kunst van het moderne toets H8

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Kunst van het moderne

Voorbereiden toets H8

welke onderwerpen voor de toets

1. Avantgardistische stromingen

- Jonge generatie kunstenaars, gaan met nieuwe kunstvormen experimenteren

- Expressionisten, Futuristen, en Kubisten

- Riepen vernieuwing uit

DANS tot 1900

In de 19e was het romantisch ballet popular:
gebaseerd op de principes van het klassiek ballet:

• mime
• vanuit 5 basisposities klassiek ballet
• nadruk op licht en sierlijk: spitzen, sprongen, controle, tutu
• Verhaal: Sprookjesachtig of romantisch
  
• thema’s verbeelden strijd tussen goed en kwaad/het aardse en het bovennatuurlijke

Dans

Expressionistische dans

- Krachtige hoekige en ritmische 

bewegingen

- Nadruk op zwaartekracht

- Geen traditionele rolverdeling

- Regels klassiek ballet werden losgelaten

Ontstaan moderne theaterdans

Alledaagse 'gewone dingen" Of oerdrift en rauw

Poster door Jean Cocteau voor de Ballet Russe, Le Spectre de la rose (1911)

A Jeux

In 1912 krijgt de Franse componist Claude Debussy opdracht muziek te schrijven voor een nieuw ballet voor Les Ballets Russes. Serge Diaghilev, leider van Les Ballets Russes, heeft een verhaal in gedachten over een verwarrende homo-erotische spanning tussen drie dansers. Danser en choreograaf Vaslav Nijinsky fantaseert over dans die beëindigd wordt door een vliegtuigcrash. Uiteindelijk krijgt het nieuwe ballet de titel Jeux (spel of spelletjes), en gaat het over een toevallige ontmoeting van twee jonge vrouwen met een jongeman die op zoek is naar een tennisbal.

Romantisch (klassiek) ballet

 

1. academisch dansvocabulaire

2. harmonieuze esthetiek, rond en vloeiend

3. in opdracht van theater/overheid gemaakt

4. grootse balletten met meer aktes

5. begeleiding van programmatische orkestmuziek componisten: piano, slagwerk, stiltes.

6. verhalende, sprookjesballetten; narratief

7. amusement op hoog artistiek niveau

8. bedenkers/makers zijn mannen

9. uitvoerende zijn veelal vrouwen

10. nadruk op dansvirtuositeit

Moderne dans

 

1. vocabulaire ontwikkeld vanuit individu.

2. niet-harmonieuze esthetiek, gebroken en hoekig

3. zelfstandig in eigen studio gecreëerd

4. solistisch, kort en kleinschalig werk, dansconcert

5. absolute muziek van eigentijdse componisten: piano, slagwerk, stiltes.

6. niet verhalend, symbolisch, eigentijds realisme

7, diepgravende intellectuele Kunst met hoofdletter

8. maker en vertolker zijn vaak dezelfde

9. de vrouw manifesteert als choreograaf

10. nadruk op expressie van beweging of gebaar

toets

H8 Cultuur van het Moderne

dans en muziek

• ik weet wat het expressionisme inhoud en wat de belangrijkste kenmerken van het expressionisme zijn
• Ik ken een aantal voorbeelden van expressionistische dansen en weet welke kenmerken (aspecten) deze dansen hebben.
  
• Ik ken de muzikale aspecten waaraan je expresionisme in de muziek   kunt herkennen.
  

Voor 1900

Tonale muziek/Tonaliteit 

(er zit een grondtoon in de muziek die voor samenhang zorgt)

Er is een duidelijke melodie en harmonie in de muziek 

(je herkent de structuur in de muziek, het voldoet aan je verwachtingen)

1900- 1950

Het tonale systeem werd losgelaten...vernieuwing!

- Veel dissonanten

- Atonaliteit

- Melodie kent geen logisch verloop/ grote sprongen/ fragmentarisch

-Klankkleur: andere 'instrumenten' of bijzondere combinatie

- 12 toonsmuziek (dodecafonie)

- Jazzmuziek

Kenmerken muziek voor en na 1900

Kernpunten jazz

Jazz is ontstaan uit: spirituals, ragtime, blues en Europese muziek

Er zijn veel stijlsoorten: zoals New Orleans, Dixieland, Chicago, hot jazz, cool jazz, swing, bebop, hardbop, freejazz, rockjazz 

Alle soorten hebben eigen kenmerken maar de belangrijkste 'algemene' kenmerken van Jazz zijn:

- swing feel: stuwend ritme 

- blue note: "omgebogen toon" (https://www.youtube.com/watch?v=WqBF_1J8_2c) 

- gebruik syncopen: accenten op onverwachte momenten

- hoge mate van improvisatie: enorme ruimte is voor creativiteit en eigen inbreng

- Instrumentale bezetting meestal slagwerk, bas, blazers en/of zang, gitaren, piano.

NOGMAALS: Veel van de kenmerken van spirituals, ragtime en blues vind je ook terug in de Jazz

Een syncope is wanneer er geen toon klinkt op een plek in de maat waar je het wel verwacht.

Stanislavski

1883-1938

Brecht versus Stanislavski

Brecht
1898-1956

De methode (stanis)

Het systeem vereist dat een acteur zijn ervaringen en emoties uit het verleden gebruikt, om zo realistische karakters met geloofwaardige emoties te produceren op het toneel.  

  

Magic If (Magische Als)
 'Wat zou ik doen als ik dat personage was?' 

Stanislavski:

• Russisch acteur & regisseur
• Method acting
• Psychologisch realisme (belangrijk voor hollywood films)
• Inleven: Wat If: 'Wat zou ik doen als ik dat personage was.'
  

Brecht: 

• Duitse toneelschrijver & regisseur
• Episch theater
• Politiek theater
  
• Vervreemden
• Was een reactie op het theater van Stanislavski
  

Episch theater (brecht)

Brecht haatte The Method en vond het verspilling van het publiek. Hij bedenkt in 1920 een nieuwe theatervorm: Episch (vertellend) theater. Publiek moest uitgedaagd worden en nadenken over getoonde zaken. 

Niet inleven, niet wegzakken, maar tot actie aanzetten!

BERTOLD BRECHT

(1898 - 1956)

Eugen Berthold Friedrich (Bertolt) Brecht (Augsburg, 10 februari 1898 – Berlijn, 14 augustus 1956) was een Duits toneelschrijver, dichter, regisseur en literair criticus. Brecht heeft een grote invloed gehad op het theater in Duitsland en is de grondlegger van het episch theater. Bij episch theater wordt het publiek meer aangesproken op het verstand dan op de emotie en worden technieken gecreëerd om de afstand tussen het publiek en de personages te brengen. Voor zijn tijd was dit een heel vernieuwend begrip. Zijn bekendste werk is de Driestuiversopera.

WAT IS EPISCH THEATER?

Episch theater is verhalend theater en wordt ook wel het theater van de vervreemding of politiek theater genoemd.

Volgens Brecht en andere toneelschrijvers moest het theater over meer gaan dan enkel vermaak. Theater moest volgens hem inzicht geven, vooral over de maatschappelijke en politieke situatie. Hierdoor kon theater de wereld veranderen. Net als Stanislavski heeft Brecht een hekel aan oppervlakkig theater – het melodrama. Maar in tegenstelling tot Stanislavski gaat Brecht richting de surrealisme.  

Kenmerken van Episch Theater

• Geen emotie maar ratio.
• (Vertel) theater, eigen invulling.
• Bewust maken menselijke en maatschappelijke verhoudingen.
• De mens maakt de maatschappij en kan deze dus ook veranderen.
• Maatschappelijke en menselijke relaties in ruwheid tonen.
• Niet doen alsof (bv overmatige lichteffecten)
• Vragen over de maatschappij
• Vervreemdingseffect

VERVREEMDINGSTECHNIEKEN

• Doorbreken vierde wand ( tegen publiek praten).
• Decor en kostuum wissel op het toneel ( laten zien).
• Gebruik van Muziek en Video
• In de derde persoon praten.
• Grime en kostuum zijn abstract.
• Muziek en licht zijn contra de sfeer van het verhaal.
• Lied en dans inzetten om de illusie te verstoren.
• Verteller inbrengen.
• Regieaanwijzingen tijdens de voorstelling

toets

H8 Cultuur van het Moderne

Episch theater

• ik ken de theater makers Bertold Brecht en Kurt Weil en ik ben bekend met  het werk (o.a. Erwartung) als voorbeeld voor het episch theater. 
  
• ik weet wat het episch theater inhoud en wat de belangrijkste kenmerken van het  zijn
• Ik weet waarom deze theater makers tot de entartet kunst werden gerekend.
  
  
  

Entartete kunst
= ontaarde kunst

Duitsland 1938: Hitler en de nazi’s aan de macht 

Hitler maakte onderscheid tussen: 

- ‘slechte’ kunst = Entartet: alles wat modern is
Expressionisme, Kubisme,surrealisme,  DADA, jazz  etc.

- ‘goede’ kunst: realistische kunst. 

Kunstwerken:

-  mochten geen on-Duitse en pacifistische kenmerken vertonen

-  mochten niet door en Joodse kunstenaar gemaakt zijn

- moeten dienen als propagandamiddel

Tentoonstelling Entartete Kunst

Rondreizende tentoonstelling  met 'ontaarde'  kunst

De Große Deutsche Kunstausstellung:

realistisch, verwijzing naar klassiek, groots.

Adolf Ziegler, 1937

De vier elementen

Entartete muziek:

- atonale muziek (Schönberg)

- muziek van Joodse componisten

- Jazz 

Veel kunstenaars slaan op de vlucht naar landen als Amerika. 

Hierdoor wordt New York de hoofdstad van de Moderne Kunst.

Moderne kunst in Europa raakt achter.

De Stijl

Nederlandse kunstenaarsbeweging

1917-1931

De stijl

Piet Mondriaan:

Tegenover de alledaagse chaos verlangt De Stijl naar een wereld van innerlijke rust, harmonie en orde. 

Hier zie duidelijk wat abstraheren (steeds abstracter maken) is.

Afbeelding 2

In 1919 werd Rietveld lid van De Stijl. In 1923 schilderde hij zijn leunstoel in de kenmerkende 'Stijl-kleuren', waaraan de leunstoel de naam roodblauwe stoel te danken heeft. De schilders van De Stijl reduceerden hun kleurenpalet tot de primaire kleuren en de niet-kleuren grijs, zwart en wit.

Kenmerken De Stijl

Vormgeving in architectuur en toegepaste kunst:

goedkope materialen en eenvoudige ontwerpen

mogelijkheid tot massafabricage

geometrische vlakken

horizontale- en verticale lijnen

primaire kleuren toegepast +zwart, wit, grijs

binnen- en buitenruimtes vormen één geheel