Samenvatting hoofdstuk 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Herhaling hoofdstuk 1

Korte herhaling van hoofdstuk 1

Te gebruiken als basis om te leren; niet volledig samenvatting van de te leren stof!

Anders denken

• Memento mori (Gedenk te sterven), wordt carpe diem (Pluk de dag)

• Mensen gaan meer leven voor het leven nu, en niet voor het leven na de dood

• God en geloof blijven heel erg belangrijk, maar het vertrouwen in de kerk wordt minder

Renaissance

• Betekent: wedergeboorte van de Griekse en Romeinse kunst en cultuur

• Periode tussen ongeveer 1450-1600

• Ontstaan in Italië

Humanisme 

Humanus (menselijkheid)

Humanisme: een levensbeschouwing die mensen voorop stelt en uitgaat van de waarde van mensen. Het humanisme streeft naar het goede doen, rechtvaardigheid en het gebruik van je verstand.

Ook veranderingen in het denken:

Ketterij en inquisitie 

• Kritiek op de kerk door "ketters".
• Paus richtte rechtbank op om ketters te veroordelen: de inquisitie. 
• Inquisitie: terugkeren naar de kerk of gemarteld worden of anders op de brandstapel. 

Problemen in de kerk

• Lutheranen: volgelingen van Luther. Volgens Luther was de vorst de baas van de kerk en niet de paus.
  

• Calvinisten: volgelingen van Calvijn. Volgens hem bepalen de gelovigen zelf wat er in de kerk gebeurt.
  

• Hervormers: Mensen zoals Luther en Calvijn vonden dat de kerk moest veranderen.

Splitsing 

De Nederlanden onder Karel V

• Rond 1550 Karel V heer van de Lage Landen. 
  
• Deze had hij verkregen door huwelijkspolitiek voorouders (groen) en oorlogen (oranje). 
• Karel V bepaalde buitenlandse politiek en voeren oorlogen. 

Karel V streeft naar eenheid

Doelen Karel V in de Nederlanden:

• De gewesten méér op dezelfde manier en vanuit dezelfde plaats (Brussel) besturen: centralisatie
• Verspreiding protestantisme tegen gaan.

Hoe?

- Strengere straffen ketters

- Aanstellen stadhouder: plaatsvervanger in elk gewest.

- Stadhouder ook legeraanvoerder gewest

Filips II streeft naar eenheid

Doelen Karel V in de Nederlanden:

• De gewesten méér op dezelfde manier en vanuit dezelfde plaats (Brussel) besturen: centralisatie
• Verspreiding protestantisme tegen gaan.

Hoe?

- Strengere straffen ketters

- Aanstellen stadhouder: plaatsvervanger in elk gewest.

- Stadhouder ook legeraanvoerder gewest

Nog fanatieker dan zijn vader!

De eerste jaren van de opstand

• Na de beeldenstorm werd Alva gestuurd om orde op              zaken te stellen in de Nederlanden.
• Willem van Oranje viel vanuit Duitsland in 1568 met              verschillende legers de Nederlanden binnen.
• Deze aanval mislukte vrijwel in zijn geheel, maar zette          wel een gebeurtennis in gang die wij de Opstand of                Tachtigjarige oorlog noemen.

De eerste jaren van de opstand

• De watergeuzen, een groep opstandelingen die als piraten de Nederlandse wateren onveilig maakte, boekte op 1 april 1572 hun eerste succes. Zij veroverde Den Briel. 

De Nederlanden raken verdeeld

• In 1579 besluiten de Zuidelijke Nederlanden trouw te blijven aan de Spaanse koning. Als reactie hierop verenigen de Noordelijke gewesten zich in de Unie van Utrecht. 
• Deze gewesten gingen samenwerken tegen de Spaanse koning. 
• Ook werd er afgesproken dat er gewetensvrijheid kwam.

De Republiek: politiek-bestuurlijk

• Het was heel bijzonder in deze tijd dat Nederland een republiek was.   In de rest van Europa was elk land een koninkrijk. 
• De Republiek kreeg geen centraal bestuur, elk gewest had weer zijn   eigen wetten. 
• Als er toch iets besloten moest worden dat het hele land aanging,   werd dat overlegd in de Staten-Generaal. 

De Republiek: cultureel

Er was geen verplichte godsdienst in de Republiek. 

Er waren echter wel regels: als je katholiek was, mocht dat niet in het openbaar, maar je mocht er niet voor gestraft worden. 

→ gewetensvrijheid

= niet hetzelfde als geloofsvrijheid!

• je mocht alleen in het bestuur van de Republiek als je calvinistisch was
• er waren geen katholieke kerken 

Het einde van de opstand

Nederland begon steeds sterker te staan tegen het leger van Filips II.

Oorzaken:

1. De handel in de Republiek ging erg goed, waardoor er genoeg geld was om oorlog te voeren en soldaten te betalen
2. Spanje voerde heel veel oorlogen tegelijk
3. Nederland werd gesteund door Engeland en Frankrijk
4. Maurits van Oranje, de legeraanvoerder, zorgde ervoor dat het leger goed getraind werd.

Het einde van de opstand

Rond 1600 leek de strijd uitzichtloos te worden. Hierdoor werd er  besloten om een wapenstilstand te ondertekenen van 1609-1621.

Uiteindelijk kwam er in 1648 eindelijk
vrede, tijdens de Vrede van Münster.