7.2

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

7.2

Welkom

3 HAVO ||  2024-2025

Hoofdstuk 7

Overheid

Programma

• Lesdoelen
• Theorie opgave 7.2
• Huiswerk
• Aan de slag
• Evaluatie

Wat wordt er bedoeld met de 'collectieve sector'

Collectieve sector

• De overheid en de instellingen voor de sociale verzekeringen vormen samen de collectieve sector.
  
• Alle goederen en diensten die de collectieve sector levert, zijn voor iedereen bestemd.
  
• De collectieve sector streeft niet naar winst, maar ze moet wel uitkomen met haar geld. Daarom maken deze instellingen elk jaar een begroting.
  

Prinsjesdag

Inkomsten van de collectieve sector 

Sociale zekerheid

Sociale voorzieningen

Zoals: Kinderbijslag en bijstand

(Betaald met belastinggeld

Sociale verzekeringen

(betaald met premies)

Werknemersverzekeringen

Zoals : WW en WIA

Volksverzekering

Zoals: AOW

Belastingen

De belangrijkste inkomsten krijgt het Rijk door belastingen. Er zijn twee groepen:

• Kostprijsverhogende belastingen
  
• Belastingen op inkomen, winst en vermogen
  
• Andere inkomsten van het Rijk zijn sociale premies en de niet-belastingontvangsten zoals winst uit staatsbedrijven en boetes.
  

Indirectie belastingen

• Kostprijsverhogende belastingen zijn indirecte belastingen.
  
• Bijvoorbeeld accijns en btw. Die zijn verwerkt in de prijs die je als consument betaalt aan de leverancier. Die draagt deze belasting af aan de overheid.
  
• Je noemt ze indirecte belastingen omdat je ze via de leverancier aan de overheid betaalt.
  

Directe belastingen

• Belastingen op inkomen, winst en vermogen zijn directe belastingen. Je betaalt ze rechtstreeks aan de overheid. Bijvoorbeeld inkomstenbelasting.
  
• Als je in loondienst werkt, houdt je werkgever op jouw salaris loonbelasting in en maakt dat over aan de Belastingdienst.
  
• Bv’s en nv’s betalen over hun winst vennootschapsbelasting.
  

Als de accijns en btw verhoogd wordt, dan is dit een verhoging van

1. Indirecte belastingen
2. directe belastingen

Sociale zekerheid

Gevaren voor de sociale zekerheid

Probleem:
- Sociale zekerheid dreigt onbetaalbaar te worden.
- Actieven kunnen niet genoeg geld aan premies opbrengen voor de uitkeringen van de inactieven. 

 Oorzaak:
- Snelle vergrijzing
- Hoge werkloosheid
- Lage arbeidsdeelname bij vrouwen 

 Mogelijke oplossingen:
- AOW leeftijd omhoog
- Premies omhoog, uitkeringen omlaag
- Meer actieven en minder inactieven

Aan de slag!

Maken paragraaf 7.2