OK Flex bijeenkomst 1

• pedagogiek
• HBO
• Studiejaar 2

PF2PEH 

groep in beeld

Roos van Duijn 

[e-mail]

0628171084

ik heb het leerpad PF2PH 'groep in beeld' bekeken

Ja, helemaal duidelijk!

Ja, en ik heb nog een vraag:

Een beetje gescand

Nee, nog niet aan toegekomen

wat hoop je uit de bijeenkomsten te halen?

inhoud bijeenkomst

• groep in beeld? 
  
• positieve groepskenmerken + rollen van leerlingen
• negatieve groepskenmerken + rollen van leerlingen
• leerlingvolgsystemen en observaties 
• afnemen sociogram 
• analyseren sociogram 
• groepsfasen 

waarom vanaf groep 4?

- Egocentrisme bij kleuters maakt dat relaties onderling zeer wisselend zijn en er nauwelijks een stabiel proces van groepsvorming kan plaatsvinden. 

- Na het zevende levensjaar zijn kinderen steeds sterker gericht op de ander en zoekend naar hun eigen positie in de groep. Wat zegt de ander? Wat vinden anderen van mij? Hoor ik er wel bij?

- Vanaf deze leeftijd kunnen de kinderen hun cognitieve capaciteiten inzetten voor een constructief contact met anderen (observeren en redeneren, inleven in een ander, mogelijkheden afwegen etc.).

piramide maslow 

stevens 

- relatie 

- competentie

- autonomie

kenmerken groep 

 relaties 

rollen 

groepsnormen 

informeel                                                    formeel 

subgroepen

(ook eigen relaties, rollen en groepsnormen) 

ervaring met mijn (basisschool)groep

Positieve groep

• Kinderen hebben er plezier in om samen dingen te doen
• Kinderen zijn gemotiveerd om een doel te bereiken
• Kinderen voelen zich allemaal verantwoordelijk voor de eigen groep
• Kinderen gaan respectvol om met de mening en het karakter van andere kinderen uit de groep
• Kinderen willen en kunnen samenwerken

 

Dit kan zowel in de gehele groep

als in kleinere subgroepen te zien zijn.

Rollen van leerlingen
- positieve groep -

Groepsrollen  (volgens Van Engelen, 2019)

• kinderen krijgen in een positieve groep de ruimte om de rol die ze van nature het meeste ligt te vervullen 

• kind kan meerdere rollen vervullen 

• de mate waarin een kind een rol vervult kan verschillen

Groepsrollen (volgens Van Engelen, 2019)

• Gezagsdrager: Vormt opinie van de groep, bewaakt groepsdoel. Wat hij zegt wordt direct opgepakt door de groep. 

• Sociaal werker: Interesse in mensen en relaties. Bewaakt sfeer + welzijn groepsleden. Sfeer bewaken en positief houden. Aanbieden van compromissen.  
• Organisator: Geeft direct leiding aan groepsleden, regelt alles. Goed te herkennen tijdens samenwerkingsopdrachten, sport en spel. Gezag aanvaard zolang hij een bijdrage levert aan de groep. 

Groepsrollen (volgens Van Engelen, 2019)

• Verkenner: Neemt initiatief als duidelijk is wat de bedoeling is. Directe concurrent organisator. Nieuwsgierig en zoekt grenzen op. 
• Volger: Doet wat er gevraagd wordt binnen de groepsnormen.
• Appellant: Doet beroep op zorgzaamheid en mededogen van de groep. Fysieke of mentale zwakte/handicap. Doet beroep op groepsverantwoordelijkheid. 
• Joker: Zorgt voor relativering, voorkomt dat zaken 'te serieus' worden. Kan spanningen doorbreken. 

Negatieve groep

• Kinderen hebben alsmaar conflicten; veel onrust
• Kinderen hebben geen gezamenlijk doel
• Kinderen voelen zich niet verantwoordelijk voor de eigen groep
• Kinderen tonen geen respect voor de mening en het karakter van andere kinderen uit de groep
• Kinderen willen en kunnen niet samenwerken

Dit kan zowel in de gehele groep

als in kleinere subgroepen te zien zijn.

Rollen van leerlingen
-negatieve groep-

Groepsrollen  (volgens Van Engelen, 2019)

• Dictator: Saamhorigheid creëren dmv. negatieve doelen. Gezamenlijke vijand slachtoffer maken. 

• Intrigant: Probeert aanhang te krijgen om leidinggevende positie te verwerven dmv. negatieve middelen (roddelen, pesten, omkopen).

• Meeloper: Veilig door de dictator en/ of intrigant te steunen.

• Zondebok: Wordt gepest door de groep. 

 

Invloed negatieve groep 

- Er wordt niet tegemoet gekomen aan de basisbehoeften. 

- Energie gaat naar gebeurtenissen in de groep ipv. leerprocessen. 

- Kinderen raken beschadigd. 

- Schijnveiligheid leerkracht (als er geen toezicht is van de leerkracht gelden de negatieve groepsnormen weer). 

- Altijd een slachtoffer aanwezig die gepest wordt. 

Negatieve groep terugdringen! 

Leidinggevend 

Overig

Dictator

Gezagsdrager

Verkenner

Meeloper

Joker

Appellant

Organisator

Zondebok

Intrigant

Sociaal werker

Positieve groep

Negatieve groep

Dictator

Gezagsdrager

Verkenner

Meeloper

Joker

Appellant

Organisator

Zondebok

Intrigant

Sociaal werker

Negatieve groep

Leidinggevend:
Dictator

Overig:
Intrigant,

meeloper,

zondebok

Positieve groep

Leidinggevend:

Gezagsdrager
Sociaal werker
Organisator
Overig:
Verkenner, volger,
appellant, joker

invullen quickscan

www.gripopdegroep.nl

welke (voorzichtige) uitspraken kun je nu al doen? 

wat wil je nog verder onderzoeken? 

methode en/of instrumenten op stage

https://youtu.be/fdry_YA-NMU

video.esis.nl

www.cito.nl

observaties

'Het meten van gedrag is per definitie subjectief en niet zo 'hard' als het meten van het aantal woorden dat een leerling per minuut kan lezen. Het is daarom de leraar die (...) dat op grond van de algehele kennis over de leerling bepaalt of de uitslag van het meetmoment afwijkender is dan normaal gesproken mag worden verwacht.'

(Van Overveld, 2013)

observaties

3 manieren voor het observeren van gedrag: 

1. narratief = volledige beschrijving van het gedrag (zo objectief mogelijk) 
2. observatieschema = categorieën die het gedrag overzichtelijk weergeven (bijv. kruisjes hoe vaak of met wie) 
3. beoordelingsschaal = om intensiteit te meten 

narratieve observatie

Joeri zit aandachtig te lezen, dan valt zijn potlood op de grond. Joeri wil het hebben en raapt het potlood op. Bas wordt hierdoor gestoord en zegt iets tegen Joeri. Joeri zegt boos iets terug. Bas lacht hem uit. Joeri staat op en pakt uit wraak het etui van Bas. Bas wil hem terug hebben. Joeri geeft hem niet terug. Hij gooit het etui op de kast. De leraar wordt boos en vraagt wat er gebeurt. Bas zegt op verongelijkte toon: ‘Hij gooit mijn etui weg.’ Joeri steekt zijn middelvinger op. Nu wordt de leraar boos en hij pakt Joeri hard vast. Joeri rukt zich los en rent kwaad de klas uit. 

narratieve observatie

Joeri zit aandachtig te lezen, dan valt zijn potlood op de grond. Joeri wil het hebben en raapt het potlood op. Bas wordt hierdoor gestoord en zegt iets tegen Joeri. Joeri zegt boos iets terug. Bas lacht hem uit. Joeri staat op en pakt uit wraak het etui van Bas. Bas wil hem terug hebben. Joeri geeft hem niet terug. Hij gooit het etui op de kast. De leraar wordt boos en vraagt wat er gebeurt. Bas zegt op verongelijkte toon: ‘Hij gooit mijn etui weg.’ Joeri steekt zijn middelvinger op. Nu wordt de leraar boos en hij pakt Joeri hard vast. Joeri rukt zich los en rent kwaad de klas uit. 

narratieve observatie

Joeri kijkt in zijn boek. Er valt een potlood op de grond. Joeri bukt en raapt het potlood op. De jongen achter hem (Bas) zegt iets. Joeri zegt wat terug. Bas lacht. Joeri staat op en pakt het etui van Bas. Bas steekt zijn hand uit. Joeri lacht en gooit het etui op de kast. De leraar kijkt op en zegt: ‘Wat gebeurt daar?’ Bas zegt: ‘Hij gooit mijn etui weg’. Joeri schudt zijn hoofd en steekt zijn middelvinger op. De leraar loopt door de klas en pakt Joeri bij zijn arm. ‘Blijf van mijn arm,’ zegt Joeri en hij rent de klas uit.  

observatieschema 

	Chris	Jorien	Fleur	Achmed
leraar geeft een verbaal comliment	xxxx			xx
leraar geeft een non-verbaal compliment	xx	x
leraar corrigeert verbaal	x	xxxxx	x	xx
leraar corrigeert non-verbaal		xx	xxxxxx

beoordelingsschalen

	veel	een beetje	geen van beiden	een beetje	veel
geïnteresseerd	x					verveeld
vrolijk		x				somber
extravert			x			introvert
actief		x				passief

Sociogram

1. Met welk kind kun je goed samenwerken?
   
2. Met welk kind kun je helemaal niet samenwerken?
3.   Met welk kind wil je graag spelen?
4.   Met welk kind wil je helemaal niet spelen?

Momentopname: Neem het sociogram een paar maanden later weer af

https:

kliekjes

meerdere kinderen kiezen voor elkaar 

gevaar: sub-groepjes

sterpositie

populaire kinderen 

gevaar: negatieve leiding pakken

slangrelatie

onderlinge affiniteit, maar niet wederzijds

kans: wederzijdse relaties van maken

paren

twee kinderen die voor elkaar kiezen

gevaar: afzonderen van de rest

marginalen

worden door niemand gekozen, buitengesloten

gevaar: zondebok, slachtoffer

Buitengesloten / marginaal

Sterpositie

Paar

Slangrelatie

Kliekje

Slangrelatie

Slangrelatie

Slangrelatie

Slangrelatie

1

2

3

4

5

Forming

Storming

Norming

Performing

Adjourning

Volgens Tuckman: 

1. Forming: Eerste weken verkenningsfase = vrij rustig, aftasten van elkaar.

2. Storming: Daarna ontstaan de eerste onenigheidjes en ruzietjes, samen uitpraten is belangrijk. Kinderen gaan hun positie werven. 

3. Norming: Groepsnormen worden bepaald door de leiders. Staan vast en veranderen niet meer.

4. Performing: Rollen zijn verdeeld en staan vast na anderhalf tot twee maanden - groep vergt onderhoud gedurende het hele jaar.

5. Termination: Aan het eind neem je afscheid: mopperen op alles en iedereen (maakt het afscheid minder zwaar). Vooral als de groep uiteenvalt. 

De gouden weken 2.0 (Bijleveld, 2019) 

invloed leerkracht

volgende week 

voorbereiding: 

- casus lezen

- artikel lezen groepsinterventies

- observatie stagegroep: positief, negatief, rollen, overig? 

- afname sociogram plannen 

volgende week 

bijeenkomst: 

- analyse casus

- passende interventies 

- invloed groeps- en schoolregels 

- ouderbetrokkenheid