3. Grenzen in de Grondwet en grondrechten
1 / 21
Lesduur is: 40 minIntroductie
Dit is de laatste les uit een lessenreeks van drie lessen over de Nederlandse grondwet en grondrechten en hoe die effect hebben op leerlingen. Deze lessen zijn ook los van elkaar inzetbaar.
Lesduur: 30 minuten
Instructies
Les 3: Grenzen in de grondwet en grondrechten
Doelen van de les
- Aan het eind van de les kunnen de leerlingen omschrijven hoe waarden kunnen botsen.
- Daarnaast kunnen ze uitleggen hoe de waarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit met elkaar kunnen botsen in de Grondwet.
De doelen van deze les sluiten aan op op kerndoel 3: democratische waarden uit de kerndoelen burgerschap en digitale geletterdheid.
Voorbereiding
- Neem de slides door en de bijbehorende notities.
- Bekijk de docenthandleiding waar al deze notities in staan.
- Bekijk de docenthandleiding waar al deze notities in staan.
Benodigdheden
- Centraal scherm om de les te tonen
- Internet
- Devices voor de leerlingen of pennen en papier
- Internet
- Devices voor de leerlingen of pennen en papier
Instructies
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 3 - Tekstslide
Aan het eind van deze les kunnen de leerlingen uitleggen dat de waarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit met elkaar botsen in de grondwet.
Vraag aan de leerlingen wat het woord 'waarden' betekent. Klik op de hotspot-asterix voor een definitie van het woord.
Slide 4 - Tekstslide
Stellingenspel
In de spinner staan stellingen die te maken hebben met waarden.
- Draai aan de spinner en lees de stelling voor die verschijnt. Draai minimaal drie keer.
- Laat de leerlingen aan één kant van het lokaal gaan staan als ze het eens zijn en aan de andere kant als ze het oneens zijn. (Rustigere optie: staan of zitten)
- Laat ze vervolgens hun keuze toelichten.
Slide 5 - Tekstslide
Deze slide legt uit hoe waarden kunnen botsen en waarom dit gebeurt.
Laat vervolgens de vraag zien 'Waarom gebeurt dit?'. Kunnen de leerlingen zich dat voorstellen na het stellingspel wat ze hebben gespeeld?
Wat
betekenen
deze waarden
voor jou?
Bedenk drie woorden per waarde.
Slide 6 - Woordweb
Woordweb
Vraag: wat betekenen de waarden vrijheid, gelijkheid of solidariteit voor jou?
Vraag: wat betekenen de waarden vrijheid, gelijkheid of solidariteit voor jou?
Doel opdracht: leerlingen denken na over wat deze waarden voor hun betekenen.
Met device: leerlingen vullen per waarde minimaal drie woorden in die duidelijk maken wat deze waarde voor hen betekent.
Nadat de leerlingen hun antwoorden hebben ingevuld, bespreek je deze met hen. Versleep de antwoorden naar het juiste thema.
Nadat de leerlingen hun antwoorden hebben ingevuld, bespreek je deze met hen. Versleep de antwoorden naar het juiste thema.
In korte tijd delen leerlingen hun idee of ervaring en wordt duidelijk welke overeenkomsten/verschillen er zijn.
Maak eventueel gezamenlijk een definitie van de drie waarden.
Hoe beschermt de Grondwet
deze waarden denk je?
Slide 7 - Open vraag
Open vraag: hoe beschermt de Grondwet de waarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit denk je?
Slide 8 - Tekstslide
De waarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit komen terug in de grondrechten van de Grondwet.
In welke grondrechten komen deze waarden terug?
Slide 9 - Tekstslide
In deze grondrechten komen de waarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit terug.
Activiteit:
Trek klassikaal lijntjes met het LessonUp tekenpotlood (rechtsonderin) welke waarde bij welke artikelen horen.
Trek klassikaal lijntjes met het LessonUp tekenpotlood (rechtsonderin) welke waarde bij welke artikelen horen.
Een artikel kan bij meerdere waarden horen. Artikel 1 past bijvoorbeeld bij zowel vrijheid als gelijkheid.
Na het categoriseren:
In de eerste les is het verschil tussen klassieke en sociale grondrechten uitgegeld. Kunnen de leerlingen zien welke grondrechten klassiek en sociaal zijn?
Goed om te weten:
"De Grondwet kent geen rangorde tussen de grondrechten. Art. 1 is dan ook niet belangrijker dan Art. 23 Gw. Als zich conflicten tussen grondrechten voordoen, zal de rechter de belangen die op dat moment in het geding zijn, tegen elkaar afwegen."
"De Grondwet kent geen rangorde tussen de grondrechten. Art. 1 is dan ook niet belangrijker dan Art. 23 Gw. Als zich conflicten tussen grondrechten voordoen, zal de rechter de belangen die op dat moment in het geding zijn, tegen elkaar afwegen."
Slide 10 - Tekstslide
Rollenspel: Tijdens de pauze supermarkt bezoeken
Doel: Verkennen van de botsing tussen recht tot gelijke behandeling en veiligheidsmaatregelen.
Opdracht: Voer het rollenspel uit waarbij leerlingen de rol aannemen van verschillende belanghebbenden: leerling, supermarkt eigenaar, millennial en cafetariamedewerker school. Deze partijen zijn allen betrokken bij deze situatie.
Hoe werkt het?
- Verdeel de klas in vier groepen en wijs elke groep een rol toe.
- Lees dit scenario aan de vier groepen voor: "Leerlingen willen graag wat lekkers halen tijdens de pauze. De dichtstbijzijnde supermarkt laat alleen twee leerlingen per keer naar binnen met een mandje. Ook moeten ze hun tassen achterlaten bij de ingang."
- Laat elke groep hun standpunt presenteren en onderhandel over een oplossing die zowel veiligheid als gelijke behandeling bevorderd.
Reflecteer op hoe verschillende belangen conflicteren en hoe een balans kan worden gevonden.
Slide 11 - Tekstslide
Rollenspel: Tijdens de pauze supermarkt bezoeken
Doel: Verkennen van de botsing tussen recht tot gelijke behandeling en veiligheidsmaatregelen.
Opdracht: Voer het rollenspel uit waarbij leerlingen de rol aannemen van verschillende belanghebbenden: leerling, supermarkt eigenaar, millennial en cafetariamedewerker school. Deze partijen zijn allen betrokken bij deze situatie.
Hoe werkt het?
- Verdeel de klas in vier groepen en wijs elke groep een rol toe: burger, politie, overheid, bedrijf.
- Lees dit scenario aan de vier groepen voor: "Leerlingen willen graag wat lekkers halen tijdens de pauze. De dichtstbijzijnde supermarkt laat alleen twee leerlingen per keer naar binnen met een mandje. Ook moeten ze hun tassen achterlaten bij de ingang."
- Laat elke groep hun standpunt presenteren en onderhandel over een oplossing die zowel veiligheid als gelijke behandeling bevorderd.
Reflecteer op hoe verschillende belangen conflicteren en hoe een balans kan worden gevonden.
Slide 12 - Tekstslide
Rollenspel: privacy vs. publieke veiligheid
Doel: Verkennen van de botsing tussen privacyrechten en veiligheidsmaatregelen.
Opdracht: Voer het rollenspel uit waarbij leerlingen de rol aannemen van verschillende belanghebbenden: burgers, overheidsfunctionarissen, politie en bedrijven. Deze partijen zijn allen betrokken bij een discussie over privacy en veiligheid.
Hoe werkt het?
- Verdeel de klas in vier groepen en wijs elke groep een rol toe: burger, politie, overheid, bedrijf.
- Lees dit scenario aan de vier groepen voor: "De overheid denkt er aan om het aantal bewakingscamera's in stadscentrums te verhogen om criminaliteit te verminderen, maar dit roept zorgen op over de privacy van burgers die constant worden gefilmd."
- Laat elke groep hun standpunt presenteren en onderhandel over een oplossing die zowel privacy als veiligheid probeert te balanceren.
Reflecteer op hoe verschillende belangen conflicteren en hoe een balans kan worden gevonden.
Slide 13 - Tekstslide
Rollenspel: privacy vs. publieke veiligheid
Doel: Verkennen van de botsing tussen privacyrechten en veiligheidsmaatregelen.
Opdracht: Voer het rollenspel uit waarbij leerlingen de rol aannemen van verschillende belanghebbenden: burgers, overheidsfunctionarissen, politie en bedrijven. Deze partijen zijn allen betrokken bij een discussie over privacy en veiligheid.
Hoe werkt het?
- Verdeel de klas in vier groepen en wijs elke groep een rol toe: burger, politie, overheid, bedrijf.
- Lees dit scenario aan de vier groepen voor: "De overheid denkt er aan om het aantal bewakingscamera's in stadscentrums te verhogen om criminaliteit te verminderen, maar dit roept zorgen op over de privacy van burgers die constant worden gefilmd."
- Laat elke groep hun standpunt presenteren en onderhandel over een oplossing die zowel privacy als veiligheid probeert te balanceren.
Reflecteer op hoe verschillende belangen conflicteren en hoe een balans kan worden gevonden.
Slide 14 - Tekstslide
Rollenspel: Meer vrouwen in bestuursfuncties
Doel: Verkennen van de botsing tussen vrijheid, gelijkheid en solidariteit.
Opdracht: Voer het rollenspel uit waarbij leerlingen de rol aannemen van verschillende belanghebbenden: burgers, overheidsfunctionarissen, politie en bedrijven. Deze partijen zijn allen betrokken bij een discussie over privacy en veiligheid.
Hoe werkt het?
- Verdeel de klas in vier groepen en wijs elke groep een rol toe: burger, politie, overheid, bedrijf.
- Lees dit scenario aan de vier groepen voor: "Er is een debat gaande over het invoeren van een bepaald percentage vrouwen in bestuursfuncties om gelijkheid te bevorderen, maar het kan worden gezien als een inperking van de vrijheid van bedrijven om hun eigen personeel te kiezen."
- Laat elke groep hun standpunt presenteren en onderhandel over een oplossing die zowel privacy als veiligheid probeert te balanceren.
Reflecteer op hoe verschillende belangen conflicteren en hoe een balans kan worden gevonden.
Slide 15 - Tekstslide
Rollenspel: privacy vs. publieke veiligheid
Doel: Verkennen van de botsing tussen privacyrechten en veiligheidsmaatregelen.
Opdracht: Voer het rollenspel uit waarbij leerlingen de rol aannemen van verschillende belanghebbenden: burgers, overheidsfunctionarissen, politie en bedrijven. Deze partijen zijn allen betrokken bij een discussie over privacy en veiligheid.
Hoe werkt het?
- Verdeel de klas in vier groepen en wijs elke groep een rol toe: burger, politie, overheid, bedrijf.
- Lees dit scenario aan de vier groepen voor: "De overheid denkt er aan om het aantal bewakingscamera's in stadscentrums te verhogen om criminaliteit te verminderen, maar dit roept zorgen op over de privacy van burgers die constant worden gefilmd."
- Laat elke groep hun standpunt presenteren en onderhandel over een oplossing die zowel privacy als veiligheid probeert te balanceren.
Reflecteer op hoe verschillende belangen conflicteren en hoe een balans kan worden gevonden.
Kun je zelf een ander voorbeeld van
een botsing tussen grondrechten bedenken?
Slide 16 - Open vraag
Open vraag: Kun je zelf een ander voorbeeld van een botsing tussen grondrechten bedenken?
Soms kunnen grondrechten elkaar in de weg zitten. Bijvoorbeeld, het recht op vrijheid van meningsuiting kan botsen met het recht op gelijke behandeling als iemand discriminerende dingen zegt. Ook kan het recht op vrijheid van religie botsen met gelijke behandeling als bepaalde religieuze praktijken discrimineren. Demonstraties en vergaderingen mogen, maar als ze de veiligheid in gevaar brengen, kan dat een probleem worden. Verder, als we onze privacy willen beschermen, kan dat botsen met maatregelen om de samenleving te beschermen, zoals surveillance. Deze conflicten laten zien dat het een uitdaging is om de balans te vinden tussen individuele rechten en het algemeen belang.
STELLING
De botsingen in de Grondwet
hebben effect op mij.
Slide 17 - Poll
Deze slide heeft geen instructies
Hoe hebben deze botsingen
wel/ niet effect op jou?
wel/ niet effect op jou?
Slide 18 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 19 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 20 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 21 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
