week 21

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Planning dinsdag

- Het laatste proefwerk

- Start grammatica

(persoonsvorm en zinsdelen)

- Zelfstandig werken

Grammatica

Redekundig ontleden (zinsdelen)

persoonsvorm en zinsdelen, onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp

Taalkundig ontleden (woordsoorten)

Werkwoorden, zelfstandig naamwoord en lidwoord, bijvoeglijk naamwoord en voorzetsels

redekundig ontleden (zinsdelen)

1. Persoonsvorm: tijdproef of vraagproef

2. Zinsdelen: welke woorden horen bij elkaar? Welk woord of groepje woorden kun je voor de persoonsvorm zetten?

3. Onderwerp: Wie/wat + persoonsvorm?

4. Werkwoordelijk gezegde: Alle werkwoorden in de zin. Wat doet het onderwerp?

5. Lijdend voorwerp: Wie/wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

Maak aantekeningen!

persoonsvorm vinden

Wat is de persoonsvorm?
'In zijn broek heeft Tom een scheur.'

1. zijn
2. Tom
3. heeft
4. Er is geen persoonsvorm.

Wat is de persoonsvorm?
'Houd eens je mond.'

1. Houd
2. Er is geen persoonsvorm.
3. eens

De persoonsvorm is altijd een werkwoord.

1. waar
2. niet waar

wat is de persoonsvorm:
Jacob wil heel graag gamen.

1. Jacob
2. gamen
3. wil
4. graag

Wat zijn zinsdelen?

• Een zin bestaat uit zinsdelen.
• Een zinsdeel kan bestaan uit één woord, maar ook uit een paar woorden die bij elkaar horen.

Zinsdelen vinden

Voorbeeld

Tussen zinsdelen zet je deze streepjes: |

Stap 1: zoek de persoonsvorm en zet deze tussen 2 streepjes: 

je hebt het eerste zinsdeel al gevonden!

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven.

Stap 2: welke woorden kunnen vóór de persoonsvorm staan? Puzzelen en schuiven maar!

De dokter  heeft  aan de patiënt een pijnlijke prik  gegeven

• De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven
  
• Aan de patiënt | heeft | de dokter een pijnlijke prik | gegeven
  
• Een pijnlijke prik | heeft | de dokter aan de patiënt | gegeven
  

De dokter  heeft  aan de patiënt een pijnlijke prik  gegeven

Na deze slide zijn twee routes mogelijk:

1. naar het online schoolbord (link in volgende dia), en hier meeschrijven met de antwoorden van de leerlingen.

2. De leerlingen laten vertellen en met de dia's 14-16 nog eens kort uitleggen en illustreren hoe het werkt.

De dokter | heeft | aan de patiënt | een pijnlijke prik | gegeven

1. zoek eerst de persoonsvorm (pv)

2. zoek welke zinsdelen er vóór de persoonsvorm passen

3. plaats zinsdeelstrepen

De baby slaapt zacht

In de middag probeerde hij te leren

Op het terras valt de plant opeens om

Moeilijk, want een splitsbaar werkwoord en een dubbelzinnige zin. 

Aan de slag

Maak nu de opdrachten van hoofdstuk 1 Taalverzorging (persoonsvorm en zinsdelen)

Planning woensdag

- Korte herhaling persoonsvorm en zinsdelen

- Instructie redekundig ontleden (onderwerp)

- Zelfstandig werken

Grammatica

Redekundig ontleden (zinsdelen)

persoonsvorm en zinsdelen, onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp

Taalkundig ontleden (woordsoorten)

Werkwoorden, zelfstandig naamwoord en lidwoord, bijvoeglijk naamwoord en voorzetsels

redekundig ontleden (zinsdelen)

1. Persoonsvorm: tijdproef of vraagproef

2. Zinsdelen: welke woorden horen bij elkaar? Welk woord of groepje woorden kun je voor de persoonsvorm zetten?

3. Onderwerp: Wie/wat + persoonsvorm?

4. Werkwoordelijk gezegde: Alle werkwoorden in de zin. Wat doet het onderwerp?

5. Lijdend voorwerp: Wie/wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

Maak aantekeningen!

Het onderwerp (OW)

Betekenis: is wie of wat iets doet in een zin 

Dus: wie/wat + PV?

Je vindt het onderwerp door:

1. Je af te vragen: wie of wat doet iets?
2. De persoonsvorm van getal veranderen. Welk woord verandert mee?

Het onderwerp staat vaak naast de persoonsvorm

Het onderwerp kan 1 woord zijn, maar soms ook meerdere ('opa en oma')

Wat is het OW?
Vanaf volgende week hebben wij lekker drie weken vakantie.

1. Volgende week
2. hebben
3. lekker
4. wij

Wat is het OW?

Vraag jij wel eens om hulp?

1. Vraag
2. jij
3. wel
4. eens

Wat is het OW?
De mentor en haar klas hebben gisteren een klassenuitje gehad.

1. hebben
2. De mentor en haar klas
3. gisteren
4. een klassenuitje

Wat is het OW?
Voor volgend zomer gaan opa en oma met ons mee op vakantie.

1. ons
2. vakantie
3. volgend zomer
4. opa en oma

Oefenen

Persoonsvorm, zinsdelen en onderwerp

1. Lotte en Tom hebben hun huiswerk voor de hele week al af.

2. Waarom ga je morgen niet naar school toe?

3. Wij houden niet van ijs!

Aan de slag

Maak de opdrachten van hoofdstuk 1 Taalverzorging (persoonsvorm en zinsdelen) en hoofdstuk 2 Taalverzorging (onderwerp)

Planning maandag

- Herhaling persoonsvorm, zinsdelen en onderwerp

- Instructie: werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp

- Zelfstandig werken

Grammatica

Redekundig ontleden (zinsdelen)

persoonsvorm en zinsdelen, onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp

Taalkundig ontleden (woordsoorten)

Werkwoorden, zelfstandig naamwoord en lidwoord, bijvoeglijk naamwoord en voorzetsels

redekundig ontleden (zinsdelen)

1. Persoonsvorm: tijdproef of vraagproef

2. Zinsdelen: welke woorden horen bij elkaar? Welk woord of groepje woorden kun je voor de persoonsvorm zetten?

3. Onderwerp: Wie/wat + persoonsvorm?

4. Werkwoordelijk gezegde: Alle werkwoorden in de zin. Wat doet het onderwerp?

5. Lijdend voorwerp: Wie/wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

Noteer de persoonsvorm

Wij hebben deze week geoefend met grammatica.

Noteer de persoonsvorm

Wij hebben deze week geoefend met grammatica.

Hebben wij deze week geoefend met grammatica?

Hadden wij deze week geoefend met grammatica?

Zet zinsdeelstreepjes

Wij hebben deze week geoefend met grammatica.

Zet zinsdeelstreepjes

Wij | hebben | deze week | geoefend | met grammatica.

Wat is het onderwerp?

Wij | hebben | deze week | geoefend | met grammatica.

Wat is het onderwerp?

Wij | hebben | deze week | geoefend | met grammatica.

ow: wij

want: wie/wat hebben? of: Ik heb deze week geoefend met grammatica.

Het werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin. Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp ‘doet’ of ‘overkomt’. Soms is het werkwoordelijk gezegde maar één werkwoord (de persoonsvorm), soms zijn het er meer.

werkwoordelijk gezegde

Die bloemen staan al een hele week in de vaas.

1. pv

2. zinsdelen

3. ow

4. wg

werkwoordelijk gezegde

Dit weekend wil ik mijn verjaardag gaan vieren.

1. pv

2. zinsdelen

3. ow

4. wg

werkwoordelijk gezegde

Na het klassenfeest ruimen de leerlingen met elkaar de rommel op.

1. pv

2. zinsdelen

3. ow

4. wg

redekundig ontleden (zinsdelen)

1. Persoonsvorm: tijdproef of vraagproef

2. Zinsdelen: welke woorden horen bij elkaar? Welk woord of groepje woorden kun je voor de persoonsvorm zetten?

3. Onderwerp: Wie/wat + persoonsvorm?

4. Werkwoordelijk gezegde: Alle werkwoorden in de zin. Wat doet het onderwerp?

5. Lijdend voorwerp: Wie/wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

lijdend voorwerp

Bijna alle zinnen hebben een onderwerp en een gezegde. Een zin kan nog meer zinsdelen hebben, bijvoorbeeld een lijdend voorwerp (lv). Het lijdend voorwerp komt voor in zinnen waarin iets/iemand wat overkomt of iets/iemand wat meemaakt.

wie/wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

Let op: afstanden, gewicht en maten kunnen nooit lijdend voorwerp zijn.

Oefenen

1. Frietjes kun je onbeperkt bijbestellen in dit restaurant.

pv = […]

wg = […]

ow = […]

lv = […]

Oefenen

1. Frietjes | kun | je | onbeperkt | bijbestellen | in dit restaurant.

pv = kun

wg = kun bijbestellen

ow = je

lv = frietjes

Oefenen

Op de camping gaf de beheerder ons de wificode.

pv = […]

wg = […]

ow = […]

lv = […]

Oefenen

Op de camping | gaf | de beheerder | ons | de wificode.

pv = gaf

wg = gaf

ow = de beheerder

lv = de wificode

Aan de slag

Zorg dat je alle opdrachten van redekundig ontleden af hebt.

persoonsvorm en zinsdelen, onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp.