grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Nederlands

Start les

Zit je op je eigen plek?

Is je mobiel uit het zicht?

Zijn je oortjes uit?

Hangt je jas aan de kapstok?

Zijn je pet en capuchon af?

Je bent stil bij start les.

Planning

10 minuten lezen

Uitleg woordsoorten en zinsdelen.

Uitleg werkwoorden

Doel

Je kent het verschil tussen woordsoorten en zinsdelen.

Je weet wat werkwoorden zijn en hoe je ze kan herkennen.

Pak je leesboek erbij!

Je gaat 10 minuten lezen.

 

Elk woord in een zin kan je benoemen

Welke woordsoorten herinner je je nog?

Werkwoorden

Een werkwoord is een woordsoort.

In een zin staat ten minste één werkwoord.

Er zijn ook zinnen met meer dan één werkwoord.

Een werkwoord zegt wat iets of iemand doet, wat iets of iemand overkomt of  wat er is gebeurd.

Zelfstandig naamwoord

mensen, dieren, dingen, planten

je kan er meestal een lidwoord voor zetten: de lucht, het boek

namen zijn ook zelfstandige naamwoorden: Karin, Disney, Noordik, Vroomshoop, Overijssel

Lidwoord (lw)

•   3 lidwoorden 
•   De, het, een 
•  Lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord
• Tussen het lidwoord en een zelfstandig naamwoord kan nog een ander woord staan, bijvoorbeeld het blauwe tasje.

Zelfstandige naamwoorden (ZN)

Woorden waar je een lidwoord voor kunt zetten, noem je zelfstandige naamwoorden (znw).

Namen zijn ook zelfstandige naamwoorden. Suzanne en Zwolle zijn dus zelfstandige naamwoorden.

Wat is een bijvoeglijk naamwoord?

De, het, een zijn voorbeelden van:

1. lidwoorden
2. zelfstandig naamwoorden
3. werkwoorden

Bijvoeglijke naamwoorden (bn)

• Een bijvoeglijk naamwoord vertelt iets over een mens, dier, plant, ding of naam. Over een zelfstandig naamwoord dus.

• De blauwe trui
• De aardige vrouw
• Het mooie eendje zwemt in de gracht.
  
• De eend is mooi (een BN kan dus ook achter het ZN staan)

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

Het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord zegt iets over het materiaal waarvan iets gemaakt is en eindigt vaak op -en

De gouden ring

Maar: de plastic tas (zonder -en)

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

een

doos

de

trui

de

tassen

Waar zegt het bijvoeglijk naamwoord iets over?

1. Zelfstandig naamwoord
2. Lidwoord
3. Werkwoord
4. Bijvoeglijk naamwoord

Welk woord is het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord in de zin?

Je kunt in de koude winter je mooie handen het best beschermen met leren handschoenen.

1. koude
2. mooie
3. beschermen
4. leren

noteer zoveel mogelijk werkwoorden in 1 minuut

Theorie werkwoorden 

Een werkwoord is een woordsoort.

Een werkwoord zegt wat iets of iemand kan doen

of wat er gebeurt.

In een zin staat tenminste één werkwoord.

Er zijn werkwoorden met een onduidelijke betekenis zoals: hebben, zullen, kunnen, worden of zijn. 

Bijvoeglijk naamwoord

Een bijvoeglijk naamwoord, wat is dat eigenlijk?

Bijvoeglijk naamwoord

Een bijvoeglijk naamwoord, wat is dat eigenlijk?

> Een bijvoeglijk naamwoord geeft extra info/zegt iets over een zelfstandig naamwoord

Een BN met -e

De vergrote foto 

De vergrotende lens

De gevluchte overvaller

De vluchtende dieren

Een BN zonder -e

Een vergroot huis

Een vergrotend effect

Een gevlucht volk

Een vluchtend hert

Woordsoorten en zinsdelen 

Wat zijn zinsdelen?

Welke 2 ken je nu ?

Hoe vind je ze? 

zinsdelen

Zinsdelen

Een zin | bestaat | uit zinsdelen.

Alles wat voor de persoonsvorm staat is 

één zinsdeel

Zinsdelen

• Een zin bestaat uit zinsdelen.
• Een zinsdeel kan bestaan uit één woord, maar ook uit een paar woorden die bij elkaar horen.
• De woorden in een zinsdeel kunnen niet uit elkaar gehaald worden.
• De persoonsvorm is één zinsdeel.

Persoonsvorm

1. De zin vragend te maken. 
Het eerste woord is de persoonsvorm.

Ik mag geen tv kijken voor schooltijd.   PV= ____________________  

2. De zin in een andere tijd te zetten. 

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

De jongen valt van zijn fiets.  PV= ________________________

3. De zin veranderen van enkelvoud naar meervoud of andersom:

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm. 

De hond slaapt in zijn mand. PV= _________________________

LET OP! 

De persoonsvorm is altijd een werkwoord! 

• mag

• valt
  

• slaapt
  

Stappen

Als je zinnen gaat ontleden, dan moet je dat altijd volgens een vast stappenplan doen. 

1. Zoek de persoonsvorm van de zin op.

2. Verdeel de zin in zinsdelen.

3. Zoek het onderwerp van de zin op.

Persoonsvorm

De politie heeft een buurtonderzoek ingesteld.

______

1. persoonsvorm
2. geen persoonsvorm

De politie heeft een buurtonderzoek ingesteld.

__________

1. persoonsvorm
2. geen persoonsvorm

Kinderen waarschuwden hun ouders.

________________

1. persoonsvorm
2. geen persoonsvorm

Alle kinderen vinden de persoonsvorm in deze zin.
De persoonsvorm is:

1. kinderen
2. vinden
3. persoonsvorm
4. deze

Alle kinderen vinden de persoonsvorm in deze zin.
De persoonsvorm is:

1. kinderen
2. vinden
3. persoonsvorm
4. deze

Doelen deze les

Volgende les

Afsluiting

Zijn er nog vragen?

Controleer of je huiswerk hebt