4TB - Fictie en Poëzie - Begrippen Poëzie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Welkom bij Nederlands!

Bij Nederlands

Welkom

Ga rustig zitten volgens de plattegrond.  

Pak  je boek, schrift en pen. 

En log alvast in op deze LessonUP. 

N E D E R L A N D S

Welkom 4TB!

Voorbereiding les:

- Materiaal op tafel

- Zitten volgens plattegrond

- Inloggen LessonUp

Planning

Uitleg werkwoordspelling 

Zelfstandig met de oefeningen aan de slag

P L A N N I N G

Poëzie en Fictie

Je krijgt vandaag theorie over poëzie. Het is hierbij belangrijk dat je aantekeningen maakt. Die aantekeningen kun je als hulpmiddel gebruiken wanneer je aan de slag gaat met de poëzieopdracht.

Gedichten

Gedichten herken je aan hun vorm. De regels zijn kort, en in sommige gedichten staan ze in groepjes bij elkaar.

In een gedicht wordt veel gezegd met weinig woorden. Daarom moet je een gedicht meestal een paar keer lezen voordat je het goed begrijpt. 

rijm

Rijm is als twee of meer woorden een beetje hetzelfde klinken. Het laat een tekst vaak ‘lekker’ klinken.

Denk maar aan kinderliedjes, popliedjes, sinterklaasgedichten, spreekwoorden en dergelijke.

Wie gebruikte vaak een rijmwoordenboek om zijn liedjes te schrijven?

Aantekening 1

Zin

Alle woorden van hoofdletter tot punt.

Regel

Alle woorden op een regel. Hoeft niet met een hoofdletter te beginnen of te eindigen met een leesteken.

Strofe

De regels in een gedicht die bij elkaar horen.

Tussen de strofen is een regel overgeslagen.

raadgedicht

Ni kolk ed neget

Dit raadgedicht is geschreven door Hans Hagen.

Raad het ontbrekende woord.

rijm

Er zijn verschillende soorten eindrijm:

- Gepaard rijm (AA BB)

- Gekruist rijm (AB AB)

- Omarmend rijm (AB BA)

- Vrij vers  = gedicht zonder regelmatige strofebouw, rijmschema, metrum. 

gepaard rijm

gekruist rijm

omarmend rijm

Rijmschema's 

Valentijn is fijn

maar elke dag

bij het zien van je glimlach

is gelukkig zijn

Valentijn is fijn

ik wil elke dag

gelukkig zijn

bij het zien van je glimlach

Valentijn is fijn

is gelukkig zijn
bij het zien van je glimlach

elke dag

abba

aabb

abab

gekruist rijm

omarmend rijm

gepaard rijm

Alliteratie

De medeklinkers rijmen.

Heerlijk Helder Heineken

Rita de Reuzenschildpad

Denk aan Suske en Wiske titels: 

De kale kapper, Twee toffe totems, De gulle gever etc.

Alliteratie is een soort van medeklinkerrijm. Woorden beginnen dan met dezelfde combinatie van medeklinkers.

Alliteratie komt altijd in dezelfde regel voor, dus niet door het hele gedicht heen.

Een bekend voorbeeld van alliteratie is:

Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindenlaan.

• 
  

Assonantie

Gaat

Baan

Loopt

Dood

Een ander woord voor assonantie is klinkerrijm. Dit betekent dus dat bij assonantie klinkers (a, e, o, u, i) op elkaar rijmen.

Bij deze vorm van rijm gaat het dan om de manier waarop de woorden worden uitgesproken, dus niet hoe ze worden geschreven.

Welke eindrijmen zie je hier?

Antwoord

opdracht 3 (p. 140)

1. Wat doen de vader en de zoon?
2. Wat is het verschil tussen de vader en de zoon?
   
3. Kijk jij naar de dingen om je heen zoals de vader of zoals de zoon? Leg uit.

Opening van het visseizoen

Eindelijk buiten.

Water is water.

Riet is riet.

Een eend lijkt op een eend.

Maar nu begint mijn vader (62) weer.

Hij noemt waterhoentjes strijkbouten

en vindt dat de maan

ondergaat

als

de

zon.

homoniem

Een woord dat meerdere betekenissen heeft. In gedichten wordt er vaak gebruik van gemaakt.

Je gezicht

is je eigen weerbericht

als je in de spiegel kijkt

kun je je eigen bui al zien hangen

klassikale vraag:

welke dubbele betekenis zie je? Leg uit.

beeldspraak/vergelijking

praten met beelden. De dichter gebruikt een beeld om iets uit te leggen: je bent (als) de zon in mijn leven

personificatie

Een menselijke eigenschap geven aan dingen: de bomen fluisteren zachtjes in mijn oor

metafoor

Je vergelijkt iets, maar je noemt alleen de vergelijking:

wat een zwijnenstal is het hier

Aantekening 5

ironie

Ergens mee spotten, bijvoorbeeld door het tegenovergestelde te zeggen of te overdrijven.

parodie

Iets belachelijk maken door het na te doen.

Aantekening 4

metrum- ritme

De regelmatige afwisseling van sterker en zwakker beklemtoonde (of onbeklemtoonde) lettergrepen. 

Traditionele poëzie is bijna altijd metrisch, moderne (vrije) poëzie meestal niet.