Taalkunde (samengestelde zinnen)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Taalkunde (introductie)

Vandaag: humor en spot

Materiaal: module, schrift, pen

Start direct zelfstandig en in stilte met de startopdracht:

Vul de zelfscan zelfstandig en in stilte in.

Samengestelde zinnen (onderschikkend en nevenschikkend)

Lees de theorie op pagina 16

Les 1 en 2: maak de opdrachten 1 t/m 5 (p. 16-18)

Les 3: je schrijft schrijfopdracht 2 tijdens de les in de klas. Let op: je kunt hier vier punten (van de 30) mee verdienen voor je eindopdracht.

Maak aantekeningen.

Je hebt de uitleg nodig om je

volgende schrijfopdracht goed

te kunnen uitvoeren.

Leerdoelen

Je kent en herkent het verschil tussen een enkelvoudige en een samengestelde zin;

Je kent en herkent het verschil tussen een onderschikkende en een nevenschikkende samengestelde zin;

Je kunt de verschillende zinnen zelf toepassen.

Startvraag

Opdrachten

Samengestelde zinnen

Donderdag;

schrijfopdracht 2

Maak de opdrachten die in de andere vakken staan. De vragen gaan van herkennen (1 ster) via gebruiken (2 sterren) naar inzicht (3 sterren).

De grammaticale rollen in de zin:

onderwerp

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

Wie/wat vervult welke rol in onderstaande zin?

De argwanende docent geloofde gisteren niet dat Cas de opdracht zelf heeft gemaakt.

Leg uit waarom een zin met verschaffen als hoofdwerkwoord wel drie rollen heeft, maar een zin met groeien niet.

Welke zin is enkelvoudig en welke zin is samengesteld? Leg je antwoord uit.

1. Ik denk dat het zo is.

2. Ondanks de aanhoudende regen tijdens mijn afgelopen voorjaarsvakantie op Tenerife heb ik enorm genoten van de prachtige steden, de mooie natuur en de rust om mij heen.

Ze verschafte hem een alibi.

Waarom moet je dit weten?

1. Je leert kort en lange zinnen bewust af te wisselen: het ritme van je tekst;
2. Je leert zorgvuldiger met onze taal om te gaan: een bijzin kan niet als een zelfstandige zin in de tekst staan;
3. Je leert verschillende soorten informatie samen te voegen: minder onnodige woorden in je tekst;
4. Je taalvaardigheid gaat naar een hoger niveau: vereist voor havo, vwo en vervolgopleidingen. 

In Oorlog zonder vrienden bekijk je de oorlog door de ogen van de zoon van een NSB'er.

Enkelvoudige zin

Er wordt één boodschap verteld (met één of meer werkwoorden). Eén pv.

Onderschikkende samengestelde zin

Er zijn meer pv's, maar één van de dingen die worden gezegd, vervult een rol.

Nevenschikkende samengestelde zin

Er worden twee of meer dingen gezegd. Je kunt het los van elkaar zien.

Enkelvoudige zin

Er wordt één boodschap verteld (met één of meer werkwoorden). Eén pv.

Onderschikkende samengestelde zin

Er zijn meer pv's, maar één van de dingen die worden gezegd, vervult een rol.

Nevenschikkende samengestelde zin

Er worden twee of meer dingen gezegd. Je kunt het los van elkaar zien.

Wie het kind van een NSB'er was, werd zowel tijdens als na de oorlog uitgekotst door de Nederlanders.

Opvallend aan onderschikkende samengestelde zin:

Je kunt de bijzin vervangen door 

1 woord.

Hij werd zowel tijdens als na de oorlog uitgekotst door de Nederlanders.

Enkelvoudige zin

Er wordt één boodschap verteld (met één of meer werkwoorden). Eén pv.

Onderschikkende samengestelde zin

Er zijn meer pv's, maar één van de dingen die worden gezegd, vervult een rol.

Nevenschikkende samengestelde zin

Er worden twee of meer dingen gezegd. Je kunt het los van elkaar zien.

De hoofdpersoon uit Oorlog zonder vrienden had het ontzettend zwaar tijdens de oorlog, maar hij bleef proberen het goede te doen.

De bijzin kan iedere rol vervullen.

Wat hij gezegd heeft, kan niet door de beugel. ('dat' kan niet door de beugel)

 Ik weet zeker dat grammatica wel degelijk nut heeft. (Ik weet 'dat'/'iets')

Boekhandels verzenden dagelijks tientallen boeken aan wie online iets bestelt. (boekhandels verzenden) dagelijks tientallen boeken 'aan klanten'.

Terwijl heel Nederland zich trachtte te houden aan de maatregelen, nam Famke Louise een nieuwe clip op met tientallen mensen.

('Toen' nam Famke Louise een nieuwe clip op.)

nevenschikkend

voegwoord

en

maar

want

of*

dus

1. Boeken vergroten je woordenschat en lezen zorgt ook voor ontspanning.
2. Boeken worden gezien als een primaire levensbehoefte, maar niet iedereen leest.
3. Boeken zijn ontzettend belangrijk voor de vorming van jou als persoon, want lezen vergroot je wereld.
4. Je kunt iedere dag een boek lezen of je kunt doelloos naar een schermpje staren.
5. Boeken laten je nadenken over jezelf en de wereld, dus je leert er veel van.

nevenschikkend

voegwoord

en

maar

want

of*

dus

Geloof jij dat hij dat gedaan heeft?

Wie het weet mag het zeggen.

Vandaag ga ik niet naar school, want ik voel me niet lekker

Ik had graag meer willen kunnen leren over talen als Latijn en Grieks.

Julius gaat wellicht gamen of hij maakt een andere keuze.

Blok 3

Opdracht 1, 2, 3 en 4

Pas de theorie over samengestelde zinnen toe.

Jouw voorbereiding voor de volgende les:

Blok 3

Opdracht 1 (kennen)

Opdracht 2 (herkennen)

Opdracht 3 (herkennen)

Opdracht 4 (toepassen)

Stel je vragen aan je docent.