12.3 Hormonen recyclen botten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H12 Hormonen

Endorfine

Hoofdstuk 12 Hormonen

12.1 Hoe worden hormonen aangemaakt?

12.2 Hoe zorgen hormonen en andere signaalstoffen voor reacties in doelwitorganen?

12.3 Hoe regelen hormonen de botaanmaak en -afbraak?

Toepassen: Feromonen en voortplanting

12.4 Hoe wordt de glucosespiegel geregeld?

12.5 Hoe helpen hormonen je als je het koud hebt of honger?

Toepassen: Hoe stuurt oxytocine je gedrag?

12.3 t/m 12.5

Deze paragrafen zijn vooral van belang om de verschillende regelkringen te leren lezen en je Binas goed te gebruiken.

Weinig nieuwe theorie, wel goede oefening!

12.3 geeft weer hoe je botten sterk blijven onder invloed van hormonen

Begrippen: calcium, regelkring, schildklier, calcitonine, bijschildklieren, parathormoon/PTH, actief vitamine D, negatieve terugkoppeling, antagonisten, osteoclasten, osteoblasten, osteocyt, oestrogenen, testosteron

Waar vind ik informatie over…

…hormoonklieren, het afgegeven hormoon en de werking van het hormoon?

BINAS 89A

…verschillende regelkringen met hormonen?

BINAS 89C

hypofyse als hormoonklier

Groeifactoren (bron 7)

Zetten buurcellen in hetzelfde weefsel aan tot deling en verdere ontwikkeling – kleine eiwitten (soms ook op grotere afstand) 

Cytokinen (bij infecties), IGF (groeischijven tijdens puberteit).

Komen ook vrij bij beschadigingen van weefsel om het herstel te bevorderen (celdeling en differentiatie).

12.3 Hormonen recylen botten

nu de tekening op het bord

Antagonisten

PTH en calcitonine zijn antagonisten. Ze hebben een tegengestelde werking -> negatieve terugkoppeling

Calcitonine zorg voor Ca²⁺ opname/daling concentratie

PTH zorgt voor Ca2+ afgifte/stijging concentratie

[Ca2+] schommelt hierdoor rond de norm

Welke voedingsmiddelen bevatten veel calcium?

Botvorming en botafbraak

Om bot sterker te maken moet eerst een deel van het bestaande bot afgebroken worden.

Osteoclasten scheiden zuren af die botweefsel afbreken.

Ca²⁺ komt hierbij vrij.

Osteoblasten vormen daarna nieuw botweefsel. Zij worden geactiveerd door groeihormoon en groeifactoren.

PTH stimuleert indirect de botafbraak, oestrogenen en testosteron remmen deze juist.

Hormonale invloed botvorming

Osteoblasten hebben receptor voor PTH -> productie groeifactor -> Osteoclasten -> Vrije calcium

Oestrogeen en testosteron -| osteoclasten 

Oestrogeen:

1. Oestrogeen -| osteoblast -> groeifactor -> osteoclast

2. Oestrogeen -| Osteoclast 

Weinig oestrogeen -> veel botafbraak -> oudere vrouwen dus veel osteoporose

Waar vind je informatie over de wijze waarop verschillende typen hormonen invloed uitoefenen op de doelwitcellen?

Opdrachten 

12.3 maken opgaven 1 t/m3 en 5 t/m  7

Toepassen Feromonen:  1 t/m 5