3.1: Brazilië - Tropisch regenwoud

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Het laatste hoofdstuk van Havo-4 (H3) gaat over actuele vraagstukken in Brazilië.  Brazilië is volgend jaar het land dat centraal staat in een deel van het examen. 

Brazilië is het grootste land van Zuid-Amerika en behoort tot de BRIC-landen. Behalve deze sociaal-geografische kenmerken, is er in dit hoofdstuk ook aandacht voor de fysische geografie.

In deze les starten we het hoofdstuk op. Dit hoofdstuk wordt afgesloten met een D-Toets in de eindtoetsweek. 

Hoofdstuk 3: Brazilië

Waar denk je aan bij Brazilië?

Het BNP / hoofd van de bevolking in Brazilië is: (gecorrigeerd voor koopkracht)

Koopkracht geeft aan hoeveel je kunt kopen voor bijvoorbeeld $ 1,- Gecorrigeerd voor koopkracht betekent dus dat er rekening is gehouden met het prijspeil in een land. Ter vergelijking: In Nederland is dat ongeveer $ 50.000

1. Ongeveer $ 20.000 per jaar
2. Ongeveer $ 15.000 per jaar
3. Ongeveer $ 10.000 per jaar
4. Ongeveer $ 5.000 per jaar

Welk deel van het BNP wordt geproduceerd door de agrarische of landbouw sector?

1. 5%
2. 10%
3. 15%
4. 20%

Wat is de belangrijkste exportpartner voor Brazilië?

1. De Europese Unie
2. De Verenigde Staten
3. China
4. India

Hoeveel tropische regenwoud wordt er elke dag gekapt in Brazilië?

1. Vergelijkbaar met 100 voetbalvelden
2. Vergelijkbaar met 5000 voetbalvelden
3. Vergelijkbaar met 1000 voetbalvelden
4. Vergelijkbaar met 2000 voetbalvelden

Welk deel van de Braziliaanse bevolking leeft onder de armoedegrens?

1. Circa 2%
2. Circa 5%
3. Circa 10%
4. Circa 15%

Wat is de urbanisatiegraad van Brazilië?

De urbanisatiegraad is het aandeel van de mensen dat in de stad woont. Over het algemeen geldt dat hoe beter een land is ontwikkeld, hoe hoger de urbanisatiegraad is. De urbanisatiegraad ligt altijd tussen de 0% en 100%. 

1. Circa 25%
2. Circa 45%
3. Circa 65%
4. Circa 85%

In welk klimaat van het klimaatsysteem van Köppen bevinden de tropische regenwouden zich?

1. Af - klimaten
2. Aw - klimaten
3. BS - klimaten
4. Cf - klimaten

Waar gaat het in hoofdstk 3 over? In Havo-4 behandelen we twee aspecten van Brazilië:

• Het Amazonegebied (ecosysteem, problemen, behoud)
• Stedelijke problemen (ongelijkheid, de favela's, etc.)

De eerste paragraaf gaat over het het regenwoud van de Amazone en de volgende zaken staan centraal:

• Je kunt de werking van het Amazonegebied als ecosysteem beschrijven en verklaren. 
• Je kunt het belang van het Amazonegebied beschrijven vanuit verschillende dimensies. 
  
• Je kunt het belang van het Amazonegebied beschrijven op verschillende schaalniveaus.
  

Hoofdstuk 3: Brazilië

• 6% wereldwijd landoppervlak is regenwoud
• Ongeveer de helft van Brazilië is regenwoud
• Regenwouden hebben een uniek ecosysteem

3.2 Rijkdommen van de Amazone

--> Regenwoud

Officieel: een gemeenschap van organismen in een gebied, waarbij er een wisselwerking is tussen de organismen onderling en tussen de organismen en de niet-levende natuur (bodem, water en lucht). 

Wat is een ecosysteem

De biodiversiteit is bijzonder hoog: 50% van de dier- en plantensoorten

De dynamiek is laag. Het regenwoud is (mits ongestoord) in het climaxstadium van het ecosysteem. 

Waarom is het regenwoud een bijzonder ecosyteem?

Brazilië: Tropisch Regenwoud

Etages:

- Bovenste laag: Kroonlaag

     - Warm (meeste zonlicht)

     - Droog (meeste verdamping)

- Middelste etage: Struiken en lagere bomen

     - Veel verdamping --> Minder warm (verdamping kost energie)

     - Minder zonlicht --> Minder grote verschillen dag/nacht

- Onderste etage: Bosvloer

     - Dunne, vruchtbare humuslaag

     - Minder zonlicht, minder planten en dieren

Beredeneer hoe de verschillende etages leiden tot een hogere biodiversiteit

Brazilië: Tropisch Regenwoud

Etages belangrijk:

- Verschillende leefomstandigheden, verschillende planten en dieren: Biodiversiteit is erg hoog

- Weinig temperatuurverschillen (dag/nacht & zomer/winter) en verschillen in neerslag: goede mogelijkheden flora & fauna

Functies ecosysteem

Een ecosysteem heeft verschillende functies, niet alleen voor de natuur, maar ook voor de mens. De vier functies van een ecosysteem zijn:

1. Productiefunctie

2. Draagkrachtfunctie

3. Informatiefunctie

4. Regulatiefunctie

--> Hoe zien deze functies er precies uit voor het tropisch regenwoud? 

De (economische) productiefunctie

De nuttige zaken die het tropisch regenwoud de mens levert

(en die te verkopen of gebruiken zijn)

- Producten centraal

- Grootschalig vs. kleinschalig

Traditioneel leven kleine boeren in het regenwoud op een manier die zwerflandbouw wordt genoemd. 

Er wordt gebruik gemaakt van een zogenaamde slash and burn techniek. 

Brazilië: Tropisch Regenwoud

Zet de elementen in de goede volgorde (1 is eerst, dan 2 enz.)

1

2

3

4

Men brand een stuk bos af

De as geeft een vruchtbare bodem zodat er enkele jaren aan landbouw kan worden gedaan

Na een jaar of 5 wordt de opbrengst lager

Men trekt verder (waarbij het achtergebleven bos zich herstelt)

Volgende les:

1. Economische productiefunctie

2. Draagfunctie voor menselijke activiteiten

3. De informatiefunctie van de natuur

4. De regulatiefunctie van evenwicht in de natuur