Opstand in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

1. Opstand der Nederlanden (1515-1572)

KA:

1. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.

2. Het begin van staatsvorming en centralisatie.

3. De protestantse Reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.

Hoofdvraag: waardoor werd de opstand veroorzaakt?

• beleid Karel V (1515 - 1555):
• belastingen in ruil voor privileges steden >
• sterkere positie steden
• belang Karel V: centralisatie >
• - Brussel centraal bestuur en
• - ambtenaren in dienst (tkv de adel)
• Gevolg: groeiend verzet vanuit steden en adel 
• verzet ook door bestrijden Reformatie:
• 
  

Reformatie:

• Luther (1517: 95 stellingen) 
  
• Rijksdag te Worms (1521) > excommunicatie  Luther >
  
• steun keurvorst van Saksen
  
• door boekdrukkunst snelle verspreiding ideeën van de hervorming: Gutenberg 1445: Gutenberg bijbel
• Vrede van Augsburg (1555): 'wiens gebied, diens godsdienst'

Calvijn (1509-1564)

• Frans-Zwitserse geleerde
• veel aanhangers in de Ned.
• enkele verschillen met Luther
• 1. lagere overheden mogen zich verzetten tegen de vorst 
• 2. onderdanen mogen zonder toestemming van de vorst een kerk oprichten

Begin van de Opstand:

• Verzet tegen plakkaten >
• aanbieden van smeekschrift (april 1566)
• Margaretha van Parma, Granvelle: Ce ne sonst que des gueux
• grotere opkomst bij hagepreken >
• Beeldenstorm >
• komst Alva (1567):
• 'Raad der Beroerten' (Bloedraad) >
• veel vluchtelingen o.a Willem van Oranje

Willem van Oranje (1533-1584)

• geboren op slot Dillenburg (Dld)
• stadhouder in         Holland,Zeeland,Utrecht
• 1568: Slag bij Heiligerlee (Gr) >
• begin 80-jarige oorlog

Slag bij Heiligerlee

Monument bij Heiligerlee

Graaf Adolf van Nassau is omgekomen bij dit militaire treffen tussen Alva en Willem van Oranje

Watergeuzen

• Watergeuzen succesvoller dan Oranje:
• 1 april 1572: Inname van Den Briel >
•  Na vlucht uit Dover (Elizabeth l)
• steeds meer steden kiezen de zijde van de Opstandelingen