2.1 en 2.2 Keneysiaans kruis en IS-curve

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Hfd. 2 Conjunctuuranalyse

IS - MB - GA model: Maakt het mogelijk om de economische verbanden tussen de drie belangrijkste economische variabelen: het nationaal inkomen, de rente (van de Centrale Bank) en de inflatie te analyseren.

§ 2.1 Het Keynesiaanse kruis

Wat is het Keynesiaans kruis?

Kernwoorden:

- Bestedingen / bestedingsevenwicht

- Multiplier

Keynesiaans kruis: startpunt IS (-MB-GA)

Om het model IS-MB-GA model op te bouwen, beginnen we met iets wat achter de IS-curve ligt, namelijk het Keynesiaans kruis. 

Het Keynesiaans kruis geeft het algemeen evenwicht op de goederenmarkt bij een gegeven rente en inflatie.

Bestedingen

Uit de kringloop volgt de volgende macro-economische identiteit: 

Y = C + I + O + E – M.  

    (bestedingsmethode om nat. inkomen te berekenen)

Oftewel, inkomen is gelijk aan bestedingen (EV). 

In het model gaan we uit van een 

gesloten economie, dus: 

Y = EV = C + I + O.

Als dit geldt, is er sprake van evenwicht.

Consumptie

De consumptie bestaat uit twee delen:

• Autonome consumptie: consumptie die onafhankelijk is van het inkomen en er dus altijd is. Dit is C0.
  
• Consumptie die afhankelijk is van het besteedbaar inkomen. Dit is het inkomen min de belasting: Y – B. Dit besteedbaar inkomen wordt niet helemaal besteed aan consumptie, want.... .................................................................

Dit besteedbaar inkomen wordt niet helemaal besteed aan consumptie, want een gedeelte wordt gespaard. 

Welke gedeelte van het besteedbaar inkomen wordt besteed, hangt af van de coëfficiënt c. Als je bijvoorbeeld 80% van je inkomen consumeert, is c = 0,8.

De consumptiefunctie wordt dan: C = C0 + c(Y – B)

Spaarquote

De spaarquote geeft aan hoeveel van een inkomen(stijging) er gespaard wordt. 

Hoe meer er van (extra) inkomen geconsumeerd wordt, des te hoger c en dus des te minder er gespaard wordt. 

Dit leidt tot een lagere spaarquote: 

100% - consumptiequote.

Overheidsbestedingen en investeringen

We gaan er in het model vanuit dat de overheidsbestedingen (O) en de investeringen (I) autonoom zijn, dus niet afhangen van het inkomen.

Bestedingen = Effectieve vraag

Uit bovenstaande volgt de bestedingenfunctie: 

EV = c(Y – B) + C0 + I0 + O0

Bestedingsevenwicht

Er is sprake van evenwicht op de goederenmarkt als de bestedingen gelijk zijn aan het inkomen, dus Y = EV.

De economie komt altijd 

terug in het evenwicht (Y*).

 Stel dat de economie rechts zit van het evenwicht. Er is dan sprake van een negatieve output gap (Y < Y*). De bestedingen (EV) zijn lager dan het potentiële inkomen (laagconjunctuur). Bedrijven blijven met voorraden zitten 

en verlagen de productie, waardoor 

het inkomen daalt (bijvoorbeeld: 

productie daalt, minder werknemers 

nodig, werkloosheid stijgt, inkomen 

consumenten daalt, waardoor 

nationaal inkomen (Y) daalt).

Evenwicht op de kapitaalmarkt

In dit model betekent evenwicht op de goederenmarkt ook evenwicht op de kapitaalmarkt. 

Aangezien geldt: 

Y = C + B + S (gezinnen in=uit)

en 

Y = C + I + O (bedrijven uit=in)

geldt ook (I – S) = (B – O) en S = I +(O-B)

(I – S) = (B – O)

Alles wat de particulieren sector ‘overhoudt’ (spaarsaldo particuliere sector), wordt gebruikt door de overheid om het overheidstekort aan te vullen. 

De rente hoeft zich dus niet aan te passen om voor evenwicht te zorgen.

Multipliereffect

Als autonome bestedingen of de belastingen stijgen of dalen, heeft dit gevolgen voor de bestedingen (EV) en dus voor het evenwicht op de goederenmarkt. 

Het effect op het inkomen (Y*) is echter groter dan de oorspronkelijke stijging of daling van C0, I0, O0 of B. 

Dit komt door het multiplier effect:

Voorbeeld

Stel de overheid verhoogt haar bestedingen met 10 miljard. Hierdoor nemen de bestedingen toe met 10 miljard en zal ook het inkomen stijgen met 10 miljard. Een gedeelte van deze inkomensstijging zal worden geconsumeerd (hoeveel dit precies is hangt af van spaarlek en belastinglek). Stel dat dit 7 miljard is. Hierdoor stijgen de bestedingen weer verder met ditmaal ................................................... 

Hierdoor stijgen de bestedingen weer verder met ditmaal 7 miljard, zal inkomen en dus productie weer toenemen met 7 miljard, etc.

Uiteindelijk zal inkomen met 10 miljard + 7 miljard + ...., dus met meer dan 10 miljard toenemen.

...................................................................................................

Hoe groot de stijging van Y* is, hangt af van de hoogte van c en het belastinglek (dus hoeveel extra belasting er betaald moet worden over stijging van het inkomen).

Hierdoor stijgen de bestedingen weer verder met ditmaal 7 miljard, zal inkomen en dus productie weer toenemen met 7 miljard, etc.

Uiteindelijk zal inkomen met 10 miljard + 7 miljard + ...., dus met meer dan 10 miljard toenemen.

Hierdoor stijgen de bestedingen weer verder met ditmaal 7 miljard, zal inkomen en dus productie weer toenemen met 7 miljard, etc.

Uiteindelijk zal inkomen met 10 miljard + 7 miljard + ...., dus met meer dan 10 miljard toenemen.

Hoe groot de stijging van Y* is, hangt af van de hoogte van c en het belastinglek (dus hoeveel extra belasting er betaald moet worden over stijging van het inkomen).

Hoe hoger de consumptiequote, 

des te steiler de EV-lijn 

en des te groter het 

effect van een stijging 

van de autonome 

bestedingen op het 

inkomen.

Inverdieneffecten en uitverdieneffecten

Als de overheidsbestedingen of de belastingen stijgen of dalen, zullen de effecten hiervan op de overheidsfinanciën minder groot zijn dan de oorspronkelijke verandering van de overheidsbestedingen of de belastingen.

Inverdieneffecten

Inverdieneffecten ontstaan bij stijgende overheidsbestedingen of dalende belastingen.

Stel dat overheid haar bestedingen verhoogt. Hierdoor neemt EV en dus inkomen (Y) toe en hierover moet belasting worden betaald. Door een stijging van het inkomen, zal de consumptie stijgen. Hierdoor stijgt ....................................... 

Hierdoor stijgt EV en Y weer en zal er opnieuw extra belasting binnenkomen. 

Een gedeelte van de extra overheidsbestedingen komt dus terug in de vorm van hogere belastingontvangsten.

Hierdoor stijgt EV en Y weer en zal er opnieuw extra belasting binnenkomen. 

Een gedeelte van de extra overheidsbestedingen komt dus terug in de vorm van hogere belastingontvangsten.

Voorbeeld:

Dus, er is dan bijvoorbeeld een inverdieneffect van (2 + 0,5 + ...) bijvoorbeeld 3 miljard door een extra overheidsbesteding van 10 miljard.

Uitverdieneffecten

Uitverdieneffecten ontstaan bij dalende overheidsbestedingen of stijgende belastingen.

Stel dat overheid haar belastingen verhoogt. Hierdoor neemt de consumptie en dus EV en dus inkomen (Y) af en dalen de belastingontvangsten.

Vandaag 2.2 IS-curve en MB-curve

2.1 Keynesiaas kruis: Paar vragen & Huiswerk nakijken

& Vragen stellen

2.2 Uitleg IS-curve en MB-curve

Huiswerk maken

Waar zijn de autonome bestedingen van afhankelijk?

Waar gaat het geld heen dat niet wordt uitgegeven bij de marginale consumptiequote?

De overheid geeft 20 miljard meer uit. De bestedingen stijgen met 60 miljard. Reken de multiplier uit.

Hoe hoger de marginale consumptiequote, des te hoger is de waarde van de multiplier

1. Juist
2. Onjuist

Als de goederenmarkt een vraagoverschot vertoont, dan vertoont de vermogensmarkt een spaaroverschot.

1. Juist
2. Onjuist

Huiswerk nakijken - pak een laptop voor de antwoorden

Vragen stellen!

30 minuten de tijd!

2.2 IS-curve (en MB-curve)

De IS-lijn

Het eerste gedeelte van het IS-MB-GA model is de IS-curve. IS staat voor Investeren en Sparen. 

Beide hangen af van de (reële) rente. 

Bij de IS-curve bekijken we het verband tussen reële rente (r) en inkomen (Y).

Van Keynesiaanse kruis naar IS-curve

Het Keynesiaanse kruis veronderstelt dat de rente constant is. Echter, particuliere consumptie en particuliere investeringen zijn afhankelijke van de (reële) rente. Een hogere reële rente leidt tot lagere particuliere consumptie en lagere particuliere investeringen:

• Particuliere consumptie: als de rente daalt wordt er meer geleend en minder gespaard. De consumptie neemt toe.
  
• Particuliere investeringen: als de rente daalt zijn investeringen (met geleend geld) sneller rendabel. De investeringen nemen toe.

Als de rente verandert, 

verschuift de IS-curve 

(investeren/sparen-curve) 

dus niet, maar krijg je 

een verschuiving 

langs de curve.

IS-curve geeft het 

verband aan tussen de

reele rente en het inkomen.

Het consumentenvertrouwen stijgt, dan zal de IS-curve naar...

1. rechts verschuiven
2. links verschuiven
3. niet verschuiven
4. hangt af van de rente

MB curve

ECB heeft als doel te zorgen voor prijsstabiliteit! (max 2% inflatie) en zij stuurt dit mbv rente!

Belangrijk is dat de inflatie zich ontwikkeld zoals verwacht.

Uitgangspunt: Verwachte inflatie is gelijk aan de inflatie van de afgelopen periode

Door een vraagverandering kan een aanpassing in de inflatie ontstaan en de verwachte inflatie daalt...ECB stelt bij

MB curve: geeft monetair beleid weer van de ECB

Afspraak: reële rente= Nominale rente - verwachte inflatie

Het IS-MB blok

Autonome bestedingen: een stijging van de autonome consumptie of investeringen leidt tot een hoger inkomen (grafisch: via een verschuiving van de IS-curve naar rechts). Het resultaat is een hoger inkomen.

Beleid van de centrale bank: een verruiming van het monetaire beleid door de centrale bank leidt tot een hoger inkomen en lagere rente (grafisch: via een verschuiving van de MB-curve naar beneden). Het inkomen stijgt door hogere consumptie en investeringen.

Begrotingsbeleid: een stijging van de overheidsbestedingen of verlaging van de belastingen leidt tot een hoger inkomen (grafisch: via een verschuiving van de IS-curve naar rechts). Het resultaat is een hoger inkomen.

Veranderingen IS-MB blok

• Autonome bestedingen: een verandering van de autonome particuliere consumptie (C₀) of autonome particuliere investeringen (I₀).
  
• Begrotingsbeleid: een verhoging of verlaging van de overheidsbestedingen (O₀) of belastingen (B₀ of b).
  
• Monetair beleid: een verhoging of verlaging van de rente door de centrale bank.