Les 17 | Grammatica: enkelvoudige en samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom, H3L!

Les 17 | Grammatica: enkelvoudige en samengestelde zinnen

Deze week

• Maandag: zinsdelen
  
• Woensdag: enkelvoudige en samengestelde zin
• Vrijdag: lezen + leren 

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Enkelvoudige zin: zin met 1 persoonsvorm 

(Rico heeft een krantenwijk.) 

Samengestelde zin: zin met meer dan 1 persoonsvorm
(Rico heeft een krantenwijk, want hij spaart voor een scooter.)

Samengestelde zin: voegwoorden

Nevenschikkende voegwoorden: dus, en, maar, of, want

Ik moet naar school, maar het regent hard, dus ik heb geen zin.

Onderschikkende voegwoorden: alle andere
Ik moet naar school, hoewel ik geen zin heb, omdat het hard regent

Samengestelde zin: hoofd- en bijzinnen

Hoofdzinnen: bij nevenschikkende voegwoorden

Ik moet naar school, maar het regent hard, dus ik heb geen zin.

Onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar, er passen bijna nooit andere zinsdelen tussen. 

Persoonsvorm staat voor in de zin: 1e of 2e plaats

Samengestelde zin: hoofd- en bijzinnen

Bijzinnen: na onderschikkende voegwoorden

Ik moet naar school, hoewel ik geen zin heb, omdat het hard regent

Tussen onderwerp en persoonsvorm kúnnen wel andere zinsdelen staan.

Persoonsvorm staat vaak op de laatste plek/achter in de zin.

Let op! 'OF'

Het voegwoord 'of' kan soms onderschikkend en soms nevenschikkend zijn. 

Keuze: Wil je pizza of (wil je) friet? > nevenschikkend

Anders: Ik weet nog niet of hij komt. > onderschikkend

Onderschikkend of nevenschikkend voegwoord?

Schrijf het voegwoord in de zin op. Schrijf er ook bij of het onderschikkend of nevenschikkend is.

Opdracht

1. Janos kan viool spelen en Milos speelt xylofoon. 
2. In mijn agenda staat, dat ik vanmiddag een vergadering heb. 
3. Nadat hij Marieke ten huwelijk gevraagd had, kon Jacob zich wel voor zijn hoofd slaan. 
4. Joanna wilde meer sporten, daarom kocht ze een hometrainer.
5. Erik fietst graag, maar Pieter houdt meer van wandelen. 

Janos kan viool spelen en Milos speelt xylofoon.

1. onderschikkend voegwoord
2. nevenschikkend voegwoord

In mijn agenda staat, dat ik vanmiddag een vergadering heb.

1. onderschikkend voegwoord
2. nevenschikkend voegwoord

Nadat hij Marieke ten huwelijk gevraagd had, kon Jacob zich wel voor zijn hoofd slaan.

1. onderschikkend voegwoord
2. nevenschikkend voegwoord

Joanna wilde meer sporten, daarom kocht ze een hometrainer.

1. onderschikkend voegwoord
2. nevenschikkend voegwoord

Erik fietst graag, maar Pieter houdt meer van wandelen.

1. onderschikkend voegwoord
2. nevenschikkend voegwoord

Structuur van een zin

Bij onderschikkend voegwoord: bijzin + hoofdzin / hoofdzin + bijzin

Bij nevenschikkend voegwoord: hoofdzin + hoofdzin

Schrijf nu van de zinnen op welke structuur ze hebben.

Opdracht

1. Janos kan viool spelen en Milos speelt xylofoon. 
2. In mijn agenda staat, dat ik vanmiddag een vergadering heb. 
3. Nadat hij Marieke ten huwelijk gevraagd had, kon Jacob zich wel voor zijn hoofd slaan. 
4. Joanna wilde meer sporten, dus kocht ze een hometrainer.
5. Erik fietst graag, maar Pieter houdt meer van wandelen. 

Janos kan viool spelen en Milos speelt xylofoon.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin
3. bijzin + hoofdzin

In mijn agenda staat, dat ik vanmiddag een vergadering heb.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin
3. bijzin + bijzin

Nadat hij Marieke ten huwelijk gevraagd had, kon Jacob zich wel voor zijn hoofd slaan.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin
3. bijzin + hoofdzin

Joanna wilde meer sporten, daarom kocht ze een hometrainer.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin
3. bijzin + hoofdzin

Erik fietst graag, maar Pieter houdt meer van wandelen.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin
3. bijzin + hoofdzin

SO woensdag

• Zinsdelen: pv, ond, wg, lv, mv, ng, bwb
  
• Woordsoorten: blw, olw, zn, bn, bw, vz, tw, zww, kww, hww, vr. vnw, aanw. vnw, pers. vnw, bez. vnw, onbep. vnw
  
• Samengestelde en enkelvoudige zinnen: hoofdzin of bijzin?
  
• Samengestelde zinnen: hoofdzin + hoofdzin, hoofdzin + bijzin of bijzin + hoofdzin?
  
• Voegwoorden