4.1. Steden: handel en nijverheid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

leg uit op welke manier ontwikkelingen in de landbouw de handel hebben gestimuleerd zo rond 1000

Situatie in de Vroege ME

• autarkische boerengem.
• domeinen
• zelfstandige boeren en horigen
• pacht en
• kerkbelasting ('tienden')
• herendiensten
• gereedschap in eigen beheer gemaakt

de handel leeft op dankzij landbouw:

• Drieslagstelsel (voorjaar - herfst - braak)
• Ontginning braakliggende gronden (droogleggen moerassen, boskap)
• Verbetering van de ploegen
• Inzet paarden ipv ossen 
• Gevolgen: door meer toename voedsel bevolkingsgroei en 
• toename handel:  overschotten op lokale markten en jaarmarkten
• ook: veeteelt ipv akkerbouw >
• vraag naar luxere goederen (boter, kaas en vlees)

jaarmarkten

• lange afstandshandel:
• vanuit Italië produkten uit M.O.
• naar Fr/Eng/Vlaanderen/Scand.
• in de steden:
• ambachten >
• gilden

jaarmarkt in Brugge

Jaarmarkt in de Champagne

gevolgen toename handel

1. groei centra en nieuwe steden
2. actieve opstelling landheren oa toezicht en handelsrechtspraak
3. ontwikkeling geldeconomie > geldwisselaars en banken
4. samenwerkingsverbanden zoals de Hanze (12e - 17e eeuw)

0

Hanze: voorbeeld van een koopmansgilde

• handelaren verenigden zich om:
• - handelsvoorrechten te krijgen
• - kapitaal bijeen te krijgen
• - bescherming tegen concurrenten te organiseren > soms oorlog 
• Voorbeeld: Hanze van Londen
• - lakenproduktie in Vlaanderen succesvol >
• - import van wol uit Engeland nodig >
• - Brugge en Gent verenigen zich in hanze van Londen

stadskraan in brugge

Hanzesteden

Steden in Noord-Italië

• in nrd-Italië ook inpolderingen >
  
• grote steden o.a. 
• Genua en Venetië door:
• overzeese handel (zie bron 12)
• meer dan 100.000 inwoners (14e)

Oostzee-Hanze

• Hamburg en Lübeck belangrijk
• graan/vis/hout/was/pek/bont
• Nederlandse handelssteden >
• o.a. wijn/zout/wol/olijfolie
• jaarmarkten belangrijk o.a. specerijen uit Azië
• geldeconomie kwam weer op >
• geldwissels 
• joodse geldwisselaars....

Einde jaarmarkten

• 14e eeuw nam belang jaarmarkten in Champagne af door:
• - oorlog > Champagne onveiliger
• - hoge belastingen Franse koning
• - reis Italiaanse handelaren naar Brugge nu per schip ipv over land
• - Arabische handelaren op zijspoor gezet door kruistochten en Reconquista (4.4)