2.5 Mutaties en 2.6 Biotechnologie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

2.5 Mutaties en 2.6 Biotechnologie

Thema 2 DNA

2.5 Mutaties

Je kunt de verschillende typen en uitwerkingen van mutaties beschrijven.

Mutaties: veranderingen (fouten) in het DNA

Op welk 'niveau' kunnen mutaties plaatsvinden?

Noem een mogelijk nadelig en voordelig effect van mutaties voor organismen of een soort.

Ontstaan genoom mutaties

Mogelijk gevolg..

Hoe ontstaan mutaties?

DNA-repair systeem

Enzymen in de celkern die constant fouten/beschadigingen opsporen en repareren

• Nuclease: knippen
• DNA-polymerase: inbouwen
• Ligase: plakken

Toch fout in DNA? -> suppressie = stilleggen celcyclus of zelfs apoptose

Binas 71I

Effecten mutaties

• Neutraal: genotype veranderd, fenotype niet -> GCA, GCG coderen beide voor Alanine

Wel invloed op genotype:

• Negatief
• Positief 

Geslachtscellen = overerfbaar

Lichaamscellen = niet overerfbaar

Kanker

Reguleren celdeling van lichaamscellen

• Suppressorgenen: mutatie = geen rem meer = geen herstel schade in DNA
• Proto-oncogenen: mutatie = oncogen = abnormaal snel groeien en delen van cel

--> TUMOR (goedaardig of kwaadaardig met metastase)

Thema 2 DNA

2.6 Biotechnologie

Je kunt de verschillende technieken en toepassingen van biotechnologie beschrijven.

Biotechnologie

Technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens.

Voorbeelden:

• Gist: wijn, bier, brood
• Chymosine (enzym van kalf): kaas
• Melkzuurbacteriën: zuukool, yoghurt
• Planten veredelen
• Dieren fokken (IVF)
• Planten (weefselkweek): geneesmiddelen, insecticiden, geur en smaakstoffen
• Polyploïdie: opbrengst vergroten van cultuurgewassen

Genetische modificatie

De eigenschappen van organismen wijzigen. 

Transgeen/GGO: organisme waarbij DNA is veranderd

Recombinant-DNA-techniek: DNA inbrengen van ander individu (cisgenese = zelfde soort/transgenese = ander soort)

• Plasmide: uit bacteriën gekweekt
• Restrictie-enzymen: knippen
• DNA-ligase: plakken
• Marker (resistentie tegen bepaald antibioticum): controle of bacterie rec.-DNA heeft opgenomen

WAAROM BACTERIËN en niet bijvoorbeeld een dierlijk organisme?

Binas 71M1

Recombinant-DNA-techniek:

• Planten: weestand tegen bepaalde schimmel, tegen vraatinsecten, verhogen duurzaamheid vruchten
• Bacteriën: opruimen radioactief afval (genen zetten kwik om)
• Mensen: insuline, groeihormoon, eiwitten
• Virussen: zie afbeelding

Binas tabel 71M

Nuttige opdrachten 2.5 en 2.6

2.5: Maken + nakijken opdr. 26, 28, 30.

2.6: Maken + nakijken opdr. 33 & 34.

code klas lesson up: ZFSXV

Goed voorbereiden op de toets... doe je zo!

Een goede voorbereiding op de toets

De toetsstof: H1, H2 en herhaling spieren (paragraaf 5.6 havo4 boek B)

1. Samenvatting maken (leerdoelen beantwoorden, bronnen/Binas tabellen leren en dikgedrukte woorden leren)

2. Moeilijke huiswerkopdrachten nog eens bekijken.

3. Oefentoets maken (BvJ online, biologiepagina.nl).

4. Examentraining oefenen (boek en online)!!!

5. Leg de Binas tabellen aan iemand anders uit -> kan je de stof uitleggen? Dat laat zien dat jij de stof begrijpt!!!

6. Jullie nog ideeën?