9.3 De Totalitaire systemen, GRES

• geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welk woorden horen in de gaten tekst?

 De ..A.. van ..B.. was goed te zien in de nieuwe namen van steden (Stalingrad, Stalinogorsk) naar hem en het aantal schilderijen, beelden en andere afbeeldingen, waarin hij meestal als een opperwezen of kindervriend werd afgebeeld.

1. A. Censuur B. Stalin
2. A. Persoonsverheerlijking B. Hitler
3. A. Persoonsverheerlijking B. Stalin
4. A. Censuur B. Hitler

Dit is een bron van een goelag.
Bij welk kenmerk past
de bron het best?

Goelag was in de Sovjet-Unie de overheidsdienst die verantwoordelijk was voor straf- en werkkampen. De term wordt ook gebruikt om deze kampen zelf aan te duiden

1. Dictatuur
2. Gelijkschakeling
3. Terreur
4. Geen van de kenmerken

Het doel van terreur is dat het volk in angst leeft en daardoor niet in opstand durft te komen.

1. Dit is waar
2. Dit is niet waar

Leg uit waarom de bron past bij gelijkschakeling.

1. De armen met daarop de tekst verwijst naar de kranten die verzet plegen tegen de overheid. Men mag niet zijn eigen mening geven (hand op de mond) en lezen wat men zelf wilt lezen (handen op de ogen). Op deze manier komt iedereen in contact met dezelfde denk ideeën.
2. Deze bron past beter bij dictatuur, want je ziet op de bron dat slechts 1 persoon de macht heeft.
3. De armen met daarop de tekst verwijst naar de kranten die onder censuur van overheid staan. Men mag zijn eigen mening geven (hand op de mond) en lezen wat men zelf wilt lezen (handen op de ogen). Op deze manier komt iedereen in contact met verschillende denk ideeën.
4. De armen met daarop de tekst verwijst naar de kranten die onder censuur van overheid staan. Men mag niet zijn eigen mening geven (hand op de mond) en niet lezen wat men zelf wilt lezen (handen op de ogen). Op deze manier komt iedereen in contact met dezelfde denk ideeën.

Russische Revolutie

1917

Tip

Na deze slide volgt een filmpje met wat de Russische Revolutie was.
De 6 daarop volgende slides zijn een uitgebreide heraling van het filmpje. Je hoeft deze slides niet verplicht door te nemen als je het filmpje kijkt.  In dat geval kan je gaan naar 'Sovjet-Unie onder Lenin'

Rusland voor 1917

• Keizerrijk (Russische keizer is een tsaar)

• Grote verschillen tussen arm en rijk

• Bondgenoot van Engeland en Frankrijk vóór en tijdens de Eerste Wereldoorlog (tot 1917)

Oorzaken van de Russische revolutie

• Volk heeft het slecht: gebrek aan alles. (eten, inspraak, oorlog etc.)

• Verlies Russisch-Japanse oorlog (1904-1905)

• Bloedig neerslaan van opstand (1905): Bloedige zondag

• Grote verliezen in de Eerste Wereldoorlog

Oktober 1917

• Duitsland(!) helpt Lenin, Rusland binnen te smokkelen (april 1917)

• Bolsjewieken, o.l.v. Lenin grijpen de macht en de voorlopige regering wordt afgezet.

Na tien jaar ballingscahp keerde Lenin terug naar Rusland, geholpen door de Duitse regering die hoopte dat hij de chaos in Rusland zou vergroten en het land uit de Eerste Wereldoorlog zou halen, wat ook gebeurde. 

De bolsjewieken waren een van de twee groepen waaruit de Russische Sociaaldemocratische Arbeiderspartij bestond. In 1903 scheidde ze zich af van de mensjewieken na een meningsverschil.
         De bolsjewieken waren radicaler dan de mensjewieken. 
(Ezelsbruggetje bolsjewieken -> Boos, willen radicale verandering: sneller en strenger)

Sovjet-Unie stapt uit WOI

Vrede van Brest-Litovsk

Het communistische Sovjet-Rusland (later: Sovjet-Unie) sluit vrede met Duitsland en laat zijn oude bondgenoten, Engeland en Frankrijk, in de steek

Maart 1918

Tsaar Nicolaas II

In juli 1918 worden tsaar Nicolaas II en zijn gezin

op brute wijze vermoord door de communisten.

Mysterie:
Er kwam een geruchtenstroom op gang over ontbrekende lichamen. Met als gevolg dat een groot aantal Maria’s, Anastasia’s en Aleksejs opdoken. De bekendste vrouw die zich voor Anastasia uitgaf, is  Anna Anderson: zij hield maar liefst zestig jaar lang vol dat zij Anastasia was. De Films en musicals zijn op dit verhaal gebasseerd. 

De kamer waarin de familie is vermoord,

laat duidelijk zien hoeveel geweld is gebruikt.

De Sovjet-Unie 

onder Lenin

1917-1924

Hoe zag de Sovjet-Unie onder Lenin er uit?

• Eén partij heeft de macht: de Communistische Partij. Dit heet ook wel: eenpartijstaat

• Geheime politie (NKVD) rekent af met ‘vijanden’ van de Revolutie

• Alle productie gaat naar de staat

• Geen privé-bezit

Langzaam begint een jongeman, genaamd Iosif Dzjoegasjvili (bijnaam: Stalin), steeds belangrijker binnen de Communistische Partij te worden.

Lenin moet niets van Stalin hebben: hij vindt hem te grof en ongeschikt als leider (op opvolger). Maar Lenin krijgt een aantal beroertes...

...en sterft in 1924 zonder een duidelijke 

opvolger aan te kunnen stellen.

Het lichaam van Lenin is sindsdien opgebaard

en te bekijken op het Rode Plein in Moskou

De Sovjet-Unie 

onder Stalin

1924-1953

Stalin zal het economisch achtergebleven land snel industrialiseren

en de Sovjet-Unie laten uitgroeien tot een wereldmacht.

Maar dit had een erg hoge prijs..

Het land werd een totalitaire staat met Stalin als dictator

Stalin wist dat Lenin de voorkeur gaf aan anderen om het land te leiden. 

Deze tegenstanders werden in een machtsstrijd, letterlijk, uit de weg geruimd.

Stalin zal het economisch achtergebleven land snel industrialiseren

en de Sovjet-Unie laten uitgroeien tot een wereldmacht.

Maar dit had een erg hoge prijs..

Het land werd een totalitaire staat met Stalin als dictator

Stalin gebruikte alles om zijn macht in het land te vergroten en te behouden, zoals censuur.

Stalin bepaalde wat er in de kranten én de geschiedenisboeken kwam te staan: vroegere medestanders werden 'er uit geschreven'

Foto's werden gemanipuleerd, zodat het leek als zijn tegenstanders nooit hadden bestaan...

...of dat ze zulke slechte dingen hadden gedaan, dat er nooit meer aan hen gedacht mocht worden

persoonsverheerlijking:
Om het volk te laten zien dat hij de beste leider
voor volk was, in het beste land.  

Liet Stalin zich graag afbeelden als een geweldige leider.
een vader voor het volk.

Showprocessen

Tegenstanders worden (meestal) vals beschuldigd

en worden in een oneerlijke rechtszaak tot zware straffen veroordeeld.

Bij dit soort showprocessen stond de uitkomst al vast 

voordat de rechtszaak was begonnen: schuldig!

Goelag

Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een goelag, een strafkamp (in je boek concentratiekamp genoemd.

In deze 'opvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.

Veel van deze kampen hadden niet eens hekken, omdat ontsnappen zinloos was: de kou en de wolven zouden je uiteindelijk wel doden

Planeconomie

Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een planeconomie.

Dit betekende dat de staat besliste wat én hoe er moest worden geproduceerd.

Hiermee wilde Stalin laten zien dat de Sovjet-Unie een machtiger land 

was dan de kapitalistische landen met hun vrije markt-economie.

Kies de juist volgorde

1. Lenin, Stalin, Nicolaas II
2. Nicolaas II, Lenin, Stalin
3. Stalin, Lenin, Nicolaas II
4. Nicolaas II, Stalin, Lenin

Stalin organiseerde showprocessen. Welke reden had hij daarvoor?

1. Zo liet hij zien dat hij beter was dan zijn voorganger, die mensen zonder proces in strafkampen liet opsluiten.
2. Dankzij de showprocessen werd duidelijk dat de planeconomie goed werkte.
3. Dankzij de showprocessen leek het alsof er in de Sovjet-Unie een eerlijke rechtspraak was.
4. Door de showprocessen werd Stalin steeds populairder, ook bij zijn tegenstanders.

Bekijk de prent. Wat is de mening van de tekenaar
met betrekking tot het communisme,
leg je antwoord uit door te verwijzen
naar 2 beeldelementen.

Een uitspraak: De Sovjet-Unie onder
Stalin kende een totalitair systeem.
Welke van de volgende kenmerken
horen bij een totalitair systeem?

1. Uitspraken A,C,D,E,F horen bij een totalitair systeem.
2. Uitspraken A,D, F horen bij een totalitair systeem
3. Uitspraken A,C,D,F horen bij een totalitair systeem.
4. Alle uitspraken horen bij een totalitair systeem.

Maak de juiste combinaties

het idee dat je eigen ‘ras’ (soort) beter is dan andere ‘rassen’.

manier van denken van mensen die het leger heel erg belangrijk vinden

Zeer nationalistische, anti democratische, totalitaire en gaat uit van ongelijkheid:  politieke beweging

Fascisme

militairisme

racisme

nationaalsocialisme

Welke twee leiders werden er na gespeeld in dit fragment van: The Great Dictator.

Welke antwoord is onjuist

1. Hitler bewonderde Mussolini
2. Mussolini werd net als Lenin opgebaard.
3. Italië en Duitsland hadden beide vele kenmerken van het fascisme.
4. Beide landen gebruikten in hun symbolisme tekens uit de oudheid.

Het verschil tussen fascisme en nationaalsocialisme is:

Wat is de betekenis van deze prent

1. Het verdrag van Versailles werd gezien als verraad van de duitse regering, daardoor kon Hitler met zijn partij gemakkelijker aan de macht komen.
2. Het verdrag van Versailles werd gezien als verraad door de winnende landen van WOI, daardoor kon Hitler met zijn partij direct aan de macht komen.
3. Het verdrag van Versailles werd gezien als verraad door de winnende landen van WOI, daardoor kon Hitler met zijn partij gemakkelijker aan de macht komen.
4. Het verdrag van Versailles werd gezien als verraad van Hitler, daardoor werd Hitler gevangen genomen. Deze tijd vulde hij met het schrijven van 'Mein Kampf'

Hindenburg

Hitler

Mussolini

Stalin

Lenin

Hitler

Mussolini

Stalin

SS en SA

Zwarthemden

NKVD

Propaganda, censuur, persoonsverheerlijking