Oefenen waarnemen & gedrag Thema 3

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Oefenen waarnemen & gedrag Thema 3

De 5 zintuigen (organen die prikkels) waarnemen zijn...

1. oren, ogen, neus, smaakzintuigen, huid
2. reukzintuig, smaakzintuig, gevoel, tast, temperatuur
3. ogen, reukzintuig, smaakzintuig, oren, pijn
4. gevoel, tast, druk, temperatuur, pijn

Wanneer wordt je je bewust van een waarneming?

1. Als er een prikkel in je zintuig aankomt.
2. Als het impuls in de hersenen is verwerkt.

Met pijnpunten kan je pijn waarnemen. Wat zijn pijnpunten?

1. uiteinden van huidcellen
2. uiteinden van zenuwcellen
3. uiteinden van spiercellen
4. uiteinden van warmtezintuigcellen

Planten kunnen waarnemen en reageren

1. waar
2. niet waar

Je tong kan aardbeiensmaak waarnemen.

1. juist
2. onjuist

In welke volgorde gaat waarnemen?

1. impuls - hersenen - impuls - actie - prikkel
2. prikkel - actie - impuls - hersenen - impuls
3. impuls - actie - impuls - prikkel - hersenen
4. prikkel - impuls - hersenen - impuls - actie

Hoe kunnen mensen hun omgeving waarnemen?

1. Zintuigen geven prikkels door naar hersenen
2. Door middel van ogen, oren, neus, mond en huid
3. De hersenen verwerken impulsen van zintuigen

-welke vier prikkels kan onze huid waarnemen?

Onderdelen van de huid

bloedvat

Haar

Haarspiertje

Hoornlaag

vetweefsel

Zweetklier

Talgklier

licht

smaak

in de huid

gehoorzintuig

geur

Lagen van de huid

Opperhuid

lederhuid

Onderhuids bindweefsel

In welk deel van het oor worden geluidstrillingen omgezet in impulsen?

Zet het onderdeel van je oor bij het juiste nummer:

3

4

10

2

6,7,8

11

oorschelp

trommelvlies

slakkenhuis

gehoorbeentjes

gehoorzenuw

gehoorgang

                           is een  prikkel voor het oog.

Geluid is de prikkel voor je                   .  

 

In een zintuigcel wordt de                       omgezet in een 

 oor 

licht

impuls 

prikkel

Sleep het zintuig naar de bijhorende prikkel.

Oog

Tong

Neus

Huid

Oor

Leerdoel: benoemen welke route een geluidstrilling aflegt door de onderdelen van het oor.

Wat is de route die een geluidsprikkel door het oor aflegt? Sleep de onderdelen naar de juiste plek.

Gehoorschelp -->

-->

-->

-->

-->

-->

Aambeeld

Hamer

Gehoorgang

Trommelvlies

Stijgbeugel

Slakkenhuis

Het gekleurde deel van het oog

Uit welke drie lagen bestaat het oog (van buiten naar binnen)?

Lichtprikkels van de patat komen op zintuigcellen in                .

Impulsen lopen door het                                         naar de                                                                                      .

het oog

hersenen

ruggenmerg

Harde oogvlies

Netvlies

Vaatvlies

Vangt lichtprikkels op

beschermt alles wat binnenin het oog zit

Hierin zitten de bloedvaatjes die stoffen vervoeren die het oog nodig heeft

Het OOG: zet onderdelen op de juiste plaats

netvlies

oogzenuw

lens

Beschermt het oog tegen vuil en te fel licht

Beschermt het oog tegen uitdroging

Verspreidt traanvocht over het oog

Zorgt ervoor dat zweet langs het oog loopt

Produceert traanvocht

Ooglid

Traanklier

Traanvocht

Wenkbrauw

Wimper

Wat hebben prikkels met gedrag te maken?

Wat is aangeboren gedrag?

Wat is gedrag?

Wat is GEEN gedrag.

1. Leerling slaapt in de les.
2. Een vleesetende plant vangt een vlieg
3. Hond rolt in het gras.
4. Vogel zit stil op een tak.

Aangeboren gedrag is gedrag dat je zelf al kan, zonder het te moeten leren

1. klopt
2. klopt niet

Door welke vorm van leren heeft deze jongen dit gedrag hoogstwaarschijnlijk geleerd?

1. Imitatie
2. Imprenting
3. Oefening
4. Inzicht

Wat is een ethogram?

1. Een bioloog die gedrag onderzoekt
2. Een lijst met handelingen die een dier kan vertonen
3. Een tabel met handelingen uitgezet tegen de tijd
4. Het gewicht van een prikkel

Wat is een handeling?

Hoe noem je een bioloog die gedrag onderzoekt wel?

Wat is een protocol?

1. Je schrijft op wat je van het gedrag vindt
2. Een lijst waarop je kunt zien hoe vaak een gedragshandeling voorkomt bij één dier
3. Je schrijft op wat het dier doet
4. Een lijst waarop je kunt zien hoe vaak een gedragshandeling voorkomt bij alle dieren van één soort

Waar kun je de volgende tekst tegenkomen:

GR. - grommen - de hond maakt een laag, rommelend geluid, diep in zijn keel

1. Ethologie
2. Ethogram
3. Protocol

Maxime en Zolikha kiezen één bepaalde chinchilla uit en noteren vijf minuten lang, elke vijf seconden, welk gedrag dit dier vertoont. Hun resultaten staan in tabel 2.

Hoe wordt tabel 2 genoemd?

1. ethogram
2. practicum
3. protocol

Waar of niet waar?
Je maakt een protocol, voor je het ethogram maakt

1. Waar
2. Niet waar

Jij hebt een protocol gemaakt en ziet hierin dat een kraai altijd gaat vechten als een (mannelijke) soortgenoot zijn territorium binnendringt.
Wat kun je zeggen over de prikkel 'zien van een mannelijke soortgenoot' in een eigen territorium?

1. Het is een nestteritorium
2. Het is een voedselteritorium
3. Dit is aangeleerd gedrag
4. Dit is een sleutelprikkel

aangeleerd/aangeboren gedrag

Een papegaai spreekt woorden uit

1. aangeleerd gedrag
2. aangeboren gedrag

Waarom hebben mensen en dieren reflexen?

1. Uit bescherming
2. Door gewoontes
3. Door aangeleerd gedrag veel te herhalen
4. Zo hoef je niet bij elke handeling na te denken

Biggetjes die meteen melk kunnen drinken bij hun moeder

1. Aangeboren gedrag
2. Aangeleerd gedrag

Bij ... is sprake van gedrag dat wordt aangeleerd in de korte, gevoelige periode na de geboorte

1. Reflex
2. Imiteren
3. Inprenting
4. Rangorde