Les 5 De handel groeit weer

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Geschiedenis

Introductie

Les 5 De handel groeit weer

Geschiedenis

De volgelingen van de islam zijn

1. boedhist
2. christen
3. jihad
4. moslim

Wie is de profeet van de islam?

1. Mohammed
2. Jezus
3. Arabier
4. Er is geen profeet

Waar is de Islam ontstaan?

1. Arabië
2. China
3. Spanje
4. Turkije

De islam kent...

1. 1 god
2. 2 goden
3. 3 goden
4. 4 goden

Hoe noemen we de
vijf leefregels van de islam?

1. De Vijf Pilaren van de islam
2. De Vijf Zuilen van de islam
3. De Vijf Hoekstenen van de islam
4. De Vijf Regels van de islam

Welke godsdienst is ouder?

1. christendom
2. islam

Maak de juiste combinaties

heilig boek voor moslims

stad waar Mohammed in het jaar 622 uit wegvluchtte

de god van de moslims

 stad waar Mohammed in het jaar 622 naartoe vluchtte

mensen die geloven dat Mohammed de waarheid sprak

Koran

Mekka

moslims

Allah

Medina

Wat was er zo speciaal aan de verspreiding van de islam.

1. Het ging vanzelf zonder slag of stoot.
2. Mensen met een monotheïstische godsdienst, werden gedwongen om Islamistisch te worden.
3. De verspreiding van de islam ging verrassend snel.
4. De verspreiding van de islam was een Aziatisch en Afrikaanse aangelegenheid.

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen:

• waarom de de handel en steden weer groeiden
• de vier sociale lagen in een middeleeuwse stad en de functies van een gilde
• dat burgers van middeleeuwse steden machtiger werden

Steden en handel

Je kunt uitleggen waarom de handel en de steden weer groeiden

500-1000 meeste mensen boeren

1000: opbrengst landbouw stijgt

kappen van bossen: meer landbouwgrond

overschot: ruilen  op  markten

markten ontstaan dus op kruispunten van wegen en/of rivieren en bij kastelen en kloosters

ambachtslieden en handelaren gaan daar ook wonen

6.2 Het ontstaan van steden

Wat zie je als je een middeleeuwse stad zou binnen lopen?

Wat zie je als je een middeleeuwse stad zou binnen lopen?

De markt

Deze geestelijken houden een processie: een tocht door de stad om hun geloof in God te laten zien. Soms werd dit gedaan om boete te doen.

De winkels waren meestal duidelijk te herkennen aan uithangborden, waarop symbolen van de ambachten stonden, zoals een vis of brood.

In principe mocht iedereen de stad binnen, zolang je maar geen (grote) wapens meenam. Messen moesten worden gemeten: was een mes te groot dan moest je hem bij de stadspoort achterlaten.

Inwoners van een stad noemen we tegenwoordig vaak burgers, maar in de Middeleeuwen werd meestal de term poorter gebruikt: iemand die binnen de poorten van een stad woont.

Een van de grootste gevaren van een middeleeuwse stad was brand. De meeste huizen waren van hout, en een klein vuurtje kon binnen enkele dagen de halve stad in as hebben gelegd. Ambachten waarbij veel vuur werd gebruikt, zoals bijvoorbeeld een smederij, bevonden zich daarom op speciale plekken in de stad.

Schapen, kippen, honden en varkens: er liepen in een stad vaak net zoveel dieren als mensen rond. 

Niet alle straten waren bestraat: na een regenbui was het een grote modderpoel, waarbij het (huis)vuil door de straten spoelde.

Riolering of een vuilnisdienst bestond nog niet. Mensen gooiden hun afval soms gewoon op straat of in de gracht. Het stonk er dus nogal, vooral ’s zomers. Die viezigheid was ook gevaarlijk. Het vuil trok ongedierte aan, zoals ratten. Hierdoor braken er ziekten uit.

Water (om te drinken en om schoon te worden) werd uit de gracht gehaald. Inderdaad: 500 meter verderop was er nog afval in gegooid...

De schandpaal was één van de straffen die je in de Middeleeuwen kon krijgen.

Er waren maar een paar gebouwen van steen in een middeleeuwse stad, zoals bijvoorbeeld de kerk of het stadhuis. Later komen er meer stenen gebouwen bij, zoals bijvoorbeeld de gildenhuizen.

Huizen in deze bouwstijl noem je vakwerkhuizen: de balken in de muren zorgen voor de stevigheid van het huis. De ruimte tussen de balken worden opgevuld met takken van bijvoorbeeld wilgen. Vervolgens worden ze geplamuurd met een mengsel van stro en leem.

Het was er druk en krap: de meeste steden waren niet groter dan 5000 inwoners, maar omdat het er klein en smal was leek het veel drukker.

In een stad was van alles te vinden: eten, drinken, handel en vermaak. Het was er vies, maar mensen kwamen er graag.

Rijke steden...met dikke muren

• Steden waren interessant om te veroveren: ze waren rijk en lagen gunstig
• Als steden stadsrechten hadden gekregen, mochten ze stadsmuren bouwen
• Stadsmuren maakten de verovering van een stad vrijwel onmogelijk: de inwoners waren veilig!

De Franse stad Carcasonne is één van de best bewaarde middeleeuwse steden met stadsmuren

Leven in de stad

Je kunt de vier sociale lagen in een middeleeuwse stad noemen en twee functies van een gilde beschrijven

platteland: boer en heer

stad: burgers (vrij)

4 sociale lagen

1. rijke kooplieden/meesters gilde
2. winkeliers en ambachtslieden
3. arme mensen zonder werk
4. oude en zieke mensen

Gilde

• In de stad werkten mensen met hetzelfde beroep samen in een gilde, bijvoorbeeld: schoenmakers, meubelmakers, bakkers, etc.
• Handelaren  en ambachtslieden moesten lid zijn van een gilde om hun werk te kunnen doen in de stad

Gilde

1. leerling
2. gezel
3. meesterproef
4. meester

Functies van regels Gilde

economische functie: afspraken over prijs en kwaliteit van producten (geen concurrentie)

sociale functie: steun bij overlijden/ziekte

1

• De handel nam toe: er waren dus meer producten die vervoerd

moesten worden

2

• Bijvoorbeeld: een schip heeft meer laadruimte dan een wagen.
• Of: een schip kan dag en nacht doorvaren, een paard moet rusten.
• Of: wegen waren in de middeleeuwen heel slecht, water was

meestal beter begaanbaar.

3

• De juiste volgorde is: C, D, B, A

4

• A 2
• B  1  
• C  3
• D 4

5a

• A - 3
• B -  4
• C -  1
• D -  2

5b

• ◯ D De inwoners van de stad waren vrije mensen. 

6a

• Een vereniging van mensen in de stad die hetzelfde beroep

uitoefenden.

6b

• Leerling, gezel, meester.

6c

• Als hij geslaagd was voor zijn meesterproef

7a

• Leden van hetzelfde gilde concurreerden niet met elkaar,

doordat ze afspraken maakten over prijs en kwaliteit.

7b

• De leden van een gilde steunden elkaar bij overlijden of ziekte

7c

• Door afspraken te maken over de prijs en de kwaliteit van producten maakte het niet uit waar uit waar je het product kocht. Als een gilde afspraken maakte over de kwaliteit

van het product, was een product altijd even goed. Op deze manier was er

 geen concurrentie en verdiende elke meester voldoende

8a

• Rijke kooplieden en gildemeesters.

8b

• Rijke kooplieden en gildemeesters bestuurden de stad, zij

maakten de regels en wetten.

8c

•  B Steden konden zich beter beschermen door een sterke stadsmuur
•  E Steden waren rijker dan de domeinen op het platteland

9a

• Rond 1000 stegen de opbrengsten van de landbouw.
  

Dat kwam doordat er meer grond in

gebruik werd genomen. De extra opbrengsten werden verhandeld op markten . Daar gingen steeds meer mensen

wonen en ontstonden op den duur steden

9b

1. Rijke kooplieden en meesters van een gilde;
2. winkeliers en ambachtslieden;
3. mensen zonder vast werk;
4. zieke en oude mensen (bedelaars)

• 1 een economische functie. Dit betekent dat leden van hetzelfde gilde afspraken maakten over prijs en kwaliteit en dus niet met elkaar concurreerden.

• 2 een sociale functie. Dit betekent dat leden elkaar hielpen bij overlijden of ziekte.

9c

• Sommige middeleeuwse steden kregen stadsrechten. Dat betekent dat zij door de hun eigen bestuur hadden.                        In het stadsbestuur zaten

vooral  gildemeesters en kooplieden. In een stad

hadden dus niet alle burgers iets te vertellen in het bestuur.

Het bestuur van de stad

Je kunt uitleggen dat de burgers van middeleeuwse steden machtiger werden