5.5 - actie en reactie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

Thema 5: Waarnemen en reageren

Basisstof 5: actie en reactie

Planning

• Afstemmen proefwerk datum
• Herhaling 5.1 t/m 5.4
• Uitleg 5.5 
• Werktijd
• Afsluiting

Wanneer toets thema 5?

1. 29 mei
2. 5 juni

Herhaling 5.1 t/m 5.4

Wat weet je nog?

Geluid is een

1. Impuls
2. Prikkel

Bij welk zintuig hoort dit orgaan?

1. gezichtszintuig
2. Gehoorzintuig
3. Reukzintuig
4. Smaakzintuig

Welke smaak hoort bij welk plaatje?

Umami

Zout

Zuur

Bitter

Zoet

Hoe heet onderdeel 10?

1. Oorschelp
2. Oorsmeerklier
3. Gehoorbeentjes
4. Slakkenhuis

Als je bijziend bent, dan is je lens te ...

1. bol
2. plat

Wat is de functie van de hersenen?

Wat is de functie van wenkbrauwen?

Waar liggen de zintuigcellen van het oog?

1. iris
2. vaatvlies
3. hoornvlies
4. netvlies

Basisstof 5

Actie en reactie

Leerdoelen

Aan het einde van de les:

• Kun je uitleggen wat gedrag is en waardoor dit beïnvloed wordt.
• Kun je de gevolgen van verslaving vertellen.
• Kun je gedrag observeren en interpreteren.
• Kun je voorbeelden van terugkoppeling geven.

Gedrag

• Alles wat een mens/dier doet noemen we gedrag.
• Gedrag is een reactie op een prikkel.
• De reactie op een prikkel (je gedrag) is een respons.

Soorten prikkels

Inwendige prikkels zijn prikkels die in je lichaam ontstaan.

Uitwendige prikkels zijn prikkels die buiten je lichaam ontstaan.

De geur van frietjes is een

1. Uitwendige prikkel
2. Inwendige prikkel
3. Respons
4. Impuls

Honger hebben is een

1. Uitwendige prikkel
2. Inwendige prikkel
3. Respons
4. Impuls

Broodjes eten is een voorbeeld van een

1. Uitwendige prikkel
2. Inwendige prikkel
3. Respons
4. Impuls

Verslaving

Iemand met een verslaving heeft continue veel inwendige prikkels om een bepaald gedrag te vertonen. Deze prikkels verdwijnen pas als ze dit gedrag vertonen. (bijvoorbeeld: gamen, roken, gokken)

Het gedrag van iemand die verslaafd is veranderd, ze worden sneller boos, willen niet meer met vrienden zijn en spijbelen.

Geef een voorbeeld van een verslaving.

Je kan verslaafd zijn aan fast food. (macd donalds, kfc, ect)

1. Waar
2. Niet waar

Groepsgedrag

Wanneer mensen hun gedrag aanpassen op de rest van de groep dan noemen we dit groepsgedrag.

Voorbeeld: Allemaal fan zijn van Ajax.

Groepsgedrag

Bij groepsgedrag is er dus een uitwendige prikkel (het gedrag van de groep) die jouw gedrag veranderd/beïnvloed. 

Groepsdruk

Soms vind je iets niet fijn, maar omdat iedereen het doet doe jij het ook. Dit komt door groepsdruk. 

Je wilt dan graag bij de groep horen. 

Groepsgedrag komt alleen voor bij mensen

1. Waar
2. Niet waar

Hormonen

Hormonen zijn speciale stoffen die veel processen in je lichaam regelen. Hormonen worden in speciale organen  gemaakt en gaan via het bloed naar de plekken waar ze nodig zijn.

Hormonen werken goed samen met je zenuwstelsel.

Terugkoppeling

Voorbeeld:

1. Een hormoon zorgt ervoor dat je de inwendige prikkel ‘honger’ krijgt.
2. Je respons is dat je een boterham eet.
3. Een ander hormoon geeft na een tijdje de inwendige prikkel ‘geen honger meer’.
4. Hierdoor stop je met eten. 

Dit noemen we terugkoppeling.

Adrenaline

Adrenaline is een stresshormoon, deze zorgt ervoor dat je snel kan reageren. 

ook zorgt adrenaline ervoor dat je tijdelijk geen pijn voelt.

Interpreteren

Interpreteren is een betekenis aan gedrag geven. Je bedenkt waarom een organisme iets doet.

Voorbeeld: De bonobo lacht, hij is blij.

Observeren

Bij observeren kijk je alleen naar wat het organisme doet. je geeft er dus GEEN betekenis aan.

Voorbeeld: De bonobo laat zijn tanden zien, hij staat in water.

Observatie en interpretatie

Juiste manier van gedrag interpreteren:

Observatie: Hij laat zijn tanden zien.

interpretatie: Apen laten hun tanden zien als ze zich bedreigd voelen. De bonobo voelt zich dus bedreigd.

Observatie en Interpretatie struisvogel klassikaal

Observatie? Wat zag je?

Interpretatie? Wat denk je dat dit betekent?

Buitenopdracht!

Ga in 3 of 4 tallen naar buiten. 

Zoek een organisme.

Maak een observatie en een interpretatie. 

Werktijd

• Observatie / Interpretaties afmaken
• Werken aan de opdrachten van 5.5
• Klaar? 5.1 t/m 5.5 laten zien aan de juf. Start met thema 6. 
• Oefentoets maken in learnbeat.