Les 4.5 Woorden

• Ne
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

Inhoud van deze les

• Welkom

• Taalvoutje

• Doel: Aan het eind van de les heb ik geoefend om de betekenis van 22                           moeilijke woorden te leren. Verder weet ik dat uitdrukkingen en                             spreekwoorden woorden of zinnen zijn met een speciale betekenis.

Taalvoutje

 Lekker met varkenshasj.

   

Actie:

• Eventueel vragen over tekstsoorten, beeld en opmaak, leespubliek en                 kernzin en toelichting bespreken.

• ZS: Kader: TJZ les 4.3

                          Les 4.5 opdracht 1 - 15

           TL: TJZ les 4.3

                   Les 4.5 opdracht 1 - 17

• Afsluiting

Tekstdoelen

                               informeren: de lezer informatie geven - informatieve tekst

                                                         (nieuwsbericht, schoolboek)

                               amuseren:    de lezer vermaken - amuserende tekst   Tekstdoelen:                             (leesboek, stripverhaal)

                               overtuigen:  zorgen dat de lezer het met je eens is -                                                                                  betogende tekst (ingezonden brief, recensie)

                               activeren:      zorgen dat de lezer iets gaat doen/kopen - 

                                                          activerende tekst (advertentie, folder)

Beeld en opmaak

Een schrijver kan zijn tekst laten opvallen. Hij gebruikt daarvoor beeld en opmaak (lay-out). Dat is de manier waarop een tekst in vormgegeven. Bijvoorbeeld door:

• de verdeling van de tekst over de bladzijde of het beeldscherm;
• de soort letter en de grootte van die letter;
• het gebruik van kleuren;
• de plaatjes bij de tekst.

Vooral in reclamefolders en advertenties zijn beeld en opmaak belangrijk. Hiermee moet de aandacht van de lezer getrokken worden. Veel bedrijven hebben hun eigen logo, dat is het plaatje waaraan je het bedrijf herkent.

Leespubliek

Een schrijver schrijft zijn tekst niet voor iedereen, maar voor een bepaalde groep lezers. Deze lezers noem je het leespubliek.

Hoe kom je te weten voor welk leespubliek een tekst is bedoeld? Let dan hierop:

• het soort plaatjes;
• de bron;
• het taalgebruik;
• het onderwerp;
• hoe de lezer wordt aangesproken: met u of jij.

Tekst voor een ..........................

Tekst voor een ...................

Tekst voor een ...........

Kernzin en toelichting (TL)

Alinea's hebben meestal een duidelijke opbouw. Ze bestaan dan uit twee delen: een kernzin en een toelichting bij de kernzin.

De kernzin is:

• de zin met de belangrijkste informatie;
• meestal de eerste zin van een alinea;
• soms de laatste zin van een alinea.

De andere zinnen van de alinea zijn een toelichting bij de kernzin. Meestal is de toelichting een uitleg of een voorbeeld.

Uitdrukkingen en spreekwoorden

Uitdrukkingen en spreekwoorden zijn woorden of zinnen met een speciale betekenis.

• Een uitdrukking is altijd een deel van een zin. Daarom veranderen de woorden van een                  uitdrukking soms:

- Lida maakt van een mug een olifant.

- Je moet van een mug geen olifant maken.

• Een spreekwoord is een hele zin. De woorden van die zin kun je niet veranderen. Spreekwoorden worden minder vaak gebruikt.

De betekenis van uitdrukkingen en spreekwoorden moet je leren, net als de betekenis van woorden. Je kunt de betekenis opzoeken bij het belangrijkste woord van de uitdrukking of het spreekwoord in een (spreek)woordenboek.

 Spreekwoorden en gezegdes

Liefde op het eerste gezicht

De liefde van een man gaat door de maag

De liefde kan niet van een kant komen

Liefde maakt blind

Tot over je oren verliefd

Spreekwoorden & uitdrukkingen & gezegdes

Welke spreekwoord wordt hier uitgebeeld? Wat betekent dit spreekwoord?