nakijken 1.3 + 1.4

• Economie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

• je gaat  6 minuten in sti

les

• Telefoons opbergen
• Kaugom in de prullebak
• Boek, pen, rekenmachine en schrift op tafel

• je gaat  6 minuten in sti

Deze les?

• nakijken paragraaf 1.3 en 1.4
• starten aan de rekentrainer
• je gaat 12 minuten in stilte werken
• daarna kun je zachtjes met elkaar overleggen
• we sluiten de les af

Nakijken §1.3 Wil je welvaart of welzijn?

1) kiezen we voor wegwerpproducten of voor spullen die lang meegaan of herstelbaar zijn?

2)

c) Eigen antwoord, geef ook aan waarom je hiervoor kiest.

a) en b)	voordeel	nadeel
duurzame kleding	belast het mileu minder gaan lang mee	vaak iets duurder
niet-duurzame kleding	vaak iets goedkoper	belast het mileu meer gaan niet lang mee

3) Je maakt je keuze op basis van wat voor jou het belangrijkst is. Als je prioriteit geeft aan het milieu, kies je voor duurzame kleding. Je accepteert dat je er minder van kan kopen doordat het duur is.

 

4a) Je hebt tijd nodig om boodschappen te doen, alles voor te bereiden en te koken en bakken.

b) Minder tijd: uit eten, bestellen of kant-en-klare maaltijden dit is vaak duurder

c) Met behulp van zelfvoorziening: bijv. een moestuin

5a) Je moet kiezen of je je tijd wilt gebruiken om te werken of voor een middagje naar het strand.

b) vrije goederen: de zon, een windje, het water en het strand

6) Hij kan de grond gebruiken voor de teelt van graan, voor de teelt van mais, voor een paardenwei of om er schapen op te houden. Hij kan niet alles tegelijk en moet dus keuzes maken.

7) eigen behoeften ja zeker: eet ik vanavond spruitjes of spagheti?

bij de productie ja zeker: komt er een nieuw type op de markt, neem ik iemand in vaste dienst?

8) Eigen antwoord, geef wel aan waarom je deze keuze hebt gemaakt.

Bijvoorbeeld:

 - Ik zou jongeren voorrang geven, want die hebben nog een heel leven voor zich.

 - Ik zou kiezen voor de mensen die het ernstigst ziek zijn, want zij hebben de hulp het hardste nodig.

 - Ik kan niet kiezen, want ieder mensenleven is evenveel waard.

9) Door meer productie neemt de welvaart toe

Welvaart kun je in geld uitdrukken

10a) eigen mening, denk wel aan het argument!

b) eigen mening, denk wel aan het argument!

c) een tegenargument...

Bijvoorbeeld:

  - Ja, want je kunt meer geld besteden aan iets wat de kwaliteit van je leven beter maakt, zoals een huis in een mooie omgeving, meer veiligheid.

  - Nee, met een hoger inkomen word je niet per se gelukkiger.

 Je kunt dan vaker op vakantie en dat draagt bij aan een betere kwaliteit van je leven, je kunt lekker ontspannen en genieten.

Meer vliegen is slecht voor het milieu: het zorgt voor meer CO2-uitstoot waardoor de opwarming van de aarde door blijft gaan, er komt meer fijnstof in de lucht wat schadelijk is voor je gezondheid. De kwaliteit van je leven gaat hierdoor achteruit.

11) De uitgaven die ouders voor hun kinderen moeten doen, gaan dan omhoog. Om er niet op achteruit te gaan, helpt het als de kinderbijslag dan ook stijgt.

12a+b) 

2016	+ 7,2%	+ 2,2%	102,2
2017	- 0,5%	+ 1,7%	101,7
2018	- 1,6%	hetzelfde	100,0
2019	+ 3,3%	+ 3,3%	103,3
2020	+ 1,1	+ 4,4%	104,4

Nakijken §1.4 Help de prijzen stijgen!

1a) Tweeverdieners: als er in één huishouden twee personen zijn met een betaalde baan

b) Huishoudens waarin de één een inkomen 

heeft van 2 × modaal en de ander een modaal inkomen. (In de grafiek de onderste groep.)

2a) nee, in elk jaar stegen de prijzen (variërend van 0,2% tot 2,6%) (hij is niet onder de 0% geweest)

b) Dat was in 2019. Door de verhoging van de btw stegen de prijzen meer dan in andere jaren.

3a) We hebben geen invloed op prijsstijging van ingevoerde grondstoffen of producten. Als bijvoorbeeld de olieprijs op de wereldmarkt stijgt, wordt de inflatie hoger.

b) Als er meer welvaart is: 1 kan de vraag naar producten harder stijgen dan het aanbod, zodat de prijzen stijgen.

2 gaan de lonen omhoog. Hierdoor hebben bedrijven hogere kosten die ze doorberekenen in de prijs van hun producten.

4a) Aan kleding. (Dat zie je aan de lage wegingsfactor.)

b) Met 2% (van indexcijfer 100 naar 102).

c) De prijzen van voeding zijn gedaald (van indexcijfer 100 naar 99).

5a+b) 

c) cpi is 10.178 ÷ 100 = 101,78

d) De inflatie is 1,78% (de prijzen stegen van 100 naar 101,78).

wegingsfactor
12	1.188
6	612
26	2.652
21	2.121
35	3.605
100	10.178

6) 99,9 × 15 = 1.498,5

 102,9 × 48 =   4.939,2

 100,3 × 3 =       300,9

 103 × 14 =     1.442,0

 100,4 × 20 =  2.008,0 +

 Totaal:          10.188,6

 Het totaal van de wegingsfactoren is: 15 + 48 + 3 + 14 + 20 = 100

 Lina’s persoonlijke prijsindexcijfer is: 10.188,6 ÷ 100 = 101,9

7a) De groep modaal + ½ modaal met kinderen: zij gaan er reëel 4,4% op vooruit.

b) 1 reële stijging: 2,2%

    2 nominale stijging: 2,2% + 1,2% = 3,4%

8) Als bij inflatie je nominale inkomen gelijk blijft, daalt je reële inkomen.

9) Duitsland. Doordat de prijzen daar dalen en in Nederland en België juist stijgen, verbetert de concurrentiepositie van Duitsland.

10a) In 2014 en 2019. (In die jaren stegen de prijzen meer dan de lonen.)

b) In 2017. (Toen stegen de lonen evenveel als de prijzen.)

c) In 2020. (Toen was het verschil tussen de loonstijging en de prijsstijging het grootst.)

11) Doorbreken loonprijsspiraal door de overheid: 

als de loonbelasting omlaag gaat, wordt het netto loon hoger. Werknemers kunnen hiermee de kosten van prijsstijgingen opvangen. Werkgevers hebben geen hogere kosten, want de bruto lonen kunnen gelijk blijven. Ze hoeven de prijzen dus niet te verhogen.

• je gaat  6 minuten in sti

En nu?

• starten aan de rekentrainer (blz 32/33)
  
• je gaat 12 minuten in stilte werken
• daarna kun je zachtjes met elkaar overleggen

1)

2)

12%	0,12
6%	0,06
23,5%	0,235
2,4%	0,024
0,2%	0,002

0,21	€ 33,60
0,041	€ 10,25
0,165	€ 51,15
0,76,2	€ 49,53
0,002	€ 0,44

Met 

procenten 

een 

getal 

berekenen

3)

4a) 32,25/215 x 100 = 15%

b) 186,15/2190 x 100 = 8,5%

5) jaarinkomen: 1.820x12 = € 21.840,-

1747,20/21840 x 100 = 7,9%

15/250 x 100	6%
6,3/180 x 100	3,5%
100/160 x 100	62,5%

Een 

percentage 

berekenen

6)

7a) 35 × 0,6 = € 21

b) 9,60 × 1,05 = € 10,08

c) 371000 × 1,013 = 375.823 werklozen

d) 13300 × 98,6 = 13.114 inwoners

+12%	1,12
-10%	0,9
+ 3,5%	1,035
-12,5%	0,875

Stijging 

of 

daling 

met een 

groeifactor

8a) 184 – 160 = 24

b) 24 ÷ 160 × 100 = 15,0%

9a) 212 – 80 = € 132

b) 132 ÷ 80 × 100 = 165,0% meer.

10) (2250–1800) ÷1800 ×100 = 25,0% meer.

11) (98000–432000) ÷432.000 ×100 = -77,3%

de winst is dus met 77,3% gedaald.

Stijging 

of 

daling 

in 

procenten

12)

13) 

2005	85,8
2005	94,2
2010	100
2015	108,9
2020	113,2

Met 

indexcijfers 

rekenen

2015	€ 2.312,80	118
2017	€ 2.489,20	127
2019	€ 2.646,00	135
2021	€ 2.744,00	140

14a)

b) Het cpi is 10.143,0 ÷ 100 = 101,43

c) De prijsstijging is 101,43 – 100 = 1,43%

A	1.122,0
B	934,2
C	2.135,7
D	3.283,5
E	2.667,6
	10.143,0

Cpi  

berekenen

15a) 102,3 × 14 = 1.432,2

        101,6 × 7 =      711,2

        103,8 × 27 = 2.802,6

         99,1 × 20 = 1.982,0

       102,0 × 32 = 3.264,0 +

                          10.192,0

Totaal van de wegingsfactoren is: 14 + 7 + 27 + 20 + 32 = 100 Het cpi is 10.192,0 ÷ 100 = 101,92

b) De prijsstijgingen zijn 101,92 – 100 = 1,92%

b) Het cpi is 10.143,0 ÷ 100 = 101,43

c) De prijsstijging is 101,43 – 100 = 1,43%

Cpi  

berekenen

16) 4,25% – 1,9% = 2,35%

17a) (2194 – 2120) ÷ 2120 × 100% = 3,5%

b) 3,5% – 1,6% = 1,9%

18a) (8,36 – 8) ÷ 8 × 100% = 4,5%

b) 4,5 – 4,5 = 0%

Reële

stijging 

of 

daling