Les 20 het IS-MB-GA-Model

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Economie

Wat gaan we doen vandaag

• Herhaling vorige les
• Eventueel opdrachten bespreken
• Theorie Hoofdstuk 2
• Zelf aan de slag met examenopgave

Herhaling vorige les

• Wat is het verschil tussen welvaartsvast en waardevaste uitkeringen?
• welke problemen ontstaan door prijsrigiditeit, loonstarheid en geldillusie?
• Welke oorzaken liggen eraan ten grondslag als een munt apprecieert of deprecieert?

Opdrachten

Zijn hier nog vragen over?

Het IS-MB-GA-Model

Bestaat uit 3 lijnen:

IS = Investeren-Sparen-lijn

MB = Monetair Beleid

GA = Geaggregeerd Aanbod (oftwel BBP)

Voorwaarden IS-MB-GA-model

• Het is een vereenvoudiging van de werkelijkheid
• uitgaan van een gesloten economie
• alle waarde in het model zijn reële waarden

Keynesiaanse kruis

Algemeen evenwicht op de goederenmarkt van een economie en de kapitaalmarkt van de economie. Oftewel: algemeen evenwicht op de goederenmarkt bij een gegeven rente en inflatie.

Inkomen en bestedingen

In het Keynesiaanse kruis met een gesloten economie, kan gesteld worden dat Y = C + I + O
(E en M bestaan niet in een gesloten economie)

Oftewel: besteding = inkomen = Y

Echter mist hierin 1 gegeven: waar is de S?

Inkomen ≠ besteding

Van het besteedbare inkomen door consumenten (Y - B) wordt een gedeelte gespaard of er wordt juist spaargeld opgemaakt.

Dit wordt de consumptiequote genoemd.

Wanneer spaar je en wanneer maak je spaargeld op?

Keynesiaanse kruis

C = C_a + c(Y - B)

C_{a = autonome consumptie}

_{(autonoom betekent
onafhankelijk van andere 
factoren)}

Overige 2 bestedingen:

Volgens de formule reageren bedrijven en overheden anders. Investeringen van hen zijn namelijk autonoom. Wat houdt dit in?

Bedrijven investeren ongeacht de stand van de economie.

Overheden lenen en lossen af, ongeacht de stand van de economie.

Keynesiaanse kruis

Punt waarbij Y = Y*

Betreft het lange termijn-punt

betreft evenwicht op de 
goederenmarkt

Enige uitkomst

Waarom enige uitkomst?

Besparingen te hoog --> te weinig bestedingen --> te weinig consumptie --> te weinig inkomens bij bedrijven --> inkomens omlaag --> besparingen omlaag.

Besparingen te laag --> te veel bestedingen --> te veel consumptie --> hogere inkomens bedrijven --> inkomens omhoog --> besparingen omhoog

Sprake van evenwicht

Door Keynesiaanse kruis evenwicht op de goederenmarkt. Door sprake van evenwicht op de goederenmarkt is er sprake van evenwicht op de kapitaalmarkt. Er wordt immers niet meer geleend of gespaard doordat alles wat geproduceerd wordt, wordt geconsumeerd.

waarom van belang?

Overheid kan multiplier inzetten: elke euro die de overheid uitgeeft, kan een sterker effect op de economie hebben dan de uitgave van de overheid. Hierdoor kan een 'hoger' evenwicht bereikt worden met dus een grotere Y

In- en uitverdienmodel

Inverdienmodel: Als de overheid extra belastinggeld gaat besteden, wordt een gedeelte (of zelfs meer) terugverdiend, doordat het extra belasting kan heffen.. tegenovergestelde (uiteraard) het uitverdienmodel --> de overheid bezuinigd, waardoor ook minder belasting geheven kan worden.

Leidt tot belastinglek en spaarlek.

De IS-lijn

Het Keynesiaanse kruis ging ervanuit dat de rente constant gehouden werd. Dit is natuurlijk niet zo.

Wat gebeurt er namelijk met bestedingen als rente stijgt of daalt?

Effect rente

IS-lijn

De IS-lijn geeft de combinatie van 

rente en inkomen waarbij de

goederenmarkt in evenwicht is

(keynesiaanse kruis)

De GA lijn

Geaggregeerd Aanbod. bij een gegeven productiviteit wordt Y bepaald door de hoeveelheid arbeid en kapitaal.

We gaan hierbij (juist) uit van een gegeven rente, en kijken welke invloed verwachte inflatie heeft op Y.

uitgaan van naïeve inflatieverwachting: huidige inflatie is verwachte inflatie. 

MO=MK

Producten streven naar maximale winst, dus MO = MK. Maar als inflatie afwijkt van de verwachting (dus inflatie stijgt), kunnen producten niet volledig reageren door loonstarheid en prijsrigiditeit. Reële kosten wijken af.

Is inflatie hoger dan verwacht? dan dalen reële kosten, stijgen reële winstmarges en willen bedrijven extra produceren. (groei Y). tegenovergestelde ook uiteraard

verband inflatie en Y

Wel korte termijn door deze

loonstarheid en prijsrigiditeit

MB-lijn

Staat voor Monetair beleid, oftewel, wat doet de ECB?

ECB heeft als belangrijkste doelen de inflatie laag te houden en de economie groeiende met slechts 1 middel: rente. wordt berekend door:

r = f + gπe = f + gΠ

Taylorregel

In het kort: pas het rentetarief aan aan de inflatie, oftewel: hogere inflatie? hogere rente, lagere inflatie? lagere rente.

MB-lijn

Volledig horizontaal door 

autonomie: de rente wordt (in

principe) vooraf bepaald en 

niet beïnvloed door Y.

(Y is reactie op r en niet

andersom)

Toepassing IS-MB-GA-model

Overheden en de ECB kunnen door de informatie uit dit model invloed uitoefenen op de economie. bijvoorbeeld als een overheid bezuinigd:

Overheidsbesparingen:

Gaan van punt A naar 
punt B door IS-lijn.

Bedrijven merken verlaagde

besteding: aanbodoverschot:

gaan prijzen verlagen: 

inflatie daalt.

Overheidsbesparingen:

daling inflatie: door GA 

nemen reële kosten toe: Y

neemt af. ongeacht rente

Wat doet de ECB?

Minder inflatie(verwachting)

ECB vindt inflatie te laag:

verlaagt rentes. lagere 

rente leidt tot groei Y en

dus weer tot hogere GA.

Uiteindelijke effect overheidsbesparing:

Y is weer hetzelfde

lagere inflatie

lagere rente

overheidsbestedingen gedaald

besparingen gedaald

autonome investeringen gestegen.

Hoe denken de stromingen erover

3 stromingen:

• Neoklassieken
• Keynesianen
• monetaristen

Neoklassieken

Vergelijkbaar met wat tegenwoordig als politiek rechts gezien wordt.

Geloven niet in bijvoorbeeld het hefboomeffect.

Vinden niet dat prijsrigiditeit en loonstarheid van toepassing zijn.

Stellen dus eigenlijk: nooit ingrijpen 

Keynesianen

Wat tegenwoordig politiek 'links' is.

Vind dat de overheid veel in moet grijpen

Monetaristen

Leggen grote rol neer voor bankensector

Verschil economische scholen

Zelf aan de slag met examenopgave