Vrijheidsbeperkende maatregelen

• zorggerelateerde vakken
• MBO
• Studiejaar 2

Begeleidingsstijlen Methodieken

periode 4 Lesweek 6

Thema: Vrijheidsbeperking 

Wat is vrijheidsbeperking

Welke wet(ten) gelden er rond vrijheidsbeperking in de zorg?

www.dwangindezorg.nl

Vrijheidsbeperking

De Wet zorg en dwang (Wzd) geldt vanaf 1 januari 2020. De bedoeling van de nieuwe Wet zorg en dwang is dat onvrijwillige zorg voor mensen met dementie of een verstandelijke beperking zo veel mogelijk wordt voorkomen. Alleen als het niet anders kan, mag onvrijwillige zorg worden toegepast. Van zorgprofessionals wordt verwacht dat zij op de hoogte zijn van de nieuwe werkwijze volgens de Wet zorg en dwang.

Principe Wet zorg & dwang

Nee, tenzij....

Ernstig nadeel

WZD omschrijft ernstig nadeel als ‘het bestaan van of het ernstig risico op’:

• levensgevaar voor de cliënt of iemand anders;

• ernstig lichamelijk letsel voor de cliënt of iemand anders;

• ernstige psychische, materiële, immateriële of financiële schade voor de cliënt of iemand anders;

• ernstige verwaarlozing of maatschappelijke teloorgang van de cliënt of iemand anders;

• ernstig verstoorde ontwikkeling van de cliënt of iemand anders;

• bedreiging van de veiligheid van de cliënt al dan niet doordat hij onder invloed van een ander
raakt

• de situatie dat de cliënt met hinderlijk bedrag agressie van anderen oproept;

• de situatie dat de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar is.

De zorgmedewerker zet vrijheidsbeperkende maatregelen vaak met goede bedoelingen in. 

Echter zijn de gevolgen eerder:

• Meer onrust, zoals verzet tegen de vrijheidsbeperking.

• Meer gedragbeïnvloedende medicatie (psychofarmaca) om deze onrust weg te nemen en dus meer bijwerkingen.

• Achteruitgang mobiliteit en verhoogde kans op vallen. Door de vrijheidsbeperking krijgt de cliënt minder beweging en verliest hierdoor spiermassa en lenigheid. 

• Meer incontinentie

• Meer kans op decubitus

• Psychische klachten zoals angst en depressie. Lichamelijke passiviteit leidt tot forse achteruitgang van het denkvermogen, het slaap-waakritme en de stemming van cliënten.

Ernstig nadeel

WZD omschrijft ernstig nadeel als ‘het bestaan van of het ernstig risico op’:

• levensgevaar voor de cliënt of iemand anders;

• ernstig lichamelijk letsel voor de cliënt of iemand anders;

• ernstige psychische, materiële, immateriële of financiële schade voor de cliënt of iemand anders;

• ernstige verwaarlozing of maatschappelijke teloorgang van de cliënt of iemand anders;

• ernstig verstoorde ontwikkeling van de cliënt of iemand anders;

• bedreiging van de veiligheid van de cliënt al dan niet doordat hij onder invloed van een ander
raakt

• de situatie dat de cliënt met hinderlijk bedrag agressie van anderen oproept;

• de situatie dat de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar is.

De zorgmedewerker zet vrijheidsbeperkende maatregelen vaak met goede bedoelingen in. 

Echter zijn de gevolgen eerder:

• Meer onrust, zoals verzet tegen de vrijheidsbeperking.

• Meer gedragbeïnvloedende medicatie (psychofarmaca) om deze onrust weg te nemen en dus meer bijwerkingen.

• Achteruitgang mobiliteit en verhoogde kans op vallen. Door de vrijheidsbeperking krijgt de cliënt minder beweging en verliest hierdoor spiermassa en lenigheid. 

• Meer incontinentie

• Meer kans op decubitus

• Psychische klachten zoals angst en depressie. Lichamelijke passiviteit leidt tot forse achteruitgang van het denkvermogen, het slaap-waakritme en de stemming van cliënten.

Bedenk voor jezelf hoe het zou zijn als…

• je dagelijks je telefoon moet inleveren als je naar je slaapkamer gaat
• je elke ochtend om 08.00 uur moet opstaan (ook in het weekend en in vakanties)
• elke dag om 21.00 uur de lichten uit moeten
• je niet zelf hebt kunnen kiezen welk broodbeleg op tafel staat
• je met mensen woont die je niet aardig vindt 
• er kleding voor je is klaargelegd voor de volgende dag
• er voor je bepaald wordt of je onder de douche kan of niet
• je de dag na een feestje een urinetest moet doen ter controle op middelengebruik.

Wat zou je onprettig vinden? 

Wat zou jij onprettig vinden als jou een beperking werd opgelegd?

Waar komt vrijheidsbeperking voor?

Verpleeg-en verzorgingshuizen

Thuiszorg

Verstandelijke gehandicaptenzorg

Zweedse of Bratex band

Beperken van bewegingsvrijheid:

Bijvoorbeeld door isolatie, Zweedse ban, verpleegdeken of polsband.

Ook het op de rem zetten van een rolstoel of een (kast) deur sluiten.

Voorschrijven en toedienen van medicijnen die het gedrag beïnvloeden:

Medicijnen die suf maken

Gebruik van domotica:

Bijvoorbeeld een sensor, uitluistersysteem of camera die bewegingen van de cliënt volgen.

Afspraken individueel of voor de hele groep die het handelen beperken:

Afspraken over telefoonneren en internet, afspraken over roken of over toegang tot de keuken.

Door een vrijheidsbeperkende maatregel kan de mobiliteit van de cliënt achteruit gaan

1. Juist
2. Onjuist

Een middel en maatregel in een crisissituatie mag maximaal....dagen worden ingezet

1. 3
2. 5
3. 7
4. 9

Wat is een geldige reden om een cliënt te fixeren

1. Hoge werkdruk
2. Weinig toezicht
3. Valgevaar voorkomen
4. Welbevinden van de cliënt

Het meest ernstige risico van een Zweedse band is

1. Emotionele schade
2. Schade aan de ingewanden
3. Overlijden
4. Hogere kans op decubitus

Psychofarmaca is een vrijheidsbeperkende maatregel

1. Juist
2. Onjuist
3. Soms wel, soms niet

Psychofarmaca

Psychofarmaca zijn medicijnen die aangrijpen op het centrale zenuwstelsel en werkzaam zijn tegen psychische aandoeningen

Soorten psychofarmaca

• Angst-dempende middelen (= anxiolytica): bij angststoornissen.
  
• Anti-depressiva: bij depressies en manisch-depressieve aandoeningen.
  
• Anti-psychotica: bij psychosen en schizofrene aandoeningen.
  
• Lithium-middelen: bij manie en manisch-depressieve aandoeningen.
  
• Psycho-stimulantia: bij ADHD en slaapzucht (= narcolepsie).
  
• Kalmerende middelen (= sedativa): bij opwinding, onrust en zenuwachtigheid.
  
• Slaapmiddelen (= hypnotica): bij slapeloosheid.

Psychofarmaca en vrijheidsbeperking

Wel vrijheidsbeperkend: wanneer de zorgvrager geen toestemming geeft of niet weet waar hij het middel voor krijgt

Niet vrijheidsbeperkend: als onderdeel van een behandeling van een psychiatrische diagnose met toestemming van de zorgvrager.

Een vrijheidsbeperkende maatregel moet altijd multidisciplinair worden besloten

1. Juist
2. Onjuist

Mag je de rolstoel van een cliënt aan de tafel op de rem zetten?
waarom wel of waarom niet?

Mag je de medicatie van een cliënt door de vla roeren?
Waarom wel of waarom niet?

Stappenplan wet zorg & dwang

Zoek op Google:

Vilans stappenplan zorg & dwang

Download het stappenplan onderaan de pagina