hoofdletters, leestekens 3F - TLI

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Nederlands - Schrijven

hoofdletters en leestekens 3F - TLI

Hoofdletters

Leerdoel

Hoofdletters

• Ik kan de regels voor hoofdletters correct toepassen in een tekst.

 

Wat is het doel van hoofdletters?

Welke regels over hoofdletters ken je al?
Noem er drie.

Uitleg hoofdletters  1

Basisregel: schrijf het eerste woord van een zin met een hoofdletter.

De  tuin en het gereedschap moeten netjes opgeruimd worden, zodat we morgen weer goed van start kunnen met het werk.

  

Uitleg hoofdletters  2

  Uitzonderingen op basisregel: geen hoofdletter aan het begin van de zin:

• als de zin begint met een cijfer of getal

       200 vierkante meter is de oppervlakte van deze tuin.

• 's of 't aan begin van zin: dan hoofdletter bij tweede letter

       's Winters is er minder werk voor hoveniers.

1. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. Goed aangelegde tuinen zijn een visitekaartje voor je hoveniersbedrijf.
2. goed aangelegde tuinen zijn een visitekaartje voor je hoveniersbedrijf.

2. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. 250 euro kost een nieuw onderdeel voor deze kettingzaag.
2. 250 Euro kost een nieuw onderdeel voor deze kettingzaag.

3. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. 'S Nachts zijn er bodemdiertjes actief in de tuin.
2. 'S nachts zijn er bodemdiertjes actief in de tuin.
3. 's nachts zijn er bodemdiertjes actief in de tuin.
4. 's Nachts zijn er bodemdiertjes actief in de tuin.

4. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. 's-Hertogenbosch is de hoofdstad van Noord-Brabant.
2. 's-hertogenbosch Is de hoofdstad van Noord-Brabant.
3. 'S-hertogenbosch is de hoofdstad van Noord-Brabant.
4. 'S-Hertogenbosch is de hoofdstad van Noord-Brabant.

Uitleg hoofdletters  3

Hoofdletter bij eigennamen of afgeleiden daarvan:

• personen                   : Luuk, Britt
• naam organisatie  :  Yuverta 
• aardrijkskunde       :  Alpen, Rusland, Turkse pizza
• merknamen             :  Adidas, John Deere, Mac Donalds
• boek/film/tv-serie : Pizza Maffia , James Bond, Goede Tijden
• feestdagen               : Kerstmis, Suikerfeest, Koningsdag
• historische gebeurtenissen: Tweede Wereldoorlog

Uitleg hoofdletters  4

Uitzonderingen: geen hoofletter 

• merknaam als soortnaam     : Heb je mijn inbussleutel gezien?
• namen personen                       : mevrouw / meneer Van der Meer                                                                                         Ans van der Meer  / Ron van der Meer
• stromingen en afgeleiden    :  christendom, islam, kerstvakantie, paasei
  
•  windstreken                                 : oosten, westen, zuidoosten

Uitleg hoofdletters  5

Uitzonderingen: geen hoofletter 

• dagen, seizoenen, maanden : maandag, zomer, augustus
• schoolsoorten                             : vmbo, havo, mbo
• formele aanduidingen             : u, uw
• historische perioden                : prehistorie,  middeleeuwen
• functiebenamingen en titels : minister-president , mr. Frank Visser
  
• persoonlijk- en bezittelijk vnw:  u , uw

5. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. Is jeroen vandaag aanwezig?
2. Is Jeroen vandaag aanwezig?
3. is jeroen vandaag aanwezig?
4. is Jeroen vandaag aanwezig?

6. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. Vanavond eten we italiaanse pizza.
2. vanavond eten we italiaanse pizza.
3. Vanavond eten we Italiaanse pizza.
4. vanavond eten we Italiaanse pizza.

7. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. De beste serie vind ik Game of Thrones.
2. De beste serie vind ik game of thrones.
3. De beste serie ik Game of thrones.
4. De beste serie vind ik game of Thrones.

8. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. Met pasen eten we bij mijn opa en oma.
2. Met Pasen eten we bij mijn opa en oma.
3. met pasen eten we bij mijn opa en oma.
4. met Pasen eten we bij mijn opa en oma.

9. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. Is dat een Stihl-bosmaaier?
2. Is dat een stihl-bosmaaier?
3. Is dat een Stihl-Bosmaaier?
4. Is dat een stihl-Bosmaaier?

10. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. Deze grondlaag is hier al sinds de Prehistorie.
2. deze grondlaag is hier al sinds de prehistorie.
3. deze grondlaag is hier al sinds de Prehistorie.
4. Deze grondlaag is hier al sinds de prehistorie.

11. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. De zon komt op in het oosten.
2. de zon komt op in het Oosten.
3. de zon komt op in het oosten.
4. De zon komt op in het Oosten.

12. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. in de kerstvakantie ga ik naar de bioscoop.
2. In de Kerstvakantie ga ik naar de bioscoop.
3. In de kerstvakantie ga ik naar de bioscoop.
4. in de Kerstvakantie ga ik naar de bioscoop.

13. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. deze zomer gaan we met onze vriendengroep naar terschelling.
2. Deze zomer gaan we met onze vriendengroep naar Terschelling.
3. deze zomer gaan we met onze vriendengroep naar Terschelling.
4. Deze zomer gaan we met onze vriendengroep naar terschelling.

14. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. die nieuwe kärcher-heggenschaar met accu vind ik fijn om mee te werken.
2. Die nieuwe Kärcher-heggenschaar met accu vind ik fijn om mee te werken.
3. die nieuwe Kärcher-heggenschaar met accu vind ik fijn om mee te werken.

15. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. komt U de gerepareerde grasmaaier op 1 oktober ophalen?
2. Komt U de gerepareerde grasmaaier op 1 oktober ophalen?
3. Komt u de gerepareerde grasmaaier op 1 Oktober ophalen?
4. Komt u de gerepareerde grasmaaier op 1 oktober ophalen?

15. Welke spelling is goed? Let op de hoofdletter.

1. Welke opleiding heb jij hiervoor gedaan: vmbo of havo?
2. Welke opleiding heb jij hiervoor gedaan: VMBO of HAVO?
3. Welke opleiding heb jij hiervoor gedaan: Vmbo of Havo?
4. Welke opleiding heb jij hiervoor gedaan: VMBO of havo?

Leestekens (interpunctie)

Welke leestekens ken je?
Noem er vier.

Wat is het doel van leestekens?

Leerdoel

Leestekens

• Ik kan de regels voor punt, vraagteken, uitroepteken, komma, dubbele punt, puntkomma en aanhalingstekens correct toepassen in een tekst.

 

Uitleg leestekens - punt

Punt: achter elke zin.

Ik laat de hond uit.

Uitleg leestekens - vraagteken

Vraagteken: na een vraag.

Wanneer moet de reparatie klaar zijn?

Uitleg leestekens - komma (1)

• tussen 2 gezegdes

        Als jij de hond uitlaat, bak ik alvast de pannenkoeken.

• in een opsomming

        Bij de bakker koop ik brood, krentenbollen , croissantjes en koekjes.

Uitleg leestekens - komma (2)

•  voor een voegwoord     
    Dat vind ik een goed idee, want dan zijn we op tijd klaar.

• in een lange zin  
  

     Het is een misvatting, dat jongeren niet nadenken
  over hun toekomst.

  
  
  
  
  
  
  

  
  

  
  
  
  

  
  
  
  

  
  

Uitleg leestekens - komma (2)

Uitzondering

Je schrijf géén komma bij het woord 'en' .

Eerst ga ik die schoolopdracht nog afmaken en daarna lekker weekend houden.  

1. Zet de leestekens op de juiste plek.

Als de tuin morgen niet klaar is gaat de klant klagen

2. Zet de leestekens op de juiste plek.

Het verhoogde grote terras aan de zijkant krijg ik vandaag niet af omdat de nieuwe tegels er nog niet zijn

3. Zet de leestekens op de juiste plek.

De bomen heesters struiken en planten moeten uiterlijk volgende week vrijdag aangeplant zijn bij deze klant

Uitleg leestekens - dubbele punt (1)

• Na een aankondiging van een opsomming.

       Dit zijn de planten die vandaag de grond in moeten:

       Muurbloem, Steenraket, Reigersbek en  Klokjesbloem

• Om een citaat aan te kondigen.

       Mijn collega riep: 'Zet de volgende zes tegels maar klaar.'

Uitleg leestekens - dubbele punt (2)

• Voor een uitleg.

       Zo laad je een accu op: Eerst zet je de accu op een stevige, 

       veilig plek. Dan pak je ....

1. In welke zin staan de leestekens goed?

1. Op deze dagen loop ik stage maandag dinsdag en woensdag
2. Op deze dagen loop ik stage: maandag, dinsdag en woensdag.
3. Op deze dagen loop ik stage: maandag dinsdag, en woensdag.
4. Op deze dagen loop ik stage, maandag, dinsdag en woensdag.

2. In welke zin staan de leestekens goed?

1. Mijn favoriete muziek is: hardcore, melow en techno.
2. Mijn favoriete muziek is, hardcore, melow en techno.
3. Mijn favoriete muziek is: hardcore melow en techno.
4. Mijn favoriete muziek is: hardcore melow en techno.

3. In welke zin staan de leestekens goed?

1. Op deze manier draai je de koppeling los. Eerst pak je ....
2. Op deze manier draai je de koppeling los, eerst pak je ....
3. Op deze manier draai je de koppeling los: Eerst pak je ....
4. Op deze manier draai je de koppeling los; Eerst pak je ....

4. In welke zin staan de leestekens goed?

1. Mijn baas zei "Zorg dat deze twee borders voor 17.00 uur klaar zijn."
2. Mijn baas zei: "Zorg dat deze twee borders voor 17.00 uur klaar zijn.
3. Mijn baas zei, zorg dat deze twee borders voor 17.00 uur klaar zijn.
4. Mijn baas zei: "Zorg dat deze twee borders voor 17.00 uur klaar zijn."

Uitleg leestekens - puntkomma

• Als je hoofdzinnen wilt verbinden die bij elkaar horen.  

       Het is 17.00 uur; we stoppen ermee.

1. Kloppen de leestekens?

1. De bosmaaier start niet; de accu is leeg.
2. De bosmaaier start niet, de accu is leeg.
3. De bosmaaier start niet de accu; is leeg.
4. De bosmaaier start niet: de accu is leeg.

2. Kloppen de leestekens?

1. We krijgen de tuin vandaag niet klaar: de auto start niet.
2. We krijgen de tuin vandaag niet klaar, de auto start niet.
3. We krijgen de tuin vandaag niet klaar; de auto start niet.

Uitleg leestekens - aanhalingstekens (1)

• Als je citeert = woord of zin letterlijk overneemt uit tekst. 

       'Ik accepteer en respecteer de ander zoals hij/zij is'.

        (geciteerd uit een schoolgids)

• Als je citeert = woord of zin opschrijven dat letterlijk zo is gezegd.

       Mijn baas zei: 'Elk uur dat je in juli en augustus overwerkt, krijgt je 110% betaald.'

Uitleg leestekens - aanhalingstekens (1)

• Als een woord ironisch (licht spottend) bedoeld is.

       Echt 'knap' dat je een 2 hebt behaald voor je toets.

• Als het om het woord of de groep woorden zelf gaat.

       'Faciliteren' betekent: iets mogelijk maken.

1. Kloppen de leestekens?

1. "Sem zegt: Mijn fiets staat nog op school."
2. Sem zegt: "Mijn fiets staat nog op school."
3. Sem zegt: "Mijn fiets staat nog op school".
4. Sem zegt "Mijn fiets staat nog op school."

2. Kloppen de leestekens?

1. Robin zei: "Wie gaat er mee naar de Mac?"
2. Robin zei; "Wie gaat er mee naar de Mac?"
3. Robin zei: Wie gaat er mee naar de Mac?
4. Robin zei "Wie gaat er mee naar de Mac?"

Einde

Bedankt voor  jouw aandacht en bijdrage.

Goed gewerkt!