H. 3.3. - Samenvatting

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

3.3. - Lezen

Je herkent 

de opbouw (twee- of driedeling, inleiding, kern, slot)

de kernzin van een alinea aanwijzen

het onderwerp van de tekst (kun je benoemen)

de hoofdgedachte van de schrijver (kun je formuleren)

het verschil tussen het onderwerp en de hoofdgedachte 

hoofd- en bijzaken (kunt ze onderscheiden)

verwijswoorden (en weet waarnaar ze verwijzen)

de signaalwoorden: opsomming, tegenstelling en tijdsvolgorde

synoniemen in de tekst voor de moeilijke woorden (moeilijkewoordenwijzer)

de titel, tussenkopjes, alinea's en een bron

Toets - H. 3.3. Lezen 

Opbouw tekst

Twee manieren:

•   TWEEDELING - inleiding + kern   (nieuwsberichten vaak)
•   DRIEDELING - inleiding + kern + slot   (artikelen, betoog)

Wanneer is de laatste alinea ECHT een slot?

Tekstopbouw

inleiding	onderwerp, aandacht trekken, kort
kern	uitwerking onderwerp, deelonderwerpen, meeste alinea's, soms tussenkoppen
slot	samenvatting/conclusie, geen nieuwe informatie! (Wel nieuwe informatie? Dan hoort het bij de kern!)

Opbouw alinea's

- een alinea behandelt een
  deelonderwerp 

- een kernzin (meestal eerste zin,
   soms laatste of tweede zin)

- uitwerking / uitleg ervan

De kernzin benoemt het belangrijkste over het deelonderwerp

       Hoofdzaken

Belangrijkste informatie wat over het onderwerp wordt verteld. 

                                         LET OP DE KERNZIN!

Bijzaken: 

* minder belangrijke informatie

* denk aan: uitleg, herhaling, uitwerking

Herken de hoofd-gedachte mbv de:

Gebruik de deelonderwerpen.
Kijk per deelonderwerp wat hoofdzaak is.

Onderwerp	Hoofdgedachte
Waarover de tekst gaat	Het belangrijkste wat een schrijver over het onderwerp zegt
Noteer je in een paar woorden (géén zin!)	Je beschrijft het met een hele zin!
Kijk naar titel en eerste alinea	Kijk naar titel, eerste alinea en/of slot
	Gebruik het onderwerp en wat erover wordt gezegd in één zin.

Verschil: onderwerp - hoofdgedachte

Waar vind je de hoofdgedachte?

Tekstverbanden en signaalwoorden

Tekstverband	Signaalwoorden
Opsommend	ten eerste, ook, tevens, om te beginnen, verder, bovendien, daarnaast, niet alleen... maar ook, zowel... als, ten slotte
Tijdsvolgorde	eerst, intussen, terwijl, toen, vervolgens, straks, daarna, voordat, nadat, zodra, ten slotte
Tegenstellend	maar, echter, toch, evenwel, daaren- tegen, enerzijds... anderzijds, daar staat tegenover, integendeel

zie 
blz. 83

Verwijswoorden

• Verwijzen naar iets of iemand.
  
• Maken een tekst makkelijker om te lezen. Je hoeft niet
   steeds hetzelfde woord opnieuw te zeggen.
  

VOORBEELD

Toen hij Luna dat cadeau gaf, vroeg ze mij het open te maken.

Waarnaar verwijst 'ze'?

Waarnaar verwijst 'het'?

Hoe weet jij dat?

Waarnaar verwijst het verwijswoord?

Stel een vraag die begint met:

• wie
• wat
• waar
• of welk(e)

VOORBEELD

• Toen hij Luna dat cadeau gaf, vroeg ze mij om het
   open te maken.
   VRAAG: Wie vroeg mij het open te maken?
   VRAAG: Wat vroeg ze mij om open te maken?

Zie H. 3.4. blz. 161 (boek) 

of online

Verwijswoorden 2

Moeilijkewoordenwijzer = woordraadstrategie

Als je een moeilijk woord tegenkomt dan kijk je of je het woord nodigt hebt. Zo ja, dan kijk je naar:

• synoniem;
• omschrijving;
• voorbeeld;
• tegenstelling;
• bekend woorddeel.
  

Synoniem

Zoek naar een synoniem: een ander woord met dezelfde betekenis.

bijv.: exact - precies

Vaak vind je als je even verder leest in de tekst een synoniem voor een moeilijk woord dat je niet weet.

Omschrijving:

De schrijver geeft al een omschrijving (definitie) van het woord.

Bv.  Mijn oma is geholpen aan staar, een aandoening waarbij de lens is vertroebeld.

Een voorbeeld zoeken

• Soms staan er in een tekst voorbeelden om onbekende woorden uit te leggen. Je weet dan meteen wat de schrijver bedoelt.
• Bij een voorbeeld vind je vaak de volgende woorden: bijvoorbeeld, zo is er..., zoals, denk maar aan..., neem, zo.
• Ook een dubbele punt kan aangeven dat er voorbeelden volgen:
  'Zij houden van balsporten: voetbal, volleybal, korfbal.'
  

Een tegenstelling vinden

• Als je een onbekend woord tegenkomt, kun je soms de betekenis begrijpen doordat er in de tekst een tegenstelling staat.
  
  
• Zoek je een tegenstelling? Let dan op de volgende woorden: maar, echter, toch, daarentegen.

EXTRA TIP: zoek een bekend woorddeel

Soms kun je de betekenis van een onbekend woord begrijpen doordat je al een deel van het woord kent.

- samenstellingen

- woorden met voorvoegsel

- woorden met achtervoegsel