Grammatica & spelling SE1

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Grammatica & spelling SE1

In deze les staat de laatste theorie die je moet kennen voor je toets. Je leest  theorie over: lidwoord, zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord, voorzetsels, voegwoorden, hoofdletters en interpuntie. Tussentijds krijg je vragen, die controleren of je de theorie goed hebt doorgelezen.

Lidwoorden

Lidwoorden: de, het en een

Een lidwoord staat ALTIJD voor een zelfstandig naamwoord.

Kies het juiste lidwoord:

In ... café is het altijd gezellig.

1. de
2. het
3. een
4. geen lidwoord

Welk lidwoord hoort bij de woorden? Kies uit: de, het of een

Woorden: scooter, honderden euro's, verhuisbusje en proefwerk.

Zelfstandig naamwoord (znw)

• Mensen, dieren of dingen --> medipla 
  
• Namen van: mensen, dieren, landen 
  

       en rivieren krijgen een hoofdletter

• Meestal een meervoud, verkleinwoord
  

Voorbeeld: de toets, de toetsen, het toetsje

Zoek de zelfstandig naamwoorden in de volgende zin (meer antwoorden kunnen goed zijn):

De fundering van het gebouw is verstevigd met palen.

1. fundering
2. verstevigd
3. palen
4. gebouw

Zoek de zelfstandig naamwoorden in de volgende zin (meer antwoorden kunnen goed zijn):

Heb jij veel tijd aan het huiswerk besteed?

1. besteed
2. huiswerk
3. tijd
4. veel

Maak een zin met minstens drie zelfstandig naamwoorden. Onderstreep de zelfstandig naamwoorden.

Bijvoeglijk naamwoord (bnw)

• Het bijvoeglijk naamwoord staat vaak voor het zelfstandig naamwoord.
  

Waar zegt het bijvoeglijk naamwoord iets over?

1. Zelfstandig naamwoord
2. Bijwoord
3. Werkwoord
4. Bijvoeglijk naamwoord

Waar staat het bijvoeglijk naamwoord meestal?

1. achter het zelfstandig naamwoord
2. voor het zelfstandig naamwoord

Wat is het bijvoeglijk naamwoord(en) in de volgende zin:

De leuke leerlingen geven de juiste antwoorden aan de docent

1. leuke
2. docent
3. antwoorden
4. juiste

Maak een zin met minstens drie bijvoeglijk naamwoorden en onderstreep deze.

Benoem het lidwoord, zelfstandig naamwoord en bijvoeglijk naamwoord uit de volgende zin:

De gewonde voetballer speelde de hele wedstrijd door.

Benoem het lidwoord, zelfstandig naamwoord en bijvoeglijk naamwoord uit de volgende zin:

Die vriendelijke oudjes staken de rustige weg over.

Voorzetsel (vz)

• 'Kast-woorden'

LET OP!

• Nakijken: Ik kijk het werk na.  
  

'Na' hoort hier bij het werkwoord: nakijken

• Opstaan: Ik sta altijd om 6 uur op.
  

'Op' hoort hier bij het werkwoord: opstaan

Hoeveel voorzetsels staan in deze zin?

Morgen gaat Tatum op de fiets naar het park.

1. 1
2. 2
3. 3
4. Geen

Welk woordenrijtje bestaat alleen uit voorzetsels?

1. in - uit - naast - de - tijdens
2. voor - achter - pizza - bij - tussen
3. onder - achter - met - tegen - tijdens
4. een - in - tussen - de - van - op

Welke voorzetsels herken je in de volgende zin:

De vriendelijke oude man liep naar een klein huisje op de berg.

1. op, oude
2. naar, op
3. vriendelijke, , naar
4. vriendelijke, kleine

Maak nu zelf een zin met minstens drie voorzetsels. Onderstreep de voorzetsels in de zin.

Voegwoorden (vw)

• Voegwoorden zijn een soort cement.  
  
• Je kunt met voegwoorden zinnen aan elkaar plakken.
  

Voegwoorden (vw)

• Een voegwoord staat BIJNA ALTIJD in het midden van de zin.

Voorbeeld: Ik ga niet naar school, omdat ik ziek ben

                        Ik ga naar school     +      Ik ben ziek.

• Zo niet, dan staat het voegwoord vooraan in de zin.

Voorbeeld: Als ik morgen weer beter ben, ga ik naar school.

                        Ik ben morgen weer beter. + Ik ga naar school.

Veelvoorkomende voegwoorden

en, of, maar, want, omdat, doordat, nadat, voordat, zodat, als, dus, sinds, toen, wanneer, zoals, terwijl.

Leer deze uit je hoofd!

Als ik vrij ben, lees ik boeken die spannend zijn.
Deze zin bevat een voegwoord.

1. waar
2. niet waar

Welk woord is geen voegwoord?

1. Een
2. En
3. Of
4. Maar

Wat is geen voegwoord?

1. als
2. wanneer
3. want
4. omdat

Schrijf van de onderstaande zin het voegwoord op:

Robin traint iedere dag, want hij wil beter worden.

Schrijf van de onderstaande zin het voegwoord op:

Als ik mijn conditie wil verbeteren, moet ik elke dag naar school fietsen.

Maak drie zinnen met een voegwoord en onderstreep het voegwoord.

Hoofdletters

• Begin van de zin
• Namen van mensen
• Namen van plaatsen/landen
• Namen van feestdagen (Kerstmis, Pasen)
• Als iemand iets zegt, na een :

Voorbeeld: De voetbaltrainer zei: ''Opletten'jij!''

beste mevrouw vergeer
In de bovenstaande zin moet...

1. 1 hoofdletter
2. 2 hoofdletters
3. 3 hoofdletters
4. geen hoofdletters

Hoeveel hoofdletters horen er in de volgende zin te staan?

wim geerts: democratie is de wil van het volk. 's ochtends lees is verbaasd in de krant wat ik nu weer wil.

1. 3
2. 4
3. 5
4. 6

Bedenk nu zelf een zin met minstens drie hoofdletters. (het mogen geen drie namen zijn)

Leestekens, punt

• Punt: aan het einde van de zin

Leestekens, komma

•  Bij een opsomming
  

Voorbeeld: In de klas zitten: Bas, Peter, Tim en Lars.

•  Tussen twee persoonsvormen 

Voorbeeld: Zodra ik mijn bed zie, val ik gelijk in slaap.
 

Leestekens, komma

• Tussen twee of meer bijvoeglijk naamwoorden 
  

Voorbeeld: Dat mooie, kleine, schattige meisje is mijn zusje.

  

• Voor voegwoorden 
  

Voorbeeld: Ik ga morgen niet naar school, want ik ben ziek.

Leestekens, ? !

Vraagteken

• Achter een vraagzin

Voorbeeld: Ga jij morgen ook naar school?

Uitroepteken

• Je zet een zin kracht bij

Voorbeeld: Schiet eens op!

Leestekens, dubbele punt :

• Voor een opsomming

Voorbeeld: De Benelux bestaat uit drie landen: Nederland, Belgie en Luxemburg.

• Voor iemand iets gaat zeggen

Voorbeeld: Mijn vader vroeg: 'Waarom heb je je fiets niet opgeruimd?'

Leestekens, aanhalingstekens ''

• Als iemand iets zegt (je schrijft aanhalingstekens om de woorden die iemand uitspreekt)

Voorbeeld: Mama riep: 'Handen wassen en aan tafel!'

                        Mijn leraar zei: 'Je hebt erg veel talent.'

Heeft dit citaat de goede leestekens?

Jan vroeg: "Waarom moeten we altijd zo vroeg opstaan?"

1. goed
2. niet goed

Heeft dit citaat de goede leestekens?
Papa zei "Dat heb je goed gedaan"!

1. goed
2. niet goed

Welk leesteken hoort er achter de zin?

Schiet toch eens op

1. een punt
2. een uitroepteken
3. een vraagteken
4. niets

Alle hoofdletters en leestekens ontbreken. Herschrijf de zinnen, zodat ze goed leesbaar zijn.

dedocentvroegsnapjijalles

Alle hoofdletters en leestekens ontbreken. Herschrijf de zinnen, zodat ze goed leesbaar zijn.

alsjenaaramsterdamverhuistkunjevaakbijajaxkijken

Alle hoofdletters en leestekens ontbreken. Herschrijf de zinnen, zodat ze goed leesbaar zijn.

werdeninhetnieuwsookdenamenvanpeterbasremkoensamgenoemd.