L3 Taalbeschouwing: zinsleer

• Nederlands
• Secundair onderwijs

pag. 34

Deel 2 : zinsleer

Zinsleer

• persoonsvorm (pv)
• onderwerp (o)
• WWG of NWG bepalen
• naamwoordelijk deel (NWD)
• lijdend voorwerp (LV)
• meewerkend voorwerp (MV)
• bepaling (B)

   p. 438

woordleer 

zinsleer

1. Een zinsdeel kan uit verschillende woorden bestaan!
2. Bij woordleer benoem je elke woord apart.

Zinsleer is als een puzzel, maar met een vaste volgorde.

Hoe begin je eraan?

Stap 1: Zoek de PV

Wat is dan de PV in volgende zin?

"Waarom wil 4MWa morgen niet gaan zwemmen in de Wezenberg?"

1. 4MWa
2. wil
3. zwemmen
4. gaan

Stap 1: zoek de persoonsvorm (PV)

Tip:

1. Stel een ja/nee-vraag.

2. Als de zin al een vraag is, zet je het in de verleden tijd.

Bv.: 'Waarom wou 4MWa morgen niet gaan zwemmen in de Wezenberg?

Stap 2: Zoek het onderwerp (O)

Zoek het O.

' Deze ochtend is de wekker van Yana jammer genoeg niet afgegaan.'

1. Deze ochtend
2. de wekker van Yana
3. jammer genoeg
4. Yana

Wanneer is de les van Nederlands eigenlijk gedaan?

1. de les
2. de les van Nederlands

Zin opsplitsen in zinsdelen

Alles wat je voor de PV kan zetten  = 1 zinsdeel

- > het moet wel een correcte zin zijn.

Ik /ga /morgen /lopen / in het bos.//

Morgen ga ik lopen in het bos.

Lopen ga ik morgen in het bos.

In het bos ga ik morgen lopen.

Stap 3a: bepaal WWG of NWG

Stap 3b: bepaal WWG of NWG

zijn, worden, blijken, blijven, lijken, schijnen 

Ilia keek twijfelachtig naar het bord toen de leerkracht hem de zin liet ontleden.

1. NWG
2. WWG

Eden is altijd heel sterk geweest in zinsleer.

1. NWG
2. WWG

Perijan zal nooit of te nimmer plezier beleven aan zinsleer.

1. NWG
2. WWG

Oemaima was opgetogen bij het vooruitzicht dat zij de volgende zin mocht ontleden.

1. NWG
2. WWG

Stap 4: Is er een LV?

WWG!

Janiya geeft Israe haar boek.

1. Marzai
2. Sarah
3. haar boek
4. geeft

Eleni en Mohamed dienden hun taak op donderdag niet in.

1. Desiree en Selma
2. hun taak
3. op donderdag
4. niet

Stap 5: Is er een MV?

Amina roept steeds het juiste antwoord voor heel de klas.

1. steeds
2. het juiste antwoord
3. de klas
4. voor heel de klas

Katya fluistert Sama het goede antwoord toe.

1. Oscar
2. Ikra
3. antwoord
4. het goede antwoord

Stap 6: Is er een B?

Awa heeft gisteren haar agenda verloren in de klas van meneer Geerts.

1. gisteren
2. haar agenda
3. verloren
4. in de klas van meneer Geerts

Vorig jaar zaten Oemaima en Eleni niet in dezelfde klas tijdens Nederlands.

1. Vorig jaar
2. niet
3. in dezelfde klas
4. tijdens Nederlands

Wil je nog meer theorie?

--> meer theorie vind je op p. 438-439 in jouw cursus.

samenvatting zinsdelen

Het schema vind je op: Smartschool/vakken/documenten/L3: Taalbeschouwing/Samenvatting zinsdelen

Ontleed de zin:

Misschien moet je de leerkracht die vraag stellen als zij terug is.

Ontleed de zin:

Misschien / moet /je / de leerkracht /die vraag /stellen /als zij terug is.// WWG

B            PV/HWW O          MV                       LV             ZWW/INF             B

Ontleed de zin:

Wanneer de bel klinkt in de gangen schrikt Ilia op.

Ontleed de zin:

Wanneer de bel klinkt in de gangen / schrikt / Ilia /op.// WWG

B                                       PV/ZWW        O          ADPV

Afgescheiden deel van de persoonsvorm --> opschrikken,  opsluiten, aflaten,...

Ontleed de zin:

Mohamed heeft zich per ongeluk opgesloten in de meisjestoiletten.

Ontleed de zin:

Yana / heeft / zich  / per ongeluk / opgesloten / in de meisjestoiletten.//WWG

O     PV/ HWW WKVNW        B                 ZWW/VD                     B

wederkerend voornaamwoord -> hoort bij een werkwoord (zich opsluiten, zich wassen, zich vergissen ...)

Groepjes van 4

Neem pen en papier.

Ontleed de zin

Duitse school /verbiedt/ joggingsbroeken.//

• O+PV(zww)+ LV

Klaar? steek je papier in de lucht

Ontleed de zin

Ik / schrok / me / dood / toen ik het las.//

• O+PV(zww)+WDKVNW+B+B

Ontleed de zin

BTS /maakt / na legerdienst/ comeback met alle leden.//

• O+PV(zww)+ +B+ LV

Maak nu zelf een zin met volgende zinsdelen:

• B+PV+O+B
• O+PV+NWD+B
• B+PV+O+LV+INF/ZWW
• B+PV+O+LV+MV+INF/ZWW

pag. 34

duo

Oefenen maar!

1. Cursus p. 34: oefening 2 en 3 (verbetering op SS)
2. Oefenen voor test: Bookwidget zinsontleding oefening
3. Oefenen voor test: Diddit (aanmelden)

Oefening  4: teksten verbeteren

Verander de zin zodat het niet met een O begint.

Jongeren zijn niet meer wat ze twintig of dertig jaar geleden waren.

• Tegenwoordig zijn jongeren niet meer wat ze twintig of dertig jaar geleden waren.

Verander de zin zodat het niet met een O begint.

Zij bepalen voor een groot stuk waar hun ouders geld aan uitgeven, dat is uit onderzoek gebleken.

• Uit onderzoek is gebleken dat zij voor een groot stuk bepalen waar hun ouders geld aan uitgeven.

Oefening 5: zet de mededelende zin om naar een vraagzin, bevelende of uitroepende zin.

Zet de mededelende zin om naar een vraagzin, bevelende of uitroepende zin.

Veel jongeren vinden het moeilijk om vroeg op te staan.

• Vind jij het ook moeilijk om vroeg op te staan?

Zet de mededelende zin om naar een vraagzin, bevelende of uitroepende zin.

Misschien is dat ook voor jou beter. Je kunt het voorleggen in de leerlingenraad.

• Zou dat iets voor jou zijn? Leg het voor aan de leerlingenraad!