YV5-TH2-BS4

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Leerdoelen BS4

1. Je kunt toelichten wat gedrag deels erfelijk bepaald is.
2. Je kunt de dynamische relatie beschrijven tussen een organisme en zijn omgeving.

Gedrag = alle waarneembare reacties van een dier (of mens) op de omgeving.

Gedrag:

• Aangeboren
• Aangeleerd (BS5)

Reflex

• Simpelste vorm van gedrag
• Een plotselinge prikkel die een automatische, onwillekeurige en steeds dezelfde reactie uitlokt.
• Aangeboren, niet

   aangeleerd

Vaste gedragsketens / gedragssystemen

• alle individuen van een bepaalde soort vertonen in dezelfde situatie hetzelfde gedrag op dezelfde manier. Ritueel gedrag

Nestbouw, om voedsel bedelende meeuwen, zuigreflex babies, eirollen gans

• Veroorzaakt door een sleutelprikkel.
• Supernormale stimulus 

Aangeboren gedrag

0

Prikkels

Gedrag wordt veroorzaakt door:

• Inwendige (honger, dorst, voortplantingsdrang)
• Uitwendige (temperatuur, daglengte, zwaartekracht)

• Sleutelprikkel- prikkel waarop altijd hetzelfde gedrag volgt
• Supranormale prikkel
• Motivatie- reactie op prikkel kan variëren

Ritmische gedragspatronen

Gedragspatronen met regelmatige tussenpozen

• Circadiaan (dag)ritme: +- 24 h
• Getijde ritme: 2x per dag
• Circannuaal ritme: +- per jaar

Regulatie van ritmes

- Exogeen (uitwendig)

• Licht
• Temperatuur
• Etc.

- Endogeen (inwendig)

• Biologische klok

- Biologische klok synchroniseert met uitwendige prikkel

• zeitgeber

• Zelfde soort
• Juiste geslacht
• Brengt geslachten bij elkaar in vruchtbare periode
• Verlaagt agressie
• Maakt keuze mogelijk

Balts

• Verdediging van een gebied dat (relatief) uitsluitend door een dier of een groep dieren wordt bewoond.
• Beschutting
• Voedsel
• Balts en paring
• Nest maken
• Behuizing maken

https://www.youtube.com/watch?v=m5IN2bDBXaQ

Territoriumgedrag

• Ambivalent gedrag: gedrag dat is opgebouwd uit 2 of meer gedragssystemen

• Overspronggedrag: niet relevant lijkend gedrag

• Omgericht gedrag: agressie wordt niet op tegenstander, maar op surrogaat object gericht. 

Conflictgedrag

Lees BS4

maak opgave 44 t/m 47, 48,49,50,53 en 54