2.3 Het Imperium Romanum

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

2.3 Het Imperium Romanum

lekker luisteren

Ontstaan Rome:

Legende van Remus en Romulus

Grote lappen tekst? -->5W1H

Noteer het tussenkopje en beantwoord voor deze alinea:

Wie:

Wat:

Waar:

Wanneer:

Waarom:

Hoe:

Het verband met de titel van de paragraaf is: 

Zo vat je snel en efficiënt samen

2.3 Het Imperium Romanum

Bestudeer 2.3

Lees: 'Een triomf vereeuwigd in marmer t/m Rome wordt een keizerrijk'

Arceer de belangrijkste zinnen.

Of pas de 5W1H techniek toe.

In den beginne..... (volgens de Romeinen)

21 april, 753 v.Chr. 

Romulus sticht Rome

In den beginne..... (volgens archeologen)

• 8e eeuw v. Chr. - Rome bewoond door Latijnse boeren
  
• 6e eeuw v. Chr. - Etrusken veroveren Rome
  
• 509 v. Chr. - Etruskische koning verdreven --> Romeinse Republiek
  

Uitbreiding van het rijk & het ontstaan van het Imperium Romanum 

Ontleen aan bron 14 en de inleidende tekst twee motieven voor de uitbreiding van het Romeinse grondgebied.

Uitbreiding van het rijk & het ontstaan van het Imperium Romanum 

146 v Chr: Val van Carthago

Hierna volgen 2 eeuwen van uitbreidingen en Rome groeit uit tot een waar Imperium

Noem drie economische motieven die Romeinen hadden voor gebiedsuitbreiding.

Uitbreiding van het rijk & het ontstaan van het Imperium Romanum 

Honger naar macht en status

Voordelen:

- meer landbouwgrond

- meer slaven

- meer belastinginkomsten

Uitbreiding van het rijk & het ontstaan van het Imperium Romanum 

honger naar macht en status

Voordelen:

- meer landbouwgrond

- meer slaven

- meer belastinginkomsten

Koninkrijk - Republiek - Keizerrijk

Tot 509 v Chr. Koninkrijk, Rome is een koninkrijk tot de laatste koning verjaagd wordt.

509 v Chr. - 27 v Chr. Republiek, senaat (invloed van burgers uit de aristocratie = patriciërs). De rest (Plebejers) had nauwelijks politiek invloed. +/- 287 v Chr. Patriciërs en plebejers gelijkgesteld. Macht wordt verdeeld.

27 v Chr. Keizerrijk generaals worden populairder dan de senaat, trekken macht naar zich toe. Leidt tot burgeroorlog 49 v. Chr. Julius Ceasar wint. Senaat laat Ceasar vermoorden en geeft de macht aan Octavianus (= 1e keizer: Augustus = De verhevene). PAX ROMANA

‘Terwijl Caesar bij de Morini [een volk in Noord-Frankrijk] verbleef om de schepen in paraatheid te brengen, kwamen uit een groot deel van die streken gezanten bij hem om hun excuses aan te bieden voor hun vroegere gedrag. Ze waren maar barbaren en wisten niets van onze gebruiken en zo hadden ze de Romeinen de oorlog verklaard. Nu zouden ze echter doen wat hij hun opdroeg, beloofden ze. Dit kwam Caesar erg goed uit. Hij wilde namelijk geen vijanden in de rug hebben, maar had ook geen gelegenheid om oorlog tegen hen te voeren gezien de tijd van het jaar. Ook wilde hij de aanpak van dat soort onbelangrijke zaken zeker geen voorrang geven boven Brittannië. Daarom legde hij hun een groot aantal gijzelaars op. Zodra die waren aangevoerd nam hij de stam onder zijn bescherming.’

Uit: Gaius Julius Caesar, Oorlog in Gallië (58-50 v.Chr.)

Caesar schreef een boek over zijn verovering van Gallië (ongeveer het huidige Frankrijk en België).

Hoe beschrijft hij in dit fragment de inwoners van de streek rond de Morini?

‘Terwijl Caesar bij de Morini [een volk in Noord-Frankrijk] verbleef om de schepen in paraatheid te brengen, kwamen uit een groot deel van die streken gezanten bij hem om hun excuses aan te bieden voor hun vroegere gedrag. Ze waren maar barbaren en wisten niets van onze gebruiken en zo hadden ze de Romeinen de oorlog verklaard. Nu zouden ze echter doen wat hij hun opdroeg, beloofden ze. Dit kwam Caesar erg goed uit. Hij wilde namelijk geen vijanden in de rug hebben, maar had ook geen gelegenheid om oorlog tegen hen te voeren gezien de tijd van het jaar. Ook wilde hij de aanpak van dat soort onbelangrijke zaken zeker geen voorrang geven boven Brittannië. Daarom legde hij hun een groot aantal gijzelaars op. Zodra die waren aangevoerd nam hij de stam onder zijn bescherming.’

Uit: Gaius Julius Caesar, Oorlog in Gallië (58-50 v.Chr.)

Caesar schreef een boek over zijn verovering van Gallië (ongeveer het huidige Frankrijk en België).

Hoe beschrijft hij in dit fragment de inwoners van de streek rond de Morini?

Als onwetende barbaren die aan de Romeinen domweg de oorlog hadden verklaard, tot ze erachter kwamen met wie ze te maken hadden, waarna ze nederig en schuldbewust hun excuses aanboden aan Caesar en zelfs gijzelaars leverden.

‘Terwijl Caesar bij de Morini [een volk in Noord-Frankrijk] verbleef om de schepen in paraatheid te brengen, kwamen uit een groot deel van die streken gezanten bij hem om hun excuses aan te bieden voor hun vroegere gedrag. Ze waren maar barbaren en wisten niets van onze gebruiken en zo hadden ze de Romeinen de oorlog verklaard. Nu zouden ze echter doen wat hij hun opdroeg, beloofden ze. Dit kwam Caesar erg goed uit. Hij wilde namelijk geen vijanden in de rug hebben, maar had ook geen gelegenheid om oorlog tegen hen te voeren gezien de tijd van het jaar. Ook wilde hij de aanpak van dat soort onbelangrijke zaken zeker geen voorrang geven boven Brittannië. Daarom legde hij hun een groot aantal gijzelaars op. Zodra die waren aangevoerd nam hij de stam onder zijn bescherming.’

Uit: Gaius Julius Caesar, Oorlog in Gallië (58-50 v.Chr.)

Beredeneer welke motieven Caesar kan hebben gehad om deze mensen zo weer te geven.

‘Terwijl Caesar bij de Morini [een volk in Noord-Frankrijk] verbleef om de schepen in paraatheid te brengen, kwamen uit een groot deel van die streken gezanten bij hem om hun excuses aan te bieden voor hun vroegere gedrag. Ze waren maar barbaren en wisten niets van onze gebruiken en zo hadden ze de Romeinen de oorlog verklaard. Nu zouden ze echter doen wat hij hun opdroeg, beloofden ze. Dit kwam Caesar erg goed uit. Hij wilde namelijk geen vijanden in de rug hebben, maar had ook geen gelegenheid om oorlog tegen hen te voeren gezien de tijd van het jaar. Ook wilde hij de aanpak van dat soort onbelangrijke zaken zeker geen voorrang geven boven Brittannië. Daarom legde hij hun een groot aantal gijzelaars op. Zodra die waren aangevoerd nam hij de stam onder zijn bescherming.’

Uit: Gaius Julius Caesar, Oorlog in Gallië (58-50 v.Chr.)

Beredeneer welke motieven Caesar kan hebben gehad om deze mensen zo weer te geven.

Hij laat zien dat hij alles onder controle heeft en voortvarend bezig is met de uitbreiding van het rijk. Dit zou hem steun kunnen opleveren in Rome.

‘Terwijl Caesar bij de Morini [een volk in Noord-Frankrijk] verbleef om de schepen in paraatheid te brengen, kwamen uit een groot deel van die streken gezanten bij hem om hun excuses aan te bieden voor hun vroegere gedrag. Ze waren maar barbaren en wisten niets van onze gebruiken en zo hadden ze de Romeinen de oorlog verklaard. Nu zouden ze echter doen wat hij hun opdroeg, beloofden ze. Dit kwam Caesar erg goed uit. Hij wilde namelijk geen vijanden in de rug hebben, maar had ook geen gelegenheid om oorlog tegen hen te voeren gezien de tijd van het jaar. Ook wilde hij de aanpak van dat soort onbelangrijke zaken zeker geen voorrang geven boven Brittannië. Daarom legde hij hun een groot aantal gijzelaars op. Zodra die waren aangevoerd nam hij de stam onder zijn bescherming.’

Uit: Gaius Julius Caesar, Oorlog in Gallië (58-50 v.Chr.)

Beargumenteer in hoeverre de informatie over de Galliërs en Germanen in Caesars boek betrouwbaar is.

Geef een argument voor de betrouwbaarheid en een argument ertegen, waarna je een beredeneerde conclusie trekt.

‘Terwijl Caesar bij de Morini [een volk in Noord-Frankrijk] verbleef om de schepen in paraatheid te brengen, kwamen uit een groot deel van die streken gezanten bij hem om hun excuses aan te bieden voor hun vroegere gedrag. Ze waren maar barbaren en wisten niets van onze gebruiken en zo hadden ze de Romeinen de oorlog verklaard. Nu zouden ze echter doen wat hij hun opdroeg, beloofden ze. Dit kwam Caesar erg goed uit. Hij wilde namelijk geen vijanden in de rug hebben, maar had ook geen gelegenheid om oorlog tegen hen te voeren gezien de tijd van het jaar. Ook wilde hij de aanpak van dat soort onbelangrijke zaken zeker geen voorrang geven boven Brittannië. Daarom legde hij hun een groot aantal gijzelaars op. Zodra die waren aangevoerd nam hij de stam onder zijn bescherming.’

Uit: Gaius Julius Caesar, Oorlog in Gallië (58-50 v.Chr.)

Beargumenteer in hoeverre de informatie over de Galliërs en Germanen in Caesars boek betrouwbaar is.

Geef een argument voor de betrouwbaarheid en een argument ertegen, waarna je een beredeneerde conclusie trekt.

Argumenten voor betrouwbaarheid: Caesar heeft de mensen die hij beschrijft in zijn directe omgeving meegemaakt. Ook beschrijft hij recente ontwikkelingen, dus de tijd heeft zijn geheugen nog niet aangetast.

Argumenten tegen betrouwbaarheid: het beeld van deze volken is gekleurd doordat Caesar een Romein was. Daarbij was het niet zijn doel om een waarheidsgetrouw beeld van de overwonnen volken te schetsen, maar om te laten zien hoe knap hij Gallië veroverde.

Kortom, we moeten voorzichtig zijn ons beeld van deze Germaanse volken volledig te baseren op de woorden van Caesar. Het is zijn subjectieve weergave, die je met behulp van ander bronnen zou moeten verifiëren.

Uitbreiding van het rijk & het ontstaan van het Imperium Romanum 

honger naar macht en status

Voordelen:

- meer landbouwgrond

- meer slaven

- meer belastinginkomsten

Koninkrijk - Republiek - Keizerrijk

Burgeroorlogen leiden tot dictatuur

Uitbreiding van het rijk & het ontstaan van het Imperium Romanum 

honger naar macht en status

Voordelen:

- meer landbouwgrond

- meer slaven

- meer belastinginkomsten

Koninkrijk - Republiek - Keizerrijk

"Tu quoque, fili mi"

(Et tu Brute, Shakespeare)

Uitbreiding van het rijk & het ontstaan van het Imperium Romanum 

honger naar macht en status

Voordelen:

- meer landbouwgrond

- meer slaven

- meer belastinginkomsten

Koninkrijk - Republiek - Keizerrijk

Augustus de Verhevene

Uitbreiding van het rijk & het ontstaan van het Imperium Romanum 

honger naar macht en status

Voordelen:

- meer landbouwgrond

- meer slaven

- meer belastinginkomsten

Koninkrijk - Republiek - Keizerrijk

Met de regeerperiode van Augustus begint de Pax Romana = Romeinse vrede

Een relatief rustige periode waarin het rijk groeide en veel welvaart kende, deze vrede werd echter wel militair afgedwongen.

2.3 Het Imperium Romanum

Aan de slag

Lees: 

Bestudeer Romanisering t/m

Grenzen onder druk.

Rome kende veel bestuursvormen.
Wat is de juiste chronologische volgorde van de bestuursvormen?
A. Republiek
B. Koninkrijk
C. Keizerrijk

1. A - B - C
2. B - C - A
3. B - A - C
4. A - C - B

Waarom wilden veel niet-Romeinen in het Romeinse leger?

1. Om Romeinse burgerrechten te krijgen.
2. Om in het Romeinse Rijk te mogen wonen.
3. Om godsdienstvrijheid te krijgen.
4. Om bij de Romeinse elite te horen.

Zet de onderstaande cijfers in de juiste tijdsvolgorde:

1 Caesar maakt een eind aan de macht van de senaat en wordt alleenheerser.
2 De stadstaat Rome is een koninkrijk.
3 Het Romeinse rijk wordt een keizerrijk.
4 Rome wordt een republiek onder leiding van de senaat.

1. 2 --> 1 --> 4 --> 3
2. 3 --> 1 --> 2 --> 4
3. 1 --> 2 --> 4 --> 3
4. 4 --> 1 --> 2 --> 3

Wat betekent Pax Romana?

1. Romeinse oorlog
2. Romeinse vrede
3. Romeinse tijd
4. Romeinse handel

Wat is fout?
Pax Romana

1. Bevorderde de romanisering
2. betekent romanisering
3. was een periode van vrede en welvaart
4. Duurde van 30 v C- 192 n C

Romanisering

Richting het oosten van het rijk: De Romeinen namen veel over van de stedelijke samenlevingen die zij overheersten en pasten deze aan naar Romeins model.

Richting het westen van het rijk:

Overwonnen stammen namen veel elementen van de Romeinse cultuur over, schrift, kleding, vervoersmiddelen, Latijn.

Germanen konden in dienst van het Romeinse leger komen (burgerrecht), dat verhoogde hun kansen in de Romeinse maatschappij

Romanisering

honger naar macht en status

Voordelen:

- meer landbouwgrond

- meer slaven

- meer belastinginkomsten

KA: De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur in West-Europa

Uitbreiding van het rijk & het ontstaan van het Imperium Romanum 

honger naar macht en status

Voordelen:

- meer landbouwgrond

- meer slaven

- meer belastinginkomsten

Koninkrijk - Republiek - Keizerrijk

Weg met de Romeinen!

Uitbreiding van het rijk & het ontstaan van het Imperium Romanum 

honger naar macht en status

Voordelen:

- meer landbouwgrond

- meer slaven

- meer belastinginkomsten

Koninkrijk - Republiek - Keizerrijk

 Romeinen vechten tegen de Germanen!

Limes 

- Romeinen laten overwonnen heerser zelf besturen (goodwill)

- uitgebreid wegennet voor handel en troepenverplaatsing

- limes: legerkampen en wachttorens bescherming voor invallen van buitenaf. 'Barbaren'

- Volksverhuizingen, stammen zoeken veiligheid/plunderen

- failliet door afkoopsommen

Uitbreiding van het rijk & het ontstaan van het Imperium Romanum 

honger naar macht en status

Voordelen:

- meer landbouwgrond

- meer slaven

- meer belastinginkomsten

Koninkrijk - Republiek - Keizerrijk

Wat is de oorzaak van de instorting van het Romeinse Rijk

Aan de slag

mk van par 2.3 

opdr 5 t/m 7