Woordenschatdidactiek 1

• Vakdidactiek Nederlands
• Hoger onderwijs

Woordenschat- en taalvaardigheidsonderwijs

In het woordenboek 'Dikke Van Dale' staan alle woorden die in het Nederlands bestaan.

1. Juist
2. Fout

Fout:

In dit woordenboek staan inderdaad veel meer woorden dan wij gebruiken, dus je zou kunnen denken dat alle Nederlandse woorden erin staan. Maar we kunnen altijd nieuwe woorden bijmaken die ook tot het Nederlands behoren, bv. van 'stoel' en 'computer' kunnen we de samenstellingen 'stoelcomputer' of 'computerstoel' maken.

Woorden die we gebruiken, kennen we productief. Woorden die we begrijpen, kennen we ...

1. actief
2. receptief
3. minimaal
4. persuasief

Hoe ken je een woord?

kunnen begrijpen = receptief kennen

kunnen gebruiken = productief kennen

Met welke soort taal hebben vooral SES-kinderen het vaak moeilijker?

1. dagelijkse taal
2. thuistaal
3. schooltaal
4. spreektaal

Schooltaal

Schooltaal verschilt van de dagelijkse omgangstaal. We gebruiken een aantal andere woorden en complexere zinsconstructies.

Vergelijk:

dagelijkse omgangstaal: 'Wil je dit zo doen?'

schooltaal: 'Wil jij dat papier met de schaar knippen of ga je het scheuren?'

Welke van deze is GEEN cirkel van taalvaardigheidsonderwijs?

1. meelevende feedback
2. positief klasklimaat
3. betekenisvolle taken
4. ondersteuning door interactie

Een positief, veilig klimaat wordt binnen TVO beschouwd als de basisvoorwaarde om taal te kunnen leren.

1. Juist
2. Fout

Een positief, veilig klimaat...

is de buitenste cirkel, de eerste voorwaarde om taal te leren. We zorgen er dus in de eerste plaats voor dat kinderen zich goed voelen in de klas. 

Waar en wanneer kunnen kleuters taal oefenen op school?

1. bij gezamenlijke activiteiten
2. bij de routines (jas aan, fruit eten)
3. bij het spel in de hoeken
4. overal, de hele dag door

'Taal de hele dag'

dat is het uitgangspunt van taalvaardigheidsonderwijs. We zorgen ervoor dat kinderen overal en de hele dag door gestimuleerd worden om taal op te pikken, om incidenteel taal te leren.

Het is goed om kleuters (mee) te laten bepalen waarover gesproken wordt. Welk begrip gebruik je hiervoor?

1. spreekruimte
2. beurtruimte
3. taalruimte
4. onderwerpsruimte

Onderwerpsruimte

Dit betekent dat kinderen mogen bepalen wat het onderwerp van het gesprek is, waarover gesproken wordt. Dat kan natuurlijk niet altijd, maar we proberen toch heel goed te observeren wat de kleuters interesseert en daarbij aan te sluiten. 

Daarnaast is er beurtruimte: kleuters veel aan de beurt laten komen. 

Beurt- en onderwerpsruimte vormen samen taalruimte of spreekruimte.

Zie 3 cirkels: 2de bokaal van de binnenste cirkel (interactie)

Kleuter: 'Oei, valt!' KL: 'Oei, gevallen!' Dit is een goede (talige) reactie.

1. Juist
2. Fout

Beter, bijvoorbeeld:

KL: 'Oei, is de verf gevallen? Die zal ik wel even opruimen. Haal jij de doek?'

Welke vraag is open?

1. Is deze bal rood?
2. Waar zullen we de bal verstoppen?
3. Welke kleur heeft deze bal?
4. Waar liggen de ballen?

Een open vraag

is een vraag waarop meer dan 1 antwoord mogelijk is.

• Is de bal rood? Ja. -> maar 1 juist antwoord
• Waar zullen we de bal verstoppen? onder de kast/ in de kist/achter het rek enz. -> kleuters kunnen zelf iets bedenken
• Welke kleur heeft de bal? Rood. -> maar 1 juist antwoord
• Waar liggen de ballen? In de zwarte bak (bv.). -> maar 1 juist antwoord

Als je werkt met streefwoordenschat noem je dat ... leren

1. intentioneel
2. informeel
3. internationaal
4. incidenteel

Streefwoordenschat

is een verzameling doelwoorden die een KL uitkiest en waarvan ze wil dat de kleuters ze binnen een bepaalde periode verwerven. Deze woorden pikken de kleuters dus niet toevallig op maar worden aangebracht in verschillende activiteiten, hoeken, in de klasinrichting en tijdens routines.