H3 WOI

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 3 

De Eerste Wereldoorlog

Tijdvak, KA en Periode

Tv 9 tijd van wereldoorlogen

         37. Het voeren van twee wereldoorlogen.

         38. De crisis van het wereldkapitalisme.

         39. Het in de praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme / nationaalsocialisme.

         40. De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.

         41. Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme.

         42. Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de     

                 burgerbevolking bij oorlogvoering.

         43. Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden.

         44. De Duitse bezetting van Nederland

Periode:    Moderne tijd

Leerdoelen

-Kenmerkende aspecten van tijdvak 9 kennen, herkennen en toepassen.

-Leerdoelen blz 66-67

-Oorzaken en gevolgen WOI

-Hoe en waarom ontstonden bondgenootschappen.

-Op welke wijze veroorzaken bondgenootschappen WOI.

-Verloop van strijd aan het Oostfront en Westfront

-Gevolgen WOI voor militairen en burgers

-Waarom was WOI een wereldoorlog?

-Verschillende soorten gevolgen en oorzaken onderscheiden.

-Begrippen, personen en jaartallen kennen en herkennen

De naam 'Eerste WEreldoorlog'.....

• De naam 'Eerste Wereldoorlog' werd pas voor het eerst rond 1920 gebruikt.

• Veelgebruikte namen voor de oorlog zijn (nu nog steeds): The Great War (En.), Der Grosse Krieg (Dld.), La Grande Guerre (Fr.) of De Groote Oorlog (Bel.)

Engeland rond 1900. Wat is kenmerkend?

3.2 Je eigen volk en je eigen land

• Industriële revolutie 18de / 19de eeuw:                                                                           - Nieuwe producten : Trein, telegrafie, telefoon, auto’s, maar ook wapens     - Slechte arbeidsomstandigheden.                                                                       -  -       - Ontstaan socialisme. Komen op voor arbeiders.
• Bevolking verdeeld in lagen:
  

       - Adel speelt belangrijke rol, maar macht en geld neemt af.

       - Middenklasse belangrijker, vanwege rijkdom

       - Arbeiders.

Europa 1815 (Congres van Wenen)

Nationalisme 

• Begrip = 1. Trots zijn op eigen land. 

                   2. Eigen staat willen stichten 

• 19de eeuw = eeuw van nationalisme. KIJK NAAR KAART  1815              - België   : waarom?                                                                                          - Italië : waarom?                                                                                              -Duitsland : waarom? 
  

Nationalisme in Duitsland

Nationalisme in Duitsland 

- Duitsland verdeeld in vele staatjes

- Eenheidsstaat Duitsland voordeliger. 

- Otto von Bismarck uit Pruisen (foto): “Nationalisme door Eisen und Blut (Ijzer en Bloed)”

- Oorlog tegen Denenmarken en Oostenrijk-Hongarije.

- 1870: Frankrijk verklaart Duitsland uit angst voor een te sterk Duitsland.

Frans-Duitse (of Pruisische) oorlog 1870-1871

•  Frankrijk verliest.
  
• 18 januari 1871 : keizerrijk Duitsland.
  

              - Vorst Pruisen wordt eerste keizer

              - Frankrijk verliest het rijke Elzas-Lotharingen

              - Frankrijk moet betalen

              - Gevolg: Frankrijk wil revanche

• Duitsland wil: 1. Een groot rijk = imperialisme   2. Sterke industriestaat                                         3. Vloot

Veelvolkerenstaat

veelvolkerenstaat

• Rusland / Oostenrijk-Hongarije / Ottomaanse of Turkse rijk           - Veel nationaliteiten die eigen staat wilden oprichten.

          - Verschillende culturen (o.a. taal en geloof)

          -Grote rijken.

          - Steeds zwakker.

• OH en RU strijden om gebieden op Balkan (onderdeel Ottomaanse rijk)
  
• Hongarije vanaf 1867 eigen parlement = zelfbestuur.
  

Ontstaan bondgenootschappen

• Ontstaan bondgenootschappen:
  

         - 1882 Du, It en Oostenrijk-Hongarije

         - 1892: Frankrijk en Rusland: Duitsland ‘inklemmen’.

         - GB op zoek naar bondgenoten: Frankrijk (logische bondgenoot!!!) .

• Triple Entente / Geallieerden: (En, Fr en Ru): angst voor macht Duitsland
  
• Triple alliantie / centralen: Oostenrijk-Hongarije en Duitsland. (Italië sluit zich min of meer aan) 

bondgenootschappen

‘Alles op een rijtje’ Oorzaken WOI

1. Nationalisme : zie vorige dia's

2. Imperialisme: Duitsland wil ook koloniën. Engeland en Frankrijk voelen zich bedreigd. 

3. Militarisme / bewapeningswedloop Nieuwe wapens door IR / nationalisme

4. Bondgenootschappen: Zie vorige dia. Leidt tot conflicten. Er werd beloofd elkaar te helpen bij een aanval.

5. Revanche-gedachte; Frans-Duitse oorlog 1870-1871 

                Een oorlog zou er komen, het was alleen de vraag wanneer. 

Von Schlieffenplan 1905!!!

Paragraaf 3

Van moordaanslag naar WOI

Aanleiding:

-28 juni 1914: Moord op kroonprins OH Frans-Ferdinand en zijn vrouw

-Vermoord door Gravilio Princip.

-Reden: nationalisme. OH moest Bosnie-Herzegovina aan Servië afstaan

vaardigheid: oorzaak-gevolg

Belangrijk onderscheid tussen:

     - Politiek

     - Economisch

     - Sociaal

     - Religieus / cultureel

Indirecte oorzaken: langer geleden / niet direct te herleiden

Directe oorzaken: kort geleden

Aanleiding: ‘druppel'

Van aanslag tot moord

-OH wil onderzoek naar moord.

-OH krijgt steun van Duitsland en stuurt ultimatum aan Servië.

-28 juli 1914. Servië weigert (verzekert van steun van Rusland) en OH verklaart Servië oorlog

-vanaf dat moment mobilisatie (= leger gereed maken) en oorlogsverklaringen. 

wereldoorlog1418.nl

'De Groote Oorlog'

Begin WOI 28 juli 1914 (een maand na de moord)

Oorlogsplannen

       Duits plan

- 2 frontenoorlog voorkomen (Fr – Du – Ru)

- Von Schlieffenplan 2 (1914)

- Via België Frankrijk binnenvallen.

- Frankrijk snel verslaan; 6 weken = blitzkrieg / Rusland zou traag mobiliseren

- Na Frankrijk zouden ze richting het Oosten trekken. Zo voorkom je een Tweefrontenoorlog

- Verschil met eerste plan: Nederland blijft neutraal

        Frans plan; revanche-gedachte

2de Von Schlieffenplan 1914

Verloop oorlog

- Enthousiasme bij deelnemende landen.

- Duitsland wil via (neutrale)België naar Frankrijk, België weigert, Duitsland toch via België, Engeland steunt België en verklaart Du de oorlog.

- Von Schlieffenplan mislukt vanwege:

                            - sterke tegenstand België

                            - Rusland mobiliseert sneller, dus tweefrontenoorlog

                            - Slag bij de Marne: Duitse troepen kunnen Parijs niet

                              omsingelen. Inzet Fransen was enorm: met taxi’s naar front.

Loopgravenoorlog (zie volgende dia). SITZKRIEG IPV BLITZKRIEG

SITZKRIEG IPV BLITZKRIEG

Loopgravenoorlog

Paragraaf 4 Oorlog op alle fronten 

Nieuwe wapens: 

-Gas

-Tank

-Mitrailleurs

nieuwe wapens

Burgers betrokken bij oorlog 

Burgers betrokken bij oorlog 

- Duitse vergeldingsacties in België vanwege tegenstand

- Meehelpen in oorlog

- Vluchtelingen vanuit België (1 miljoen)

- Dodendraad 

- Vrouwen nemen werk van mannen over

- Propaganda

- Schaarste door oorlog 

Nationalisme is:

1. Een eigen staat voor je land willen.
2. Een grote liefde hebben voor je eigen volk.
3. Een leger hebben om je eigen volk te verdedigen.
4. Niet zwakker willen zijn dan andere volken.

Welk woord heeft niets
te maken met nationalisme?

1. vlag
2. land
3. mitrailleur
4. volk

Welk woord heeft niets
te maken met militarisme?

1. soldaat
2. volkslied
3. uniform
4. medailles

De Eerste Wereldoorlog duurde van...

1. 1914 - 1917
2. 1914 - 1918
3. 1939 - 1945
4. 1940 - 1945

In 1914 kwamen veel
Europese landen met elkaar in oorlog. Wat is daarvan geen oorzaak

1. nationalisme
2. opkomst van Hitler
3. militarisme
4. bondgenootschappen

Welke moord was de
aanleiding voor het uitbreken
van de Eerste Wereldoorlog?

1. De moord op de Duitse keizer, Wilhelm II
2. De moord op de Russische tsaar, Nicolaas II
3. De moord de keizer van Oostenrijk-Hongarije, Franz Jozef
4. De moord op de troonopvolger van het Oostenrijks-Hongaarse rijk Franz Ferdinand