Stappenplan zinsdelen

1. Persoonsvorm (vraagzin/ verander de tijd)
   
2. Zinsdelen (zet strepen tussen de zinsdelen)
   
3. Onderwerp (Wie of wat doet er iets?)
   
4. Gezegde (alle werkwoorden in de zin)
   
5. Lijdend voorwerp (Wie of wat + wg +o)
   
6. Meewerkend voorwerp (aan wie of voor wie + wg + o + lv)
   
7. Bijwoordelijke bepaling (alle vragen behalve wie of wat (Tip:  alle zinsdelen die je nog niet hebt benoemd)

Van der Dam / heeft / 2K2 / een online les / gegeven. 

Van der Dam heeft een online les gegeven. 

Van der Dam heeft 2K2 een online les gegeven. 

Van der Dam heeft 2K2 een online les gegeven. 

Van der Dam heeft 2K2 een online les gegeven. 

Van der Dam heeft 2K2 een online les gegeven. 

werkw. gezegde

onderwerp

persoonsvorm

zinsdelen

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

Doel van deze les

Ik weet wat het naamwoordelijk gezegde is.

Ik weet wat het verschil is tussen een werkwoordelijk gezegde en een naamwoordelijk gezegde.

Ik ken de koppelwerkwoorden.

Ik weet wat een bijwoordelijke bepaling is.

Wat houdt het werkwoordelijk gezegde in?

1. persoonsvorm
2. persoonsvorm + onderwerp
3. persoonsvorm + voltooid deelwoord
4. alle werkwoorden uit de zin

Wat houdt het naamwoordelijk gezegde in?

1. koppelwerkwoord + naamwoordelijk deel
2. koppelwerkwoord
3. koppelwerkwoord + een kernmerk of eigenschap van het onderwerp
4. alle werkwoorden in de zin

Een naamwoordelijk gezegde bevat altijd een koppelwerkwoord

1. juist
2. onjuist

Welk van de onderstaande woorden is geen koppelwerkwoord.

1. zijn
2. blijken
3. kijken
4. schijnen

Een naamwoordelijk gezegde heeft altijd een lijdend voorwerp.
Juist of onjuist?

1. Juist
2. Onjuist

Mijn vriend wordt leraar op een basisschool.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Wat is het gezegde?
Zijn vriend was gisteren ineens ziek geworden.

1. WG= was geworden
2. NG= was gisteren ziek geworden
3. NG= was ineens ziek geworden
4. NG= was ziek geworden

Het gebouw wordt afgebroken.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

De baby is groot geworden.

1. WG= is aangekomen
2. NG= is gisteren aangekomen
3. NG= is aangekomen

De 6 belangrijkste koppelwerkwoorden zijn:

1. zijn, komen, blijven, blijken, lijken schijnen
2. zijn, worden, blijven, brengen, lijken, schijnen
3. zijn, moeten, blijven, blijken, lijken, schijnen
4. zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen

Een bijwoordelijke bepaling geeft antwoord op vragen die beginnen met:

1. wanneer, waar, hoe, hoeveel, waarheen, waarom, waardoor, waarmee
2. wie, wat, welke

Wat is de bijwoordelijke bepaling:
Met deze auto wil ik rijden.

1. ik
2. wil rijden
3. auto
4. met deze auto

[Gisteren] werd de kampioen gehuldigd op het stadhuis.

1. Onderwerp
2. Lijdend voorwerp
3. Meewerkend voorwerp
4. Bijwoordelijke bepaling

Ik loop [volgend jaar] de marathon van New York.

1. Onderwerp
2. Lijdend voorwerp
3. Meewerkend voorwerp
4. Bijwoordelijke bepaling

Waarom wil mijn oma altijd [een zoen] hebben?

1. Onderwerp
2. Lijdend voorwerp
3. Meewerkend voorwerp
4. Bijwoordelijke bepaling

Ik loop volgend jaar [de marathon van New York].

1. Onderwerp
2. Lijdend voorwerp
3. Meewerkend voorwerp
4. Bijwoordelijke bepaling

Naamwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde - wat het onderwerp doet

Het werkwoordelijk gezegde - wat het onderwerp is of wordt

Naamwoordelijk gezegde

• Bestaat uit een werkwoordelijk deel en een naamwoordelijk deel
• Het werkwoordelijk deel bevat alle werkwoorden uit de zin. Een van deze werkwoorden is een vorm van een koppelwerkwoord .

Koppelwerkwoord

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen 

Koppelwerkwoorden

ZWABBELS 

Naamwoordelijk gezegde

Het naamwoordelijk deel bevat een bijvoeglijk of zelfstandig naamwoord.

Dat is een eigenschap van het onderwerp.

Naamwoordelijk gezegde

In zinnen met een naamwoordelijk gezegde zit nooit een lijdend voorwerp!

Een meewerkend voorwerp komt soms voor.

Wel of geen naamwoordelijk gezegde?

Stap 1: Staat er een vorm van een koppelwerkwoord in de zin?

Stap 2: Stel vast of het onderwerp iets doet of iets is/wordt?

Stap 3: Het onderwerp is/wordt iets -> Wat + pv + onderwerp + overige ww?  (het antwoord is het nw. deel)

Stap 4: Noteer het ng: pv + [nw. deel] + overige werkwoorden

Even oefenen

Ontleden

Bij het ontleden benoem je eerst: de persoonsvorm, het gezegde, het onderwerp, lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp. De zinsdelen

die je overhoudt na het benoemen, zijn de bijwoordelijke bepaling (bwb).

Niet elke zin bevat een bwb en sommige zinnen hebben meer dan één bwb.

Bijwoordelijke bepalingen geven antwoord op de vragen:

waar, wanneer, waarom, waarmee, waardoor, hoe en hoeveel.

bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling

Let op: 

Niet in alle zinnen komt een bijwoordelijke bepaling voor, maar een zin kan ook meerdere bijwoordelijke bepalingen bevatten!

Zinsdelen

Bekijk de volgende zin:

Ik loop. 

Dit is een complete zin met een onderwerp, een persoonsvorm en een gezegde. Je kunt deze korte zin aanvullen met allerlei andere zinsdelen:

Ik loop op dinsdagmorgen met mijn moeder van de markt via de Bergstraat naar de parkeerplaats.

Ik loop op dinsdagmorgen met mijn moeder van de markt via de Bergstraat naar de parkeerplaats.Ik loop op dinsdagmorgen met mijn moeder van de markt via de Bergstraat naar de parkeerplaats.

o.      wg.              bwb                                 bwb

Ik /loop/ op dinsdagmorgen /met mijn moeder/

       bwb                                               bwb

van de markt via de Bergstraat/ naar de parkeerplaats.