Maatschappijleer 4VWO

Thema 5: Verzorgingsstaat
Hoofdstuk 1: Wat is een verzorgingsstaat
Hoofdstuk 2: Ontstaan verzorgingsstaat
1 / 25
volgende
Slide 1: Tekstslide
MaatschappijleerMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4

In deze les zitten 25 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

time-iconLesduur is: 30 min

Onderdelen in deze les

Thema 5: Verzorgingsstaat
Hoofdstuk 1: Wat is een verzorgingsstaat
Hoofdstuk 2: Ontstaan verzorgingsstaat

Slide 1 - Tekstslide

Slide 2 - Tekstslide

Slide 3 - Tekstslide

Slide 4 - Tekstslide

Slide 5 - Tekstslide

Waar denk je aan
bij "verzorgingsstaat"?

Slide 6 - Woordweb

Lesdoelen H1: Wat is een verzorgingsstaat
  • Je kunt in een paar zinnen uitleggen wat een verzorgingsstaat is en waarom we een verzorgingsstaat hebben.

  • Je kunt vier functies van de verzorgingsstaat onderscheiden en van bij al deze functies een voorbeeld geven.

  • Je kunt uitleggen wat het verschil is tussen planeconomie en een vrijemarkteconomie.

  • Je kunt drie verschillende typen verzorgingsstaten onderscheiden en de belangrijkste kenmerken ervan uitleggen. 

Slide 7 - Tekstslide

Lesdoelen H2: Ontstaan verzorgingsstaat
  • Je kunt aan de hand van het begrip ‘nachtwakersstaat’ uitleggen in hoeverre in de 19e eeuw sprake was van een verzorgingsstaat. Daarnaast kun je voorbeelden geven van sociale wetten en maatregelen die vanaf 1854 werden genomen.

  • Je kunt drie manieren noemen waarop de Verzorgingsstaat na 1945 werd uitgebreid en vier specifieke voorbeelden van deze uitbreiding geven.

  • Je kunt uitleggen welke gevolgen de uitbreiding van de verzorgingsstaat voor de Nederlandse samenleving heeft gehad en uitleggen wat liberalen, sociaaldemocraten en christendemocraten van de verzorgingsstaat vinden.

Slide 8 - Tekstslide

Lesdoelen H1: Wat is een verzorgingsstaat
  • Je kunt in een paar zinnen uitleggen wat een verzorgingsstaat is en waarom we een verzorgingsstaat hebben.

  • Je kunt vier functies van de verzorgingsstaat onderscheiden en van bij al deze functies een voorbeeld geven.

  • Je kunt uitleggen wat het verschil is tussen planeconomie en een vrijemarkteconomie.

  • Je kunt drie verschillende typen verzorgingsstaten onderscheiden en de belangrijkste kenmerken ervan uitleggen. 

Slide 9 - Tekstslide

Wat is een verzorgingsstaat?
Verzorgingsstaat: 
De overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn van burgers. 
Solidariteitsgedachte: 
De overheid helpt mensen die niet voor zichzelf kunnen zorg
Collectieve goederen  Goederen en diensten waaraan iedereen in de bevolking iets heeft.  

Slide 10 - Tekstslide

Vier functies verzorgingsstaat
  • Verzorgen: bijv. verplichte zorgverzekering/verpleeghuizen

  • Verzekeren: sociale zekerheidsstelsel --> uitkeringen, AOW

  • Verheffen: bijv. Onderwijs, bibliotheken, cultuursubsidies

  • Verbinden: via onderwijs, zorg etc. maakt overheid verschillen tussen bevolkgingsgroepen kleiner

Slide 11 - Tekstslide

Wat is het verschil tussen een vrijemarkteconomie en een planeconomie?

Slide 12 - Open vraag

Planeconomie/markteconomie
Planeconomie: 
Overheid bepaalt wat, hoe en door wie wordt geproduceerd en hoe de winst wordt verdeeld. Particulier ondernemerschap is er niet. 

Markteconomie
De overheid bemoeit zich zo min mogelijk met de economie. Mensen zijn zelf verantwoordelijk voor hun inkomen. 

Slide 13 - Tekstslide

Economische systemen
Planeconomie
Vrije markteconomie
de overheid bepaalt alles
De markt, dus vraag en aanbod bepaalt alles

Slide 14 - Tekstslide

Twee uitersten Noord Korea en de VS
Noord Korea Planeconomie -- VS Vrije markteconomie

Slide 15 - Tekstslide

En Nederland dan?
Veel landen zitten tussen een planeconomie en een vrije markteconomie in: 
gemengde economie = 
sociale markt economie

Slide 16 - Tekstslide

Samengevat:
Planeconomie:  de overheid regelt alles in een land. Er zijn veel ambtenaren nodig om alles te regelen en controleren
Gemengde economie: De markt, vraag en aanbod, bepaalt veel maar de overheid bemoeit zich ermee.
Vrije markteconomie: de overheid bemoeit zich nergens mee. De markt bepaalt alles. 

Slide 17 - Tekstslide

Planeconomie
Gemengde economie
Vrije markteconomie
Er zijn uitkeringen voor werklozen
De overheid bepaalt wat er geproduceerd wordt
Er zijn geen sociale voorzieningen
Er zijn heel veel ambtenaren

Slide 18 - Sleepvraag

Drie typen verzorgingsstaat
Sociaaldemocratische model:  Hoge belastingen. Overheid investeert veel geld in onderwijs en sociale zekerheid. (bijv. Zweden, Denemarken) 

Liberale verzorgingsstaat: Lage belastingen. Weinig sociale zekerheid. (bijv. Engeland, VS)

Corporatistische model: Overheid, werkgevers en vakbonden werken samen om voor sociale zekerheid te zorgen. (bijv. Nederland, Duitsland)

Slide 19 - Tekstslide

Lesdoelen H2: Ontstaan verzorgingsstaat
  • Je kunt aan de hand van het begrip ‘nachtwakersstaat’ uitleggen in hoeverre in de 19e eeuw sprake was van een verzorgingsstaat. Daarnaast kun je voorbeelden geven van sociale wetten en maatregelen die vanaf 1854 werden genomen.

  • Je kunt drie manieren noemen waarop de Verzorgingsstaat na 1945 werd uitgebreid en vier specifieke voorbeelden van deze uitbreiding geven.

  • Je kunt uitleggen welke gevolgen de uitbreiding van de verzorgingsstaat voor de Nederlandse samenleving heeft gehad en uitleggen wat liberalen, sociaaldemocraten en christendemocraten van de verzorgingsstaat vinden.

Slide 20 - Tekstslide

Nachtwakersstaat
Nachtwakersstaat: Rol overheid beperkt zich tot openbare orde en veiligheid. (tegenovergestelde van een verzorgingsstaat)

Vanaf 1854 komt overheid met sociale wetgeving
Meer sociale wetten --> Meer verzorgingsstaat --> minder nachtwakersstaat. 

Slide 21 - Tekstslide

Uitbouw verzorgingsstaat na 1945
Uitbreiding op 3 manieren 

Aantal risico's:  Steeds meer risico's worden gedekt. 
Aantal gerechtigden: Niet alleen werknemers, maar iedereen. 
Aantal sectoren: Niet alleen sociale zekerheid, maar ook investeringen in onderwijs, cultuur, etc. 

Voorbeelden: 
AOW, Bijstand, woningbouwverenigingen, onderwijs

Slide 22 - Tekstslide

Politieke stromingen 
Liberalen: 

Sociaaldemocraten: 

Christendemocraten: 

Slide 23 - Tekstslide

Wat zijn de belangrijkste drie dingen die je vandaag geleerd hebt over de verzorgingsstaat?

Slide 24 - Open vraag

Tot volgende week!

Slide 25 - Tekstslide