6.1 Een wereldeconomie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Wat was de aanleiding voor de ontdekkingsreizen? (tijdvak 5)

1. De val van Constantinopel verminderde de toegankelijkheid tot het Aziatische handelsnetwerk
2. de technische vooruitgang bij de bouw en navigatie van schepen
3. de wil om vreemde volken te bekeren tot het christelijke geloof
4. Na eeuwen van lockdown kon je weer reizen.

Wat is Renaissance? (tijdvak 5)

1. Italiaans voor middeleeuwen
2. Strijd tussen keizer en paus
3. Bloeiperiode van de kunst
4. Ander woord voor Romeinse tijd

Wat betekent Reformatie? (Tijdvak 6)

1. Daar zijn de gereformeerden lid van.
2. Periode waarin mensen de rooms katholieke kerk wilden veranderen.
3. Aanhanger van christelijke godsdienst die uit protest werd opgericht.
4. Burgerlijke bestuurder van een stad of gewest.

(tijdvak 6) Het tijdvak van regenten en vorsten duurt van .... tot .....

1. 500 - 1000 n. Chr.
2. 1000 - 1500 n. Chr.
3. 1500 - 1600 n. Chr.
4. 1600 - 1700 n. Chr.

Als we het hebben over het Tijdvak van Regenten en Vorsten dan hebben we het over de......................... eeuw

(Tijdvak 6)

1. 15e eeuw
2. 16e eeuw
3. 17e eeuw
4. 18e eeuw

                       Tijdvak 6: regenten & vorsten     

• 1600-1700: regenten & vorsten
• Onderwerpen:

1. Ontstaan van een Wereldeconomie (6.1)
2. De Gouden eeuw (6.2)
3. Het absolutisme (6.3)
4. Wetenschappelijke revolutie (6.4)

Tijdvak 5.. 

Tijdvak 6: werken in expertgroepen 

1.  Jullie gaan zelf aan de slag met hoofdstuk 6 
2. Eerst maak je een groep van 3. 
3. Binnen de stamgroep spreek je in 2 minuten een taakverdeling af: ieder wordt expert van de            eigen leerstof

     Leerling 1:  Een wereldeconomie 

     Leerling 2: De gouden eeuw van Nederland 

     Leerling 3: Het absolutisme 

     Leerling 4: De wetenschappelijke revolutie 

Tijdvak 6: werken in expertgroepen 

4. Alle afgevaardigden van de groepjes gaan bij elkaar zitten (alle nummers 1 bij elkaar, alle nummers 2 bij elkaar, etc.). 

Iedere groep gaat m.b.v. het boek en (eventueel het internet) zoveel mogelijk informatie verzamelen over de eigen deelparagraaf (35 minuten) 

5. Je maakt als groep een presentatie van minimaal 3 slides over jullie paragraaf. 

6. Na de 20 minuten keren jullie terug naar de stamgroep en wissel je in volgorde informatie uit: 
Ieder groepslid vertelt in 4 minuten wat hij/zij heeft geleerd. De andere groepsleden nemen dit over en stellen vragen. 

7. Docent geeft aan wanneer het tijd is om te wisselen. 

schooltv.nl

6.1  Een Wereldeconomie

Aan het eind van deze lessenserie kun jij: 

• de rol van de moedernegotie in de economie van de Republiek benoemen.
• Uitleggen hoe de VOC ontstond en welke rechten deze onderneming had.
• Uitleggen wat handelskapitalisme en een wereldeconomie is en
• de rol van de Republiek in deze wereldeconomie benoemen

Kenmerkend aspect 

Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme,    en het begin van een wereldeconomie

wereldeconomie:

economie die bestaat uit verschillende werelddelen die door handel met elkaar verbonden zijn

Handelskapitalisme

economisch systeem waarbij ondernemers zich met handel bezighouden en waarvan zij een deel van hun winst investeren in hun onderneming

Handelskapitalisme

Handelskapitalisme

Handelaren maken winst en herinvesteren deze in hun bedrijf --> meer opbrengst

16de en 17e eeuw in de Republiek

Moedernegotie - zeer succesvolle vorm van handelskapitalisme 

Graantekort leidt tot bloeiende handel 

• Nederland was niet geschikt voor landbouw (te veel water) 
• De ruggengraat van de Nederlandse rijkdom was (graan)handel in het Oostzeegebied
• Daarom wordt dit de moedernegotie genoemd =
• Moeder der alle handel 

Waarde Moedernegotie in 1636

Opbrengsten van de VOC gedurende diens bestaan

Voor veilige doorgang door Sont moest saluutschot gegeven worden + belasting betaald op basis dekbreedte

Hollanders losten dit op met het Fluitschip: een smal dek met breed ruim (400-500 ton) en slechts 10 bemanningsleden. 

De winsten van de moedernegotie maakte het mogelijk dat handelaren naar verre oorden trokken om deze producten te verkrijgen. 

Nederlanden halen specerijen uit Portugal, maar die viel sinds 1580 onder Spanje, en daar zijn zij in oorlog mee, dus ... halen ze het zelf wel op! 

Cornelis de Houtman's 'Eerste Schipvaart' (1595-1597)

Concurrentie leidt tot VOC 

• In de Republiek worden handelscompagnieën opgericht voor handel met 'de Oost'
• Maar succes reden voor ondergang!
• Concurrentie leidt tot prijsstijgingen in Azië en lagere verkoopprijzen in Europa. 
• Er wordt ingegrepen!
• 1602: alle handelscompagnieën samen in Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). 

KA onderdeel: wereldwijde handelscontacten

VOC krijgt handelsmonopolie 'in het Oosten' 

'Een staat in een staat 

VOC was multinational = bedrijf actief in meerdere landen. 

• Startkapitaal door uitgave van aandelen 

• Monopolie (alleenrecht) op handel in Azië
• Verregaande bevoegdheden: verdragen sluiten met vorsten, oorlog verklaren, soldaten/ambtenaren inhuren
• Portugezen / Engelsen werden verdreven, Batavia gesticht op Java
• VOC bouwt factorijen (handelsposten) en neemt deel aan inter-Aziatische handel 

Werken voor VOC erg impopulair

• 3 jaar weg, geronseld of ontvoerd in de kroeg
• Ziekten als scheurbuik
• Angst voor zinkend schip
• Straffen 

`1621: Succes VOC leidt tot WIC 

West Indische Compagnie

• Belangrijkste doelen:
• 1. Spanje dwarsbomen in Amerika'
• 2. Koloniën stichten 

• Belangrijkste inkomsten:
• 3. Spaanse schepen kapen (Zilvervloot)
• 4. Trans-Atlantische (Slaven)handel
• 5. Walvisjacht

Met de opbrengst kon de oorlog tegen Spanje een jaar lang bekostigd worden