B1HVG.3.3 De Grieks-Romeinse cultuur.2425

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

753 v. Chr

509 v. Chr.

44 v. Chr.

27 v. Chr.

Romulus en Remus stichten een stad

De laatste koning wordt verdreven en Rome wordt een republiek

Caesar wordt gedood door een groep senatoren

Octavianus schakelde al zijn tegenstanders uit en werd alleenheerser

Autoriteiten

Weinig of geen bezittingen

Grootgrondbezitters

Villa Rustica

Insula (Flatgebouw)

Patriciërs

Rijke Romeinen

Arme Romeinen

Proletariërs

Brood en spelen

Gladiatoren

Kleine bovenlaag van de samenleving

Grootste gedeelte van de samenleving

3.3 De Grieks-Romeinse cultuur

3.3 De Grieks-Romeinse cultuur

Leerdoelen 

• Je kunt kenmerken noemen van de Grieks-Romeinse cultuur
• Je kunt uitleggen hoe de Grieks-Romeinse cultuur zich verspreidde en welke gevolgen dat had voor de Germaanse cultuur 
• Je kunt uitleggen dat het uiteenvallen van het West-Romeinse Rijk een geleidelijk proces was
• B1Gym: Je kunt beschrijven hoe het Oost-Romeinse Rijk (Byzantijnse Rijk) zich vanaf de late oudheid ontwikkelde  

Wat is cultuur? 

Leerdoelen 

• Je kunt kenmerken noemen van de Grieks-Romeinse cultuur
• Je kunt uitleggen hoe de Grieks-Romeinse cultuur zich verspreidde en welke gevolgen dat had voor de Germaanse cultuur 
• Je kunt uitleggen dat het uiteenvallen van het West-Romeinse Rijk een geleidelijk proces was
• Je kunt beschrijven hoe het Oost-Romeinse Rijk (Byzantijnse Rijk) zich vanaf de late oudheid ontwikkelde  

De Romeinse cultuur

• Spraken Latijn (A, B, C, D, etc
• Romeinse cijfers (I, V, X, C)
• Eerste riolen
• Beroepsleger
• Goede architecten en ingenieurs
• Gladiatorengevechten in stadions

Grieks-Romeinse cultuur

Veel van de Romeinse cultuur komt van de Grieken

De Romeinen bewonderen de Grieken en hun cultuur

Ook kennen zij de cultuur door de Griekse kolonies

Ze nemen bijvoorbeeld Griekse kleding, beeldhouwkunst, architectuur en goden over

Romeinse architectuur

Ook de Romeinse architectuur was voor een groot deel afgekeken van de Grieken. 

Welke overeenkomsten en verschillen zie je?

Romeinse architectuur

Ook de Romeinse architectuur was voor een groot deel afgekeken van de Grieken. 

Welke overeenkomsten en verschillen zie je?

Bouwwerken

De Romeinen maken overal in het rijk bouwwerken 

Ieder bouwwerk heeft een functie

De belangrijkste bouwkenmerken zijn:

Zuilen

De gebouwen werden (deels) ondersteun met zuilen

Bogen

De boog was een stevige bouwvorm

Koepels

Met een koepel kon ruimte gemaakt worden

Een aquaduct

Toen en nu

Alle wegen leiden naar Rome

De Romeinen hadden een wegennet door het hele Rijk aangelegd. Vooral tijdens de Pax Romana hier tijd voor 

De Romeinse wegen werden namelijk aangelegd door soldaten --> waarom was er toen tijd voor?

Romeinse godsdienst - polytheïstisch

Romeinse godsdienst - polytheïstisch

De Romeinen namen de goden van de Grieken over, maar gaven deze andere namen. 

Een belangrijk verschil met de Grieken was dat de Romeinen hun keizers ook als goden vereerden. 

Goden met de Romeinse en Griekse namen

Zeus en Hera

Ares 

Apollo

Poseidon

Aphrodite

Hephaistos

Heracles

Athena

Hermes

Artemis

Romeins Recht

• De Romeinen hadden wetten die in het gehele rijk hetzelfde waren!
   Ons rechtstelsel is afgeleid van het Romeinse recht
  
  
  

Leerdoelen 

• Je kunt kenmerken noemen van de Grieks-Romeinse cultuur
• Je kunt uitleggen hoe de Grieks-Romeinse cultuur zich verspreidde en welke gevolgen dat had voor de Germaanse cultuur 
• Je kunt uitleggen dat het uiteenvallen van het West-Romeinse Rijk een geleidelijk proces was
• Je kunt beschrijven hoe het Oost-Romeinse Rijk (Byzantijnse Rijk) zich vanaf de late oudheid ontwikkelde  

Bondgenootschap

De Romeinen gingen samenwerken met de Bataven

In een verdrag sloten ze een bondgenootschap

Afspraken tussen Bataven en Romeinen

• De Bataven mogen in Nederland wonen
• De Bataven helpen de grenzen van het rijk te bewaken

De Bataven

Door de Romeinse overheersing veranderde het leven van de Bataven:

• Er kwamen forten langs de Rijn met tempels en badhuizen.
• Er ontstond handel in o.a. Romeinse producten, zoals glas en wijn.
• De Bataven gingen met Romeins geld betalen.
• Sommige bataven vochten jarenlang in het Romeinse leger en leerden daar schrijven. Ze namen ook Romeinse gewoontes over.
  

Romanisering

De Romeinen en Germanen hadden veel contact met elkaar

Ze handelden met elkaar en de Germanen vochten voor Rome

Uiteindelijk namen de Germanen de Romeinse cultuur over

Dit noemen we romanisering

Een Romeinse woning

Een Germaanse woning

Germaans dorp.

Romeinse stad.

Romeins burgerrecht

Als beloning kregen soldaten het Romeinse burgerrecht.

• Minder belasting.
• Deelnemen aan bestuur.
• Romeinse rechtspraak (eerlijk proces).

Zo raakte de cultuur van de Bataven vermengd met die van de Romeinen.

Leerdoelen 

• Je kunt kenmerken noemen van de Grieks-Romeinse cultuur
• Je kunt uitleggen hoe de Grieks-Romeinse cultuur zich verspreidde en welke gevolgen dat had voor de Germaanse cultuur 
• Je kunt uitleggen dat het uiteenvallen van het West-Romeinse Rijk een geleidelijk proces was
• Je kunt beschrijven hoe het Oost-Romeinse Rijk (Byzantijnse Rijk) zich vanaf de late oudheid ontwikkelde  

Uiteenvallen Romeinse Rijk

Uiteenvallen Romeinse Rijk: splitsing - oorzaken

• In het jaar 400 had het Romeinse Rijk problemen:
• 1. Het leger bestond uit 300.000 man, best klein voor een groot rijk
• 2. Torenhoge belastingen:
  hierdoor verlaten boeren hun boerderij > daalde de productie > dus nóg minder inkomsten
  
• 3. Lange diensttijd , soldaten zijn loyaal naar de generaal niet naar Rome
• 4. Keizerschap, nadat een keizer overlijdt, ontstond er vaak een burgeroorlog
  

Door de aanhoudende problemen splitst het rijk in twee (in het jaar 395)

Het westen en het oosten

West-Romeinse rijk	Oost-Romeinse rijk
Spreekt Latijn	Spreekt Grieks
Hoofdstad Rome	Hoofdstad Constantinopel
Eindigt in 476	Eindigt in 1453
Is erg arm en zwak	Is rijk en sterk

Vandaag Istanboel, Turkije

West-Romeinse Rijk

• In 395 viel het Romeinse Rijk in tweeën. 
• Onrustig aan de grenzen --> volksverhuizingen
• Leiders van deze volken trokken zich weinig aan van de keizer en stichtte eigen koninkrijkjes. 
• In 476 werd de laatste West-Romeinse keizer afgezet. 

De volksverhuizingen zorgen voor veel geweld in Europa

Einde van het West-Romeinse rijk

Het Oost-Romeinse rijk is veel beter te verdedigen

Daarom vallen de vreemde volken het westen aan

In 476 wordt de laatste Romeinse keizer afgezet door Germanen

Einde van het westen, maar het Oost-Romeinse rijk blijft

Leerdoelen 

• Je kunt kenmerken noemen van de Grieks-Romeinse cultuur
• Je kunt uitleggen hoe de Grieks-Romeinse cultuur zich verspreidde en welke gevolgen dat had voor de Germaanse cultuur 
• Je kunt uitleggen dat het uiteenvallen van het West-Romeinse Rijk een geleidelijk proces was
• Je kunt beschrijven hoe het Oost-Romeinse Rijk (Byzantijnse Rijk) zich vanaf de late oudheid ontwikkelde  

Leerdoelen 

• Je kunt kenmerken noemen van de Grieks-Romeinse cultuur
• Je kunt uitleggen hoe de Grieks-Romeinse cultuur zich verspreidde en welke gevolgen dat had voor de Germaanse cultuur 
• Je kunt uitleggen dat het uiteenvallen van het West-Romeinse Rijk een geleidelijk proces was
• Je kunt beschrijven hoe het Oost-Romeinse Rijk (Byzantijnse Rijk) zich vanaf de late oudheid ontwikkelde  

En het Oost-Romeinse Rijk?

• Het Oost-Romeinse Rijk blijft nog bijna 1000 jaar langer bestaan: pas in 1453 wordt Constantinopel ingenomen door de Turken.
  
• Dat komt vooral doordat het goed beschermd ligt tussen woestijnen en bergen. 
• Bovendien geeft de Oost-Romeinse keizer vijanden geld om met rust gelaten te worden. 
  

Tegenwoordig is de Hagia Sophia (Aya Sophia) één van de grootste moskeeën ter wereld. In de tijd van het Oost-Romeinse Rijk was dit de grootste christelijke kerk ter wereld.

Wat is er gebleven?

• In de duizend jaar dat het West-Romeinse Rijk heeft bestaan, heeft het veel achtergelaten
• Bijvoorbeeld: de taal (Latijn), de godsdienst (christendom), techniek, de kalender en wetgeving.
  
• Veel kennis van de grote Griekse en Romeinse geleerden blijft bewaard in boeken, vooral in de bibliotheken van het Oost-Romeinse Rijk.
  

De Amerikaanse schilder Thomas Cole maakte tussen 1833-1836 een serie schilderijen over een niet-bestaand rijk, dat erg lijkt op het Romeinse Rijk (maar het niet is!).

Dit is het vijfde schilderij uit de serie en heet Desolation (verlatenheid, eenzaamheid), en toont een rijk nadat het is ingestort.

Ook hier lijkt het weer een beetje op Rome, na de val van het West-Romeinse Rijk: de ruïnes zijn overgebleven...

Antwoord 

In de 4e eeuw was er veel strijd om de macht, vooral als een keizer niet goed regeerde of overleed. Dat Silvanus zichzelf tot keizer uitroept, terwijl keizer Constantius nog gewoon aan de macht is, is een voorbeeld van zo’n machtsstrijd binnen het Romeinse bestuur. Dat was een groot probleem, want door dit soort strijd werd het rijk niet goed bestuurd en werd het steeds zwakker.

Of: In de 4e eeuw was de diensttijd van soldaten erg lang, waardoor ze zich meer verbonden voelden met hun generaal dan met hun keizer. Daardoor konden legercommandanten als Silvanus gemakkelijker in opstand komen tegen de keizer, zeker als ze beloofden hun troepen goed te belonen (zoals hier). Ook hierdoor kon het rijk niet goed worden bestuurd en werd het steeds zwakker

Huiswerk