Steden & Staten > Les 1 > Handel & Steden

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

Handel en Steden

• Wat heeft een Middeleeuwse stad?
  
• Wat is een hofstelsel?
  
• Hoe ontstond handel?
  
• Wat zijn ambachten?
  
• Hoe groeide een stad?
  

Steden en Staten les 1

Tule.slo Kerndoel 51

tijdbalk

gebeurtenissen en ontwikkelingen van verschillende mensen op één tijdbalk

tijdbalken met verschillende intervallen

jaartallen voor begin en einde van gebeurtenissen, ontwikkelingen en het leven van mensen

Tule.slo kerndoel 52/53

een middeleeuwse stad

markt

kerk

stadsmuur

stadspoort

koopmanshuis

Tule.slo kerndoel 52/53

opkomst van handel en ontstaan van steden

overschotten in landbouw: ontstaan handel

ontstaan van steden

ambacht en handel in steden

C | De Hanze

samenwerking in de handel tussen de Hanzesteden in de Nederlanden (Zutphen, Deventer, Zwolle en Kampen)

opkomst van de stedelijke burgerij en toenemende zelfstandigheid van steden          

bestuur van de stad

ambachten en gilden

burgers

stadsrechten

C | Hebban olla vogala

C | Floris V

bouwde de Ridderzaal en het Muiderslot

kwam op voor de boeren (der Keerlen God)

Hoe zou dit...

Hoe zou dit tijdvak kunnen heten?

• Jagers en Boeren?
  
• Grieken en Romeinen?
  
• Monniken en Ridders? 
  
• Of iets anders?
  

Al gehad. Over de prehistorie, jagers, mammoeten, nomaden en uitvinding landbouw en boeren.

Al gehad. Over de Grieken, Alexander de Grote, De Romeinen, democratie, geld, godsdienst, gewoontes, Romeinse Limes, Hannibal Barkas en mythologie. (Romulus & Remus, Doos van Pandora, Jason en de Minotaurus, Paard van Troje, Aeneas)

Al gehad. Over ridders, kastelen, toernooien, volksverhuizingen, hofstelsel, horigen, monniken, kloosters, Willibrord, Bonefatius, Karel de Grote en kruistochten.

Dit ga je leren. 

• Het ontstaan van Middeleeuwse steden. 
  
• De Hanze (steden)
  
• Wie doet wat in de stad?(burgerij, bestuur, ambacht en gilden)
  
• Floris V
  

Sleep naar het juiste tijdvak.

Zeus de oppergod

Karel de Grote

Romeinse Limes

Mammoet

Middeleeuwse stad

We leren over Middeleeuwse steden

In de tijd van Ridders en Monniken was een kasteel met huizen eromheen een manier om te wonen. Maar dat is natuurlijk nog geen stad. Hoe er steden kwamen, daarover ga je leren!

Na Karel de Grote

Nadat keizer Karel de Grote (747-814) een groot rijk had opgezet, verdeelde hij het onder zijn zonen. Deze koningen verdeelden het onder de leenheren, die de horigen het werk lieten doen.

Drie standen

In de Middeleeuwen was er een standenmaatschappij.

Er werd verschil gemaakt tussen mensen. Tussen arm en rijk. 

De koning stond bovenaan. (Koninginnen, prinsen, prinsessen)

1. Geestelijkheid (mensen van de kerk)
   
2. Adel (Ridders, Graven, Hertogen)
   
3. Burgers (gewone mensen)
   

 

Sleep mij

Ik ben de burger.

Sleep mij

Ik ben de geestelijke

Sleep mij

Ik ben de adel

Kijk goed!

Herken jij de drie standen?

Wat ga je leren?

• Wat heeft een Middeleeuwse stad?
• Wat is een hofstelsel?
• Hoe ontstond handel?
• Wat zijn ambachten?
• Hoe groeide een stad?

Markt

1. Wat zie je?
   
2. Waarom is het er?
   
3. Welke mensen komen er?
   
4. Wat ken jij in de tijd van NU dat erop lijkt?
   

Kerk

1. Wat zie je?
   
2. Waarom is het er?
   
3. Welke mensen komen er?
   
4. Wat ken jij in de tijd van NU dat erop lijkt?
   

Stadsmuur

1. Wat zie je?
   
2. Waarom is het er?
   
3. Welke mensen komen er?
   
4. Wat ken jij in de tijd van NU dat erop lijkt?
   

Stads-muur

1. Wat zie je?
   
2. Waarom is het er?
   
3. Welke mensen komen er?
   
4. Wat ken jij in de tijd van NU dat erop lijkt?
   

Stadspoort

1. Wat zie je?
   
2. Waarom is het er?
   
3. Welke mensen komen er?
   
4. Wat ken jij in de tijd van NU dat erop lijkt?
   

Koopmanshuis

1. Wat zie je?
   
2. Waarom is het er?
   
3. Welke mensen komen er?
   
4. Wat ken jij in de tijd van NU dat erop lijkt?
   

Kerk

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, sleep mij dan.

Plein

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Stadsmuur

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Agora

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Tempel

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Stadspoort

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Markt

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Koopmanshuis

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Welke 5 plaatsen horen er bij een middeleeuwse stad?

Wat ga je leren?

• Wat heeft een Middeleeuwse stad? ✔
• Wat is een hofstelsel?
• Hoe ontstond handel?
• Wat zijn ambachten?
• Hoe groeide een stad?

Hofstelsel

De horigen moesten het land bewerken van de kasteelheer (leenman). 

In ruil daarvoor kregen ze bescherming. 

Horige

Als horige had je weinig rechten. Je kasteelheer kon bepalen met wie je trouwde, wanneer je vrij had, en hoeveel van de oogst je moest betalen.

Wat ga je leren?

• Wat heeft een Middeleeuwse stad? ✔
• Wat is een hofstelsel? ✔
• Hoe ontstond handel?
• Wat zijn ambachten?
• Hoe groeide een stad?

De rijken worden rijker

Alles staat in dienst van de ridder van adel, de kasteelheer, de leenman. 

Deze wordt steeds rijker, de armen blijven arm. Daar kan de kerk weining aan veranderen, hoe de monniken ook helpen,

Maar dan!

Door het grote rijk van Karel de Grote is er tientallen jaren geen oorlog in het rijk. Natuurlijk zijn er wel de kruistochten. 

Vrede brengt voorspoed

De horigen bewerken het akkerland goed. Er komt steeds meer oogst. De bevolking groeit. En met meer oogst is er meer voer voor de dieren. Er komen steeds meer varkens, paarden, koeien, melk, kaas, graan, tarwe. Zelfs meer dan de kasteelheer op kan, of kan bewaren! En weggooien is zonde... wat nu? 

Weet je het nog?

De boeren komen erachter dat je meer kan oogsten door een jaar niets te verbouwen. Braakliggende grond, noem je dat. Dan komen er weer voedingsstoffen in de grond. Net als jij, na je boterham en een dutje. 

Braakliggende grond =

1. Grond waar braaksel (spuug) op ligt
2. Grond met een gewas wat je kunt oogsten
3. Grond wat een jaar lang rust krijgt
4. Grond voor erg misselijke horigen

Rust in het land

Het jaar 1000. Er waren geen aanvallen meer van wilde volken als de Germanen, Hunnen en Vandalen. Er zijn geen volksverhuizingen meer, koningen hebben het land verdeeld. 

Meer, meer, meer!

De oogsten doen het steeds beter. Er is meer voedsel, dus meer mensen. Er is meer te verkopen, dus de markten zijn groter. De horigen houden meer over, en kunnen soms koopman te worden. Koopmannen verhandelen hun oogst, spullen of iets wat ze goed kunnen.

Wat ga je leren?

• Wat heeft een Middeleeuwse stad? ✔
• Wat is een hofstelsel? ✔
• Hoe ontstond handel? ✔
• Wat zijn ambachten?
• Hoe groeide een stad?

Ontstaan van steden

(01:19)

Mensen op leven een bultje

De koopmannen trokken naar de dorpen. Daar was steeds meer te beleven. Meer handel, meer werk, en dus meer mensen. Dit trok weer meer arme mensen aan die hoopten werk te kunnen krijgen. Binnen de kasteelmuren werd het vol...

Ambacht

Als je geen oogst hebt om te verkopen, kon je een dienst verkopen. Een dienst is iets doen voor een ander. Je had dan een ambacht: een vak, een beroep. Voorbeelden van ambachten zijn: timmeren, touw maken, naaien, vlechten, koken, enzovoort.

Wat ga je leren?

• Wat heeft een Middeleeuwse stad? ✔
• Wat is een hofstelsel? ✔
• Hoe ontstond handel? ✔
• Wat zijn ambachten? ✔
• Hoe groeide een stad?

Van kasteel tot stad

Een kasteel kon zo een dorp worden. En als er veel marktlui kwamen wonden, kon het een stad worden. Er was wel een probleem: de kasteelmuren. Die zorgden ervoor dat iedereen in kleine huizen woonden rondom het kasteel woonden.

Een oplossing was om extra muren te maken: stadsmuren met een stadspoort.

Houten huizen

(01:20)

Een vestingstad

(01:17)

Stadsrechten

(01:49)

De markt met kooplieden

(01:39)

Wat ga je leren?

• Wat heeft een Middeleeuwse stad? ✔
• Wat is een hofstelsel? ✔
• Hoe ontstond handel? ✔
• Wat zijn ambachten? ✔
• Hoe groeide een stad? ✔

Welke drie standen waren er?

1. Geestelijken, adel, soldaten
2. Soldaten, adel, boeren
3. Geestelijken, adel, boeren

Wat heeft een Middel-eeuwse stad?

Wat is 

een hofstelsel?

Hoe ontstond handel

?

Wat zijn ambachten

?

Hoe groeide een stad?

Een kasteel had veel koopmannen en een grote markt. Ruimte rondom kasteel werd volgebouwd tot het vol was. Overal waren houten huizen. Een stadmuur met stadspoorten gebouwd. Nu was er meer ruimte om te wonen. 

• kerk 
  
• koopmanshuis
  
• stadsmuur
  
• markt
  
• stadspoort
  

Een koning verdeelde zijn land. Leenmannen (vazallen) kregen een stuk grond. Horigen (boeren) bewerkten dit land in ruil voor bescherming.

Boeren wisten steeds beter land te bewerken. Ook kwamen ze erachter dat grond braak laten de grond verbeterde. (drieslagenstelsel) Er kwam meer oogst. Boeren werden koopmannen. Koopmannen verhandelden oogst of zichzelf, als ze iets goed konden maken of doen.

Een ambacht is een ander woord voor beroep of vak. 

Bedankt voor je inzet.

• Schuif je stoel aan
  
• Ruim je spullen op
  
• Verlaat het lokaal rustig